Dit is een samenvatting van verdiepend strafrecht gedoceerd door Jan Roelandt en Stephanie De Coensel. De samenvatting bestaat uit de powerpoint en lesnotities. Nu de lessenreeks is afgehandeld omvat de samenvatting al de theoretische lessen uitgezonderd de presentaties.
Slides en toevoegingen/actualiseringen uit de hoorcolleges
Teksten reader worden geacht te zijn gelezen en begrepen
o Mee verwerken, maar niet gedtetailleerd (eerder achtergrond)
o Vb kaderen van deel reader, link met de lessen
Studentenpresentaties en discussies
o Presentaties behoren tot de leerstof, papers zijn als achtergrond.
Paper + presentatie + discussie (10/20) -> zie nota ufora
Paper 25%
o 4 studenten (inschrijven in groep)
o Thema
o Krantenartikel + vragen toepassingsgericht
Maak vergelijking onder oud en nieuw strafrecht
Presentatie 15% (individueel)
o 20 min + 20 Q&A
o Peerteachen, casus overstijgen aka echt les geven
Oppositie 10% (individueel)
o Werkstuk van andere groep lezen en discussie
Examen (10/20)
DEADLINES!!!!!
1
,STRAFWETBOEK – EEN GESCHIEDENIS
Belang: wanneer visies op machtsverhouding en mensbeeld plaatsvinden zijn er
ook verschuivingen in het strafrecht
1. BRONNEN VAN STRAFRECHT TOT DE FRANSE REVOLUTIE
1.1. LOKALERECHTSREGELS VAN DE 15 E TOT DE 18 E EEUW
Lokale rechtspraak - rechters zoeken oplossing voor een juridisch
probleem in verschillende bronnen (bv. kerkelijk recht, Romeins recht…)
o Weinig focus op strafrecht,
o geen gecentraliseerde aanpak
o lokale rechtspraak vormt gewoonterecht dewelke toegepast zal
worden door de rechters ongeacht de oorsprong (kerkelijk/romeins)
vh recht
Oplossingen worden gebruikt en “Costume” als geheel van rechtsregels
dat door een plaatselijke rechtbank wordt toegepast, ongeacht de
oorsprong
Centrale overheden vaardigen keuren uit (hertog, graaf)
o “keuren” (=vergelijkbaar met wetten) maar bevatten voornamelijk
economische en politieke zaken, eerder procedureel
Aanvankelijk slechts voor één lokaliteit uitgevaardigd maar uiteindelijk kregen
andere lokaliteiten dezelfde rechtsregels zodat er basis was voor centrale
wetgeving.
De optekening en homologatie van het lokaal recht bevatte heel weinig
strafrecht wat een verdere romanisatie en de daarmee gepaard gaande
unificatie van het strafrecht mogelijk maakte.
o Strafrecht voor een bepaald rechtsgebied niet erg verschillend van
de omliggende gebieden; vaak zelfde straffen voor zelfde feiten
(uitvoering wel vaak anders)
Conclusie: lokale regels verschilden niet zo hard van elkaar,
vandaar de incentive om een eengemaakt recht te maken.
Strafrechtelijke inhoud van het lokaal recht:
o Maximum- en minimumstraffen (willekeur van rechters beperken)
o Procedurevoorschriften ter vrijwaring van de rechten van
verdediging (b.v. geen tortuur)
1.2. VORSTELIJKE ORDONNANTIËN 15E TOT 18 E EEUW
Nood aan rechtszekerheid en groei monarchische vorsten
Vanaf de 15e eeuw door de Bourgondische, Spaanse en Oostenrijkse
vorsten - aantal neemt toe maar heel weinig strafrecht
o Vordenen ordonnanties uit – casuistisch!!
2
, Casuïstische bevestigingsordonnanties, geen vernieuwende codificaties
o Casuistisch = verduidelijken van recht/bijsturen
o Niet te vergelijken met onze moderne wetboeken
o Eerder te vergelijken met programmawetten en decreten
Concentreerden zich rond een aantal thema’s:
o Bescherming van de vorstelijke inkomsten, bijv. munt- en jachtrecht
o Handhaving van de openbare orde en veiligheid in ruime zin
(ketterij, hekserij, monopolievorming, woeker, dragen van kledij,
landlopers, straatrovers…)
Belangrijke ordonnantie: Ordonnantie op de “styl crimineel” (1570)
met vooral procedure en Romeins recht voor misdrijven en straffen die de
vorstelijke wetgever niet had bepaald
o Verankerde wettelijk dat voor de straffen waar niets werd bepaalt
door de vorsten er werd teruggevallen op het romeins recht.
Weinig strafrecht(sbedeling)
Conclusie:
* eerst lokaal met weinig strafrecht
* dan centralisatie
1.3. STRAFRECHT VAN LATE MIDDELEEUWEN TOT FRANSE REVOLUTIE
Ontwikkeling vd strafrechtsleer in onze gewesten vanaf de 16e eeuw
zelfstandig ontwikkeld: (= eerste pogingen om lokaal recht te gaan
optekenen)
o Filips Wielant (1441-1520) uit Gent: eerste bijdrage aan de
verwetenschappelijking van het strafrecht
o Joos de Damhouder (1507-1581) uit Brugge: plagiaat Wielant
aangevuld met verwijzingen of andere plagiaten. Internationale
bekendheid + Vlaamse strafrecht op de wereldkaart.
Hierna vooral raadpleging van standaardwerken (=commentaren op
praktijk door praktijkjuristen). Weinig kritisch of reflectief en zeer
analytisch, eerder pragmatisch (te vergelijken met een annotatie).
Tegenstrijdigheden in costumale of edictale strafrecht oplossen met
Romeins recht
Voor oplossen juridische problemen beroep op rechtspraak justitieraden en
commentaren daarop
Vanaf 1760 kritiek op bestaande strafrecht (° Ancien Régime) onder
invloed Verlichting (Beccaria)
Tegen diversiteit rechtsbronnen, arbitraire bevoegdheid rechter,
gereglementeerde bewijssysteem (m.i.v. tortuur, dood- en lijfstraffen)
Opbouw nieuw strafrecht o.b.v. algemene beginselen:
o Legaliteit =straffen moeten in de wet bepaald zijn (geen willeukeur
meer!!)
Alles is toegestaan tenzij het verboden is in de strafwet
3
, o Gelijkheid = iederen wordt gelijk bestraft ongeacht rang of stand
o Proportionaliteit = straf moet in verhouding staan tot de ernst vh
misdrijf
o Publiciteit = strafrechtsbedling moet openbaar gebeuren en moet
uitspraken gaan motiveren
o Personaliteit = enkel de dader moet worden gestraft en geen
derden
o subsidiariteit = strafrecht moet maar als ulimum remedium
worden ingeschakelt aka enkel wanneer het noodzakelijk is.
= Nachtwakerstaat
= Klassieke visie strafrecht
Rationeel mensbeel (homo economicus) = Elke mens heeft een vrije wil
(kan zelf een kosten- baten analyse maken) dus moet ook opdraaien
voor zijn handelingen
Misdrijf staat centraal, niet de dader
=> Strafrecht als afspiegeling van de maatschappij en geldende
machtsverhoudingen
Ook hervormingsbeweging in Oostenrijkse Nederlanden volgens verlichte
strafrechtelijke ideeën:
o Goswin de Fierlant (1735-1804): voorbereiding van een “Belgisch”
(Oostenrijkse Nederlanden) Strafwetboek (voorontwerp)
1770: - nota over afschaffing tortuur = hervorming van
het bewijsrecht
- nota over afschaffing van lijf- en schandstraffen =
invoering
gevangenisstraf
door de nieuwe visie op strafrecht: ontstaan van
gevangenisstraffen zoals we ze nu kennen. (Hiervoor werden
ze enkel gebruikt als VH en als middel om geld te verkrijgen
maar niet als eigenlijke straf)
1773-1782: “Premières idées sur la réformation des loix
criminelles” = voorontwerp van een nieuw Strafwetboek
(strafrechtelijke organisatie, strafrechtspleging, straffen en
misdrijven)
o Jean-Jacques-Philippe Vilain XIIII (1712-1777):
Publiceerde ideeën over de inrichting, administratie,
huisreglement en organisatie van arbeid van gedetineerden
in correctiehuis te Gent grondlegger moderne literatuur
gevangeniswezen
Oplossing criminaliteit = arbeid/ zingeving/
tijdsbesteding
Gevangenissen werden ingericht als tuchthuizen waar
arbeid centraal stond (= grondlegger vd moderne
literatuur vh gevangeniswezen)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent007. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,66. Je zit daarna nergens aan vast.
