HOOFDSTUK 1: ADEQUAAT HANDELEN BIJ
VERSTORING VAN DE VITALE PARAMETERS
De eerste onderzoeksfase moet snel en accuraat zijn (niet langer dan 2min) en moet
systematisch gebeuren.
DC-ABCDE methode wordt gebruikt bij de herkenning, benadering en opvang van een
kritiek verslechterende pt.
Klinische tekenen van een zieke pt zijn gelijk, ongeacht onderliggend proces
Systematische aanpak waarbij de juiste prioriteiten gesteld worden
o Eerst worden de meest levensbedreigende problemen herkend en
behandeld
Danger - Control Bleeding - Airway - Breathing - Circulation - Disability -
Exposure/environments
1 DANGER (D)
is de situatie veilig te benaderen? Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen
2 CATASTROFALE BLOEDINGEN (C)
Een majeure bloeding is de meest voorkomende oorzaak van een te vermijden overlijden
na een trauma. Een bloeding moet eerst gestelpt worden alvorens verdere beoordeling
van luchtweg ed.
Drie soorten bloedingen:
Capillaire bloeding door beschadiging capillairen (bv schaafwonde)
Veneuze bloeding door scheur in ader
o Donkerrood bloed en loopt gestaag
o Niet levensbedreigend
o Kan meestal gestelpt worden door directe druk toe te passen
Arteriële bloeding door beschadiging slagader
o Pulserend helderrood bloed (kan spuiten)
o Zelf kleine arteriële bloedingen kunnen levensbedreigend zijn
Stelpen van een bloeding:
Directe druk op de plaats van de bloeding
o Mbv verband (10min duwen) of hemostatisch gaas (3min duwen)
o Belangrijk om druk aan te houden en niet tussentijds evalueren
o Gaas moet voldoende en rechtstreekse druk op de wonde geven
o Drukverband kan nadien aangebracht worden indien noodzakelijk
Gebruik van een tourniquet
o Bij een bloeding aan extremiteiten waarbij directe druk onvoldoende is of
wanneer er onvoldoende HV zijn om directe druk toe te passen
o In lies of oksel, wordt aangedraaid tot bloeding stopt (arteriële bloedstroom
blokkeren)
o Blijven zitten tot aankomst ziekenhuis/operatiekwartier (kan 120-150min
zonder schade – Tijdstip noteren – niet bedekken om constant te
controleren)
o Pijnlijk! (aandacht voor pijnstilling)
Junctionele bloeding: wanneer een bloeding optreedt waar twee anatomische zones
samenkomen bv lies, oksel, onderbuik waarbij het aanleggen van een tourniquet of
drukverband niet praktisch is hierbij zal directe druk moeten gegeven worden op het
nabijgelegen grote bloedvat bv a. femoralis of iliaca
Bij een majeure bloeding zal de bloeddruk gedaald zijn:
niet herstellen tot een normaal niveau
, bloeddruk hanteren die net genoeg is om de vitale organen te voorzien van bloed
systolische waarde van 80 tot 90 mmHg
2
,3 AIRWAY (A)
Beoordeel eerst het bewustzijn van de pt (Beoordeling adhv APVU is voldoende in dit
stadium)
Indien pt alert is: veilige en vrije luchtweg
Enkel reageren op pijn of niet reactief: bedreigde luchtweg
Luister of er sprake is van een hoorbare ademhaling en/of afwijkend stemgeluid
o Inspiratore stridor, snurken, rochelen
Voel bij twijfel naar luchtstroom door pols of wang boven mond van pt te houden
Bekijk de luchtweg evt mbv spatel en controleer op aanwezigheid van braaksel, bloed,
vreemd lichaam of zwelling van slijmvliezen
o Vrijmaken mbv aspiratietoestel, yankauer, laryngoscoop
Partiële luchtwegobstructie: diameter is vernauwd, maar wel nog in- en uitstroom van
lucht, Gekenmerkt door hoorbare ademhaling pt laten hoesten!
Complete obstructie (geen luchtstroom waarneembaar), Gekenmerkt door paradoxale
ademhalingsbewegingen juist voor ademhalingsstilstand > benadering stopt hier!
Luchtweg vrijmaken:
Head tilt/chin lift: één hand op voorhoofd en voorzichtig hoofd achterover duwen,
vervolgens luchtweg openmaken door 2 vingertoppen onder punt van de kin te
plaatsen en deze op te tillen
Jaw thrust: vingers van ieder hand aan weerszijden van de ramus van de mandibila
en deze naar voor duwen (indien nodig hoofd geleidelijk naar achter kantelen tot
luchtweg vrij is) ontwrichting boven- en onderkaak
o Bij mogelijkheid van letsel aan cervicale wervelkolom
Hoesten stimuleren
Volwasse
Bij niet effectief hoesten: 5 rugslagen – 5 buikstoten (heimlich manoeuvre)
ne
tot verstikking opgelost is of tot wanneer so bewusteloos is
Indien bewusteloos: so op rug, bls starten, poging tot verwijderen vreemd
voorwerp
slagen tussen schouderbladen met hiel van de hand (max 5),
Kind < 1
indien dit niet lukt: 5 krachtige borststoten (2 vingers op de onderste helft
jaar
van de borstkas)
slagen tussen schouderbladen met hiel van de hand (max 5),
Kind > 1
max 5 buikstoten (vuist tussen borstkas en navel) – geen druk op
jaar
borstbeen of onderste ribben
Wanneer er sprake is van een vernauwde luchtweg door zwelling van weke delen, kan er
sprake zijn van een allergische reactie gekenmerkt door:
Stridor/wheezing
Acute huiduitslag, warme huid
Ook: jeuk, misselijkheid, braken, diarree, hoesten, heesheid, palpitaties, angst,
verwardheid
Behandeling:
O2 toediening
Halfzittende houding
Adrenaline IM
Salbutamol verneveling
Steroïden IV
3
, Anti-histaminica IV
4