,Algemene inleiding
Elke burger wordt verondersteld de wet te kennen
iedereen wordt met het recht geconfronteerd
Bv. wie als werknemer gaat werken, moet een geldige AO hebben om in orde te zijn met
de regels van de sociale wetgeving.
Normenstelsels ➔ godsdienst en moraal
≠ recht
Moraal: geheel van normen die de bedrijvigheid van de individuele mens beheersen
➔ Streeft NIET naar ordening van het maatschappelijke leven
➔ Vindt haar oorsprong in de mens NIET in de gemeenschap
➔ Niet volgen van algemene richtlijnen = sanctioneren door een slecht geweten
Sommige normen moreel EN juridisch
⇨ Niet doden, niet stelen
Godsdienst: beoogt eeuwige zaligheid mens
➔ Treft zowel innerlijke als uiterlijke gedragingen (moreel enkel innerlijke)
➔ Religie beïnvloedt het recht (denk aan wettelijke feestdagen en zondag)
Recht is niet altijd rechtvaardig, en omgekeerd
⇨ Neurenbergse principes
⇨ Vb: doodstraf – verjaring – fiscaal recht
Orde boven rechtvaardigheid
Het begrip recht
= geheel van gedragsregels en normen
- verbodsbepalingen (niet roken op restaurant)
gebodsbepalingen (schuldig verzuim, stoppen en hulpdiensten verwittigen bij iemand
in nood)
normen die toelating bevatten (eigendomsrecht = subjectief maar rechtsmisbruik kan
hier aan bod komen)
organieke regels (regels die de werking van ons land bepalen)
- dwingend recht (louter en absoluut) – aanvullend recht
- algemene normen – individuele normen
Doel = maatschappelijk leven ordenen
Regels opgelegd DOOR overheid
Afdwingbare regels
Aanvullend VS dwingend recht
1. Gelden voor de rechtssubjecten voor zover zij geen andere regeling getroffen hebben
➔ Je hebt dus als rechtssubject de keuze om de aanvullende bepalingen van de wet te
volgen of om een afwijkende overeenkomst te sluiten
2
,2. Moeten nageleefd worden door het rechtssubject
➔ Wetgever laat hen geen keuze VB: echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning
verplicht, elkaar hulp en bijstand verschuldigd
Verdere opdeling bij dwingend recht
- Regels die openbare orde en goede zeden aanbelangen
➔ Geheel van beginselen en voorschriften die de essentiële belangen van de staat of
gemeenschap raken (dienen beschermd te worden)
➔ Fundamentele principes van een in een bepaalde maatschappij algemeen
aanvaarde moraal
- Regels die sommige groepen zwakkere personen beschermen
➔ Minderjarigen, geesteszieken, de consument
Indelingen van het recht
Objectief recht VS subjectief recht
Objectief recht: geheel van normen die de menselijke activiteiten, de onderlinge verhouding
tussen mensen en hun verhouding tot de gemeenschap richten
⇨ Geheel van rechten
⇨ Elk objectief rechtsregel dient om een concreet probleem te regelen
Subjectief recht: aanspraken die een persoon tegenover een ander laat gelden
⇨ Publieke subjectieve rechten: rechten die voortvloeien uit objectief
publiekrecht
Natuurlijke personen: politiek recht om mee te doen aan verkiezingen, …
⇨ Burgerlijke subjectieve rechten: rechten die volgen uit diverse takken van het
privaatrecht
Rechtsmisbruik:
⇨ Bezit van een bepaalde subjectieve recht betekent nog niet dat men deze onbeperkt
mag aanwenden
⇨ Algemeen rechtsbeginsel
⇨ Kan zich uiten in volgende situaties
- Iemand die zijn recht uitoefent met de bedoeling anderen te schaden
- Iemand die zijn recht uitoefent zonder enig nut voor zichzelf
- Iemand die schade toebrengt aan een ander terwijl men slechts een gering
voordeel voor zichzelf heeft (onevenredigheidscriterium)
Materieel recht VS formeel recht
Materieel recht: regels die rechten toekennen en plichten opleggen
⇨ Het inhoudelijk recht
Formeel recht: geeft aan hoe de naleving van het materiële recht verzekerd kan
worden = procesrecht
⇨ Vorm van het recht
Privaat recht VS publiek recht
Privaatrecht: regelt de verhouding tussen de burgers onderling
⇨ Burgerlijk recht = gemeen privaatrecht (venootschapsrecht)
o Gemeenschappelijk voor alle burgers zonder onderscheid
o Personenrecht – goederenrecht – familierecht – familiaal vermogensrecht –
verbintenissenrecht
3
, ⇨ Internationaal privaatrecht IPR: regelt voor grensoverschrijdende gevallen de
bevoegdheid
Publiekrecht: regelt de algemene belangen
⇨ Heeft betrekking op de inrichting, de werking en de onderlinge verhoudingen van de
overheidsorganen en op de verhouding van de overheid tot de burgers
Gemenge rechtstakken: bevat elementen van privaat en publiek
Supranationaal VS nationaal recht
Supranationaal recht: verdragen, recht dat boven onze nationale wetgeving staat
⇨ Niveau EU
Nationaal recht: rechtsregels die tot stand komen door federale overheid,
gemeenschappen en gewesten, provincies en gemeenten
Internationaal publiekrecht: volkenrecht
⇨ Gevormd door de rechtsnormen die de verhoudingen ordenen tussen de staten
onderling en tov de andere tot het internationaal rechtsverkeer toegelaten
rechtssubjecten
⇨ Opkomende tak: europees recht
Bronnen van het recht
Materiële rechtsbronnen:
⇨ Op zoek gaan naar een inspiratiebron die de inhoud van de rechtsregels bepaalt
Formele bronnen:
⇨ Zoeken naar de reden waarom sommige regels als rechtsregels te beschouwen zijn
⇨ Gaat meer over de vorm
⇨ Diverse manieren waarop een rechtsregel ontstaat
Wetgeving sensu lato
Formele wetten alle handelingen gesteld door de federale WM
Federale WM = kamer – senaat – koning
Materiële wetten algemeen bindende voorschriften uitgevaardigd door de in de staat
daartoe bevoegde overheid
Niet elke materiële wet is een formele wet
⇨ en omgekeerd
internationaal verdragsrecht:
bepaalde rechtsregels van internationale aard kunnen geldingskracht hebben binnen het
Belgisch grondgebied, ook al zijn de regels niet gemaakt door Belgische
overheidsorganen
⇨ wanneer België verdrag sluit met een andere staat en dat een weerslag heeft op de
binnenlandse materies
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper paulinewillems2. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,46. Je zit daarna nergens aan vast.