Dit is een samenvatting/studentencursus van het gedeelte van gerechtelijke/forensische geneeskunde van het vak Arts In De Samenleving, gegeven door prof Van Den Bogaert. Het is een combinatie van de lessen + mijn nota's + nota's van een vriendin. Dit document bevat geen foto's uit de lessen (want d...
Gerechtelijke geneeskunde – Samenvatting
Hoofdstuk 1 – Inleiding in de forensische geneeskunde
Definitie forensische wetenschappen: “Geheel van alle wetenschappen en technologische
disciplines die kunnen worden aangewend ter opheldering van gerezen rechtsvragen”
DOEL = Objectieve waarheidsbevinding:
- Opheldering feiten: ‘Hoe hebben de feiten zich afgespeeld?’ → Reconstrueren
- Materiële bewijsvoering => Uitwisselingsprincipe van Locard
o Elk contact laat sporen na, er is altijd een link tussen de
dader, slachtoKer en plaats waar het gebeurde (speeksel,
haren, vezels,…)
• Criminalistiek: sporenonderzoek
- Tak van forensische wetenschappen gericht op het identificeren, verzamelen, analyseren en
interpreteren van fysiek bewijs.
- Vormen van natuurkundig, scheikundig en technisch onderzoek
- ¹ Criminologie (onderzoek van oorzaken, gevolgen en preventie van crimineel gedrag)
o De Waarom-vraag is onderdeel van criminologie, niet van criminalistiek
• Natuurwetenschappen = meest krachtige materiële bewijsvoeringstechnieken
• Gedragswetenschappen: mogelijke achtergrond nagaan van bepaalde dader
à Forensische wetenschappen bevat heel wat onderzoeksdomeinen
Definitie gerechtelijke geneeskunde:
“Gerechtelijke geneeskunde is de studie van alle problemen die zich bij de rechtspleging kunnen
voordoen, en slechts met deskundige hulp van een arts kunnen opgelost worden” (H.F. Roll)
“Truth or the nearest reasonable approach to it that is possible from what is observed, is the sole aim”
(B. Knight)
ð Het medisch specialisme waar specifieke medische kennis en kunde wordt aangewend voor
waarheidsvinding. (openbaar, maar geheim van onderzoek)
Uitoefening
NL: Forensisch patholoog ¹ Forensisch arts
Splitsing tussen uitwendige lijkschouwing ter plaatse en autopsie
= probleem (forensisch arts komt op de plaats delict maar forensisch patholoog niet)
Bv. persoon ligt onderaan de trap met blauwe plekken; als je alleen die plekken kan
onderzoeken zonder op de plaats delict te zijn geweest, dan weet je het nooit zeker)
BE: Sinds 2002 opleiding arts-specialist in de gerechtelijke geneeskunde
Basisarts (6j) + universitaire specialisatie (5j)
Erkenning door FOD Volksgezondheid en FOD justitie
In België worden beiden specialisme gebundeld
,Taakomschrijving
Forensische pathologie
Forensische kliniek Medische expertises
(postmortaal onderzoek)
Onderzoek van death scene Forensisch medisch onderzoek Studie medische dossiers
slachtoKers & daders
Uitwendige lijkschouwing Evaluatie menselijke schade Beoordelen medisch handelen
(zwaardere straf als meer schade)
Autopsie Medische Adviesverlening (bv
rijgeschiktheidsonderzoeken wedersamenstellingen)
+ Belangrijk verschil tussen strafrecht en burgerrecht.
Forensische Biomedische Wetenschappen
- Forensische geneeskunde: arts specialisten in gerechtelijke geneeskunde
- Forensische genetica en biologisch sporenonderzoek
- Forensische toxicologie
- Forensische odontologie (tandonderzoek)
- Forensische antropologie
Forensische psychiatrie
- Evaluatie geestelijke gezondheid (daders en slachtoKers)
o Zien of iemand in staat is om iets opnieuw te doen (persoonlijkheidsstoornis onderzoeken)
- Psychische schadebepaling
o Bv PTSD; als je bepaalde feiten meemaakt kan het zijn dat je hier naast lichamelijke schade
ook psychische impact overhoudt
- Evaluatie toerekeningsvatbaarheid
o Art. 71 Sw: Er is geen misdrijf wanneer de beschuldigde of beklaagde op het tijdstip van de
feiten leed aan een geestestoornis die zijn oordeelsvermogen of controle over zijn daden heeft
teniet gedaan, of wanneer hij gedwongen werd door een macht die hij niet kon weerstaan.
o Te bepalen door een forensisch psychiater
o In BE = ‘alles of niets’-principe <-> in NL = met gradaties
o Belangrijk: drugs en alcohol vallen hier niet onder à Je moet kunnen inschatten wat de
gevolgen zijn van inname
- Behandeling psychiatrische delinquenten met oog op re-integratie
- Risicotaxatie
o Wat is de kans op recidive en gevaar voor de samenleving
- Gedwongen opname (‘collocatie’)
o Wet 26/06/1990: BetreKende de bescherming vd persoon vd geestesziekte
o Beschermende maatregelen
§ Psychiatrische observatie (max 40d)
§ Psychiatrisch verblijf (max 2j)
o Voorwaarden
§ Psychiatrische aandoening (bv iemand die denkt dat hij een paarse kabouter is)
§ Ernstig gevaar voor zichzelf of anderen (bv suïcidaal, psychose, verslaafden,…)
§ Enige mogelijkheid (bv weigering van behandeling)
o Noodzaak van psychiater & rechterlijke beslissing à binnen 10d voor vrederechter komen
o Spoedprocedure in geval van hoogdringendheid (via Procureur des Konings)
,Forensisch medische instituten (1e = UZ Leuven (sep 2023))
- Professionalisering door institutionalisering
o Betrouwbare bewijs- en waarheidsvorming tot voor de rechter (chain-of-custody)
o Het terugdringen van een dark number (hoeveel dodingen missen we?)
o Permanente beschikbaarheid van arts-specialisten
o Kwaliteitsvolle dienstverlening en aandacht voor slachtoKerbejegening
→ Basisfinanciering + presatie per act.
- Erkenningsvoorwaarden
o Georganiseerde 24/7 wachtregeling, samenwerkingsprotocol met 1³ Parketten
o Kwaliteitssysteem met BELAC-accreditatie voor forensische autopsies
o Beschikken over geschikte infrastructuur voor uitvoering autopsies (incl. bewaring
biologische stalen) en waardig afscheid nemen
o Gestructureerde samenwerking met radiologie & labo’s voor forensische toxicologie,
postmortale biochemie en microbiologie
o Erkende stagedienst voor opleiding arts-assistenten in de gerechtelijke GNK
o Structureel betrokken bij slachtoKerbejegening
o Opleiden via lessen van artsen en andere zorgverleners, slachtoKerbejegenaars, politie en
magistraten
o Jaarlijks uitvoeren van min. 250 uitwendige lijkschouwingen en 75 autopsies.
, Hoofdstuk 2 – Thanatologie
= Wetenschappelijke studie van de dood en het sterven
Verschillende invalshoeken:
- Biologisch/Medisch: focus op fysieke processen en medische aspecten
- Psychologisch: bestudeert emotionele en mentale reacties op dood bij stervenden en
nabestaanden; impact van verlies
- Sociaal/Cultureel: onderzoekt hoe verschillende samenlevingen omgaan met dood,
rouwrituelen en begrafenispraktijken
- Ethisch/Filosofie: bestudeert morele en filosofische vragen rond dood en waarde van leven
Vitale functies
- Levensbron = Zuurstof (O2)
- 3 vitale functies
o Ademhaling → Longen
o Bloedsomloop → Hart
o Sturing / Bewustzijn → Hersenen
- De kritische vitale, sturende centra bevinden zich in de hersenstam (thv mesencefalon)
o Het BWZ-centrum ARAS (ascending reticular activating system) in het tegmentum
o Het ademhalingscentrum
Definities
- Somatische dood = “dood van het lichaam”
o Elke onomkeerbare stilstand van ademhaling en circulatie met onherstelbaar verlies van de
hersenfunctie (inclusief hersenstam, met kritische functies)
o Het verlies van de functie van het organisme als een geheel
o Moment dan stervensproces overgaat tot desintegratie
- Klinische dood
o Toestand zonder ademhaling en circulatie (en bewustzijn)
o Potentieel omkeerbaar door reanimatie (CPR)
o Hoe langer onderbreking O2-toevoer naar hersenen duurt, hoe groter de kans op
hersenschade; vanaf 4-6min significante hersenschade.
- Cellulaire dood
o Afsterven individuele weefselcellen, snelheid afh van type weefsel
o Verschil in cellulaire dood maakt orgaandonatie mogelijk → Niet elke structuur in lichaam is
even O2 afhankelijk (bv. hersencellen <-> spierweefsel)
- Supravitale fase = Gap tussen somatische en cellulaire dood
o Verschil tussen dood van individu of geheel en dood van weefsels
- Overlijden = het tijdstip waarop de hersenstam op een onherstelbare wijze wordt uitgeschakeld
(rechtstreeks of door een blijvend O2-tekort)
o Er is een moment van sterven en er is een moment van desintegratie
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lellykelly. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,66. Je zit daarna nergens aan vast.
