Week 4: prenatale zorg tijdens het tweede trimester van de zwangerschap
Ouderschapsbeleving en partnerrelatie
• Vanaf preconceptuele fase begint transitie naar het ouderschap
• Dit transitieproces wordt gekenmerkt door de aanpassing aan alle fysieke en psychosociale veranderingen
waar je doorgaat als aanstaande ouder → zie module ‘veranderingen tijdens zwangerschap’
• Belangrijk:
- Ervaring en coping van beide partners inzake deze transitie
- Ruimte laten voor ambivalente gevoelens = normaal!
• Ook de partnerrelatie waarvan seksuele relatie ene belangrijk onderdeel van is, verandert = thema van
vandaag
Algemeen:
Relatiesatisfactie stijgt gedurende de zwangerschap
• Ouders groeien naar elkaar toe, emotionele band wordt intiemer
Postpartum vaak verminderde relatiesatisfactie
• Ouderlijke stress hangt samen met minder huwelijkssatisfactie
• Continu zorg baby, vermoeidheid, ... → minder coping met conflicten
• Reeds aanwezige problemen worden door overgang ouderschap benadrukt
• Derde maand duidelijk dieptepunt
• Kan duren tot 12-24 maanden postpartum
Seksuele relatie: preconceptionele fase
• ‘Slechte’ seks verkleint kans op zwanger worden
- Minder zin in seks of pijn→minder opwinding
-Minder vochtig
-Minder kans op orgasme
- Zuurdere omgeving
- Cervix gaat minder kantelen zodat sperma minder goede toegang heeft tot eileiders
→ Genieten en plezier is belangrijk om zwanger te worden!
Seksuele relatie: zwangerschap
• Verlangen vrouw volgt trimester
- 1ste: misselijkheid, gespannen borsten, vermoeidheid => minder
- 2e: kwaaltjes minder, bloedtoevoer vagina/clitoris/bekken/borsten stijgt, schaamlippen meer gezwollen,
sneller vochtig worden => meer (cave: verschil fysieke en mentale opwinding)
- 3e: buik in de weg, willen bevallen => minder
• Verlangen man
- Vaak daling na enkele maanden
- Minder testosteron en meer oestrogeen
• Orgasme= ritmische samentrekking baarmoeder, bekkenbodem
- Door meer bloedtoevoer: sneller en intenser orgasme (soms onaangenaam)
- Op einde zwangerschap: soms aanhoudende harde buiken (kan beangstigend zijn)!
- Orgasme vormt geen gevaar voor baby, zelfs betere doorbloeding placenta en mama blij= baby blij
- Meeste koppels blijven missionaris houding toepassen, doch niet altijd comfortabel →inspiratie alternatieve
standjes
• Minder penetratie-seks
- Fabels: penis raakt hoofdje baby, miskraam krijgen, premature bevalling uitlokken infectie geven,...
- Moe, vaginale pijn, buik in de weg,...
- Maar niet minder: orale seks, anale seks, kussen, strelen
• Seks en orgasmes tijdens zwangerschap: minder prematuriteit en minder over tijd gaan
• Niet evidence based dat seks bevallen uitlokt
• Seks tijdens zwangerschap kan dus geen kwaad, tenzij:
- Gebroken vliezen
- Bij bloedverlies
- Bij ernstige spataderen rond vagina
- Bij vroege weeën
- Bij risico op vroeggeboorte
Seksuele relatie: postpartum
Kraamtijd: veel meer ouders dan minnaars
,Week 4: prenatale zorg tijdens het tweede trimester van de zwangerschap
- Nieuwe rollen, structuur zoeken, onzekerheid, uitputting, continu zorg baby,...
- Hormonale veranderingen
- Herstel lichaam
- Verschil beleving seksualiteit
➔ Vrouw: focus baby, meer afgeleid, nood emotionele connectie
➔ Man: seks = stressreductie, tonen van liefde
Beïnvloedende factoren
• Seksleven voor zwangerschap
• Ervaring bevalling
• Lichaamsbeeld
• Seks om ontrouw te vermijden of kan erover gepraat worden → geeft verbondenheid en verhoogt
kwaliteit relatie
Wanneer terug seks?
• (Dyspareunie)
- Advies 6-8 weken
- Circa 3 maanden vooraleer bekkenbodem goed is genezen
- Vanaf 3 maanden gaan koppels terug aan penetratieseks doen, maar
gemiddeld duurt het 6 maanden tot 1 jaar
- Na 1 jaar meeste koppels terug seks met zelfde frequentie als voor zwangerschap (11% heeft nog geen
coïtus)
- Is niet omdat er geen penetratieseks is dat er geen seksuele tevredenheid is
• Dyspareunie:
- 44% tot 6 maanden PP
- 28% tot 1 jaar PP
- 22% tot 1,5 jaar
- Beïnvloedende factoren: vaginale bevalling,
instrumentele bevalling, episiotomie, scheur,
borstvoeding, angst, depressie, trauma
- Geruststellen man (verlaten voelen,...) en
alternatieve zoeken (masturbatie,...)
- Opbouwen!
• Borstvoeding
➔ prolactine, <oestrogeen, <testosteron
- vaginale droogte, minder zin, pijn, minder tevredenheid
- Zuigen tepel baby: oxytocine → genitale opwinding= verwarrend
- Bij vrijen melk uit borsten: betekenis?
- Sommige vrouwen overknuffeld bij borstvoeding
Voor de vroedvrouw
➔ Plissit model
Geeft ruimte om over seks te spreken!
• Een zwangerschap/geboorte/ouderschap heeft ook invloed op een seksleven, hoe loopt het op dit vlak
tussen jullie? Kunnen jullie elkaar wat vinden?
• Meestal hebben mannen en vrouwen niet op hetzelfde moment zin in seks en dit geeft soms spanningen.
Hoe verloopt dit bij jullie en hoe pakken jullie dit aan?
Geeft psycho-educatie en tips!
• Accepteer dat vrijen tijdelijk anders is
• Wil niet zeggen dat het minder prettig hoeft te zijn
• Samen zoeken naar uitdrukking intieme gevoelens
• Onderhandelen, communiceren
• Verbinden zodat er emotionele beschikbaarheid is
Vervolg prenataal onderzoek: 2e en 3e semester
Doel prenatale zorg
, Week 4: prenatale zorg tijdens het tweede trimester van de zwangerschap
• Het bewaken van moeder en kind
• Het herkennen en voorkomen van pathologische veranderingen ~prenatale preventie
• Het verstrekken van voorlichting in verband met de levenswijze tijdens de zwangerschap
Frequentie prenataal onderzoek
• KCE:
Zwangerschap zonder risicofactoren:
- Primipara: 10 prenatale onderzoeken
- Multipara: 7 prenatale onderzoeken
• Prenatale controle:
- Ev Preconceptioneel consult
- Eersteprenataalconsultvoor9à10w
- Vervolgonderzoek op basis van anamnese/ risicofactoren/ klachten/... !
Voorbeeld:
▪ Tot30wknelkemaand
▪ 30-37wknomde2à3wkn ▪ 37-40wknwekelijks
▪ >40wknomde2dagen
Vaak raden ze aan om voor de bevruchting al op consult te gaan voor foliumzuur en voeding te bespreken eventueel.
Prenatale controles:
• Anamnese
• Klinisch onderzoek
• Echografie/bloedname/urinecontrole/bijkomende onderzoeken
• Gezondheidsvoorlichting
Anamnese:
• Berekenen zwangerschapsduur: op basis van eerder vastgestelde VDB (bij 1 ste consult op basis van EDLM)
• Oefening
- 1e consult:
* EDLM 26/8 en een regelmatige cyclus van 28 dagen -> VDB?
* EDLM 26/8 en een korte cyclus van 24 dagen -> VDB?
* EDLM 26/8 met een zeer onregelmatige cyclus
- Vervolgonderzoeken
* EDLM 20/5, VDB 3/6, controle op 20/11 -> aantal weken?
* EDLM 1/7, VDB 10/4, controle op 30/1 -> aantal weken?
Kijk bij het gebruik van de zwangerschapsschijf altijd naar de uitgerekende datum als die er is, deze is
betrouwbaarder dan via de methode EDLM.
- EDLM→26/8, regelmatige cyclus 28 dgn→1 juni
- EDLM 26/ 8 regelmatige cyclus 24 dgn→28 mei
• Korte anamnese
- Algemeen welbevinden?
- Verloop vorige weken?
- Specifieke navraag afh van termijn
* Misselijkheid→begin zwangerschap
* Kindsbewegingen: Primipara: vanaf ongeveer 20 weken Multipara: vanaf ongeveer 17 weken
* Oedemen, harde buiken,...→3e trimester
- Inspelen op klachten/aandachtspunten van vorig consult
Klinisch onderzoek
• Gewicht: (niet standaard)
- Gemiddelde toename: ± 12 kg;
Zeer wisselend: 5-20kg = normaal
- Geen voorspellende waarde voor zwangerschapsverloop;
- Wel belangrijk bij voedingsproblemen (vaak in begin van zwangerschap) of bij oedeemvorming (laatste
trimester)
• Bloeddruk:
- KCE: Bij elk prenataal consult
Eventueel ook bij preconceptionele consultatie