Samenvatting orthopedagogie:
HOOFDSTUK 1
‘it takes a village to raise a child.’ = ‘Er is een dorp voor nodig om een
kind groot te brengen.’
Gemeenschappelijke activiteiten
Goede onderlinge betrokkenheid
Formele en informele netwerken
Wat is opvoeden?
Opvoeden is:
1. Met elkaar in relatie gaan en een proces starten
2. Elkaar wederzijds beïnvloeden
3. Steeds met een doel
4. Door de vele interacties een positief klimaat scheppen
5. Beinvloed door de context
1. Opvoeden = in relatie gaan:
Hellinckx (4 categorieën):
Verzorgen: eten geven, kledij wassen, tanden poetsen,…
Leren/werken: stappen, fietsen, veters knopen, praten, koken,
potjestraining, tafelmanieren, schoolse leren,…
Leren/werken: afwasmachine, strijken, tafel afkuisen, in tuin werken,
kuisen, kamer opruimen,…
Spel en ontspanning: dansen, gezelschapsspelletjes, uiteten gaan,
boekje lezen, samen koken, naar pretpark gaan, reizen, wandelen, tv
kijken,…
Spreken/met elkaar omgaan: betrokkenheid: eetmomenten, in de
auto, ochtendsituatie, tijdens spel, avondtelefoontje, in de zetel tijdens
de reclame op tv,…
2. Opvoeden = wederzijds:
Opvoeden is een circulair proces van continue verandering.
, Opvoeden is complex!
3. Opvoeden = met een doel:
Via opvoeding wil men iets bereiken
Doelen = impliciet OF expliciet
Impliciet: niet uitdrukkelijk gezegd of erbij geschreven, maar wel in het
gezegde of geschrevene opgesloten liggend.
Expliciet: uitdrukkelijk vermeld of erbij geschreven.
Vroeger vs. Heden
Alle betrokkenen in de opvoedingsrelatie geven mee vorm aan de
doelen. SAMEN!
De 3 hoofdgroepen van de opvoedingsdoelen zijn:
1. Zelfontplooiing en zelfbepaling op eigen maat = experimenteren,
zelfredzaamheid, keuzes maken,…
2. Sociaal verbonden zijn en deelnemen aan de samenleving =
relaties, solidariteit, rollen,…
3. Geluk en welbevinden = fysiek, materieel, emotioneel,…
Opvoedingsmiddelen = werkwijzen die ouders, opvoeders en begeleiders
inzetten om een bepaald doel te bereiken en situaties te hanteren.
Voorbeelden van veel gebruikte opvoedingsmiddelen:
Vriendelijk vragen
Uitleg geven
Stimuleren, aanmoedigen, complimenten geven en goedkeuring laten
merken
Afkeuren, boos worden als men niet doet wat verwacht wordt
Straffen en belonen
Voordoen, samen doen, nadoen
Regels stellen
Gedrag negeren
Onderhandelen, een gesprek voeren
,10 voorbeelden van concrete opvoedingstips van Triple P (positief
opvoeden):
Als je kind je iets wil tonen, stop dan met wat je bezig bent en richt je
aandacht op je kind.
Het is belangrijk om regelmatig even iets te doen dat jullie beide leuk
vinden.
Schenk je kind veel fysieke genegenheid, kinderen houden er vaak van als
je hen omhelst, knuffelt en hun handje vasthoudt.
Er is meer kans dat kinderen zich slecht gaan gedragen als ze zich
vervelen. Zorg dus dat je kind zich met een heleboel activiteiten binnen en
buitenshuis kan bezighouden, zoals kleuren, verkleedpartijtjes, knutselen,
…
Een goed opvoedingsmiddel = aangepast aan de ontwikkelingsleeftijd,
afgestemd op de eigen aard van kind/jongere/volwassenen en aangepast aan de
situatie.
Pedagogisch besef = hoe ouders betekenis geven aan het gedrag van hun kind
en hoe zij hun eigen handelen hiernaar richten en vorm geven.
Voorbeeld: als hun baby huilt, zullen ze zich afvragen of hij honger, koud, warm
of buikpijn heeft, maar niet denken ‘dit kind is nu eens nooit tevreden, het huilt
zeker om mij te pesten’.
Ouders met genoeg pedagogisch besef:
Weten wat in het belang is van het kind
Wensen dit belang te dienen
Houden rekening met de leeftijd van het kind bij de ‘betekenis’ die ze
geven aan een gedrag.
Sommige ouders geven de opvoeding die ze zelf hebben gekregen, dit is niet
altijd correct.
4. Opvoeden = in een pedagogisch klimaat:
Sfeer waarin wordt opgevoed:
Vaak vanzelfsprekend = nauwelijks merkbaar
Alle betrokkenen beïnvloeden klimaat
, Goede relatie = belangrijkste factor voor geslaagde opvoeding
2 soorten klimaat:
1. Materiele klimaat
2. Immateriële klimaat
Vooral duidelijk bij gebrek aan een goed klimaat!
4 belangrijke aspecten (KOK):
1. Kwaliteit opvoedingsrelatie: betrokkenheid, geborgenheid, openheid
en verantwoordelijkheid
2. Klimaat van veiligheid, rust en regelmaat: acceptatie, regels en
grenzen
3. Ruimte en uitdaging: ervaringen kunnen opdoen, ook negatieve
ervaringen
4. Positieve ondersteuning: elkaar voldoende aanmoedigen en
ondersteunen
Als het pedagogisch klimaat niet goed zit wordt opvoeden in de zin van elkaar
wederzijds positief beïnvloeden en van elkaar leren moeilijk. Dan moet er eerst
aandacht gaan naar het (opnieuw) creëren van goed klimaat.
Triple P = positief opvoeden
Opvoedingsklimaat en opvoedingsmiddelen:
2 verschillende aspecten
Hangen nauw samen als de opvoeder boos reageert zal dit ook bepalen
hoe de sfeer in je omgeving is.
Opvoedingsklimaat vs pedagogisch besef:
Ouders kunnen moeite hebben met grenzen stellen, ondanks een goede relatie
met het kind.
Andere ouders kunnen wel grenzen stellen, maar hebben moeite met een
positieve relatie.
