MOEDER, KIND EN PASGEBORENE
1 ZORG TIJDENS DE PRECONCEPTIE, PRENATAAL, PERINATAAL EN POSTNATAAL VOOR MOEDER EN
PASGEBORENE
1.1 PRE CONCEPTIE ZORG
" = het geheel aan maatregelen dat reeds voor de conceptie genomen kan worden met het oog op het behoud en de
bevordering van de gezondheid van het toekomstige kind en zijn/haar moeder’.
" Het doel van preconceptiezorg is om het fysiologische verloop van de zwangerschap te bevorderen en te zorgen voor een
goede uitkomst door de vrouw en haar partner zo gezond mogelijk aan de zwangerschap te laten beginnen.
1.1.1 ZWANGER WORDEN
BASIS VOORWAARDEN ZWANGERSCHAP
" Een regelmatige menstruele cyclus
" Regelmatig seksuele betrekkingen zonder voorbehoedsmiddel hebben
" Gezonde levensstijl nastreven
OORZAKEN VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN
" Problemen met de eisprong/eileiders
" Endometriose
" ↓kwaliteit van sperma
" algemene medische aandoeningen
" seksuele problemen ( minder vrijen , afwezigheid ejaculatie, pijn)
" Beïnvloedende factoren van onvruchtbaarheid(6): alcohol, roken, cafeïne, lichaamsgewicht, Temp, werkomstandigheden
VRUCHTBAARHEIDSBEHANDELINGEN
" Inseminatie (intra uteriene inseminatie UIU)
" sperma wordt tijdens de eisprong in de baarmoeder gebracht via een fijne katheter
" In-vitrofertilisatie (IVF)
" De bevruchting van de eicel vindt plaats, buiten de baarmoeder in een reageerbuis.
" Stappen: 1stimulatie , 2afname eicel en sperma (Pick up), 3inseminatie, 4embryo inbrengen, 5nabehandeling(test)
" Intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI)
" Bij mannelijke vruchtbaarheid problemen
" Via een naald wordt de zaadcel rechtstreeks ingebracht in de eicel
,1.1.2 GEZONDE LEVENSSTIJL – IN HET DAGELIJKSE LEVEN ZWANGER ZIJN
Advies Effecten
alcohol " Een nultolerantie voor alcohol vanaf de zwangerschap Dosis gerelateerd
" Geen alcohol in de 2de helft van de menstruele cyclus bij een actieve " miskraam , vroeggeboorte , gezondheidsproblemen bij het opgroeiend kind
kinderwens " FAS (foetaal alcoholsyndroom)
" groeiachterstand, afwijkingen aan het gelaat en ledematen,
ontwikkelingsstoornissen, geestelijke achterstand …
roken " Vrouw: een verminderde kans om zwangere te worden en meer kans op " Effecten op de zwangerschap:
zwangerschapscomplicaties " miskraam, extra-uteriene, vroegtijdig loslaten placenta of breken van vliezen
" Man : een slechtere spermakwaliteit " Effecten voor de pasgeborene:
" “doorbloeding placenta bemoeilijkt waardoor het ongeboren kind " Wiegendood, groeiachterstand met ↓geboortegewicht , luchtweginfecties in de
minder O2 en voedingsstoffen krijgt + contact met schadelijke stoffen kindertijd, astma
cafeïne " nog geen evidentie maar toch worden grote hoeveelheden afgeraden " Cafeïne kan zorgen voor spontaan miskraam, laag geboortegewicht, …
" max. vier tassen of max. 0.5l koffie /dag
Drugs " Absoluut te vermijden ! afhankelijk van de soort drugs en de ingenomen dosis
" meer kans op miskraam, vroeggeboorte, laag geboortegewicht, complicaties,
aangeboren afwijkingen, perinatale mortaliteit , kans op ontwenningsverschijnselen
lichaamsgewicht " overgewicht, ondergewicht en obesitas zijn ↓ vruchtbaarheid en Effecten obesitas
zwangerschap " Preconceptionele fase: fertiliteitsproblemen
" vermageren voor conceptie is aangeraden " Zwangerschap: meer kans op miskraam, zwangerschapsdiabetes, aangeboren
" De gewichtstoename tijdens de zwangerschap gebeurt gecontroleerd , te afwijkingen, …
veel of te weinig kan duiden op problemen " Bevalling: ↑inductie, geïnstrumenteerde bevalling en/of sectio, schouderdystocie,…
" vermageren in het 1ste trimester is normaal = misselijkheid " Postnataal: meer kans op macrosomie, bloedingen, borstvoedingsproblemen, …
" de gewichtstoename tijdens de zwangerschap is afhankelijk van het BMI
BMI (kg/m²) voor de Aanbevolen gewichtstoename
zwangerschap
BMI < 18.5 Min 12.5 – max. 18 kg
BMI 18.5-24.9 Min 11.5 – max. 16 kg
BMI 25.0-29.9 Min 7 – max. 11.5 kg
BMI > 30 Min 5 – max. 9 kg
,Beweging " Dagelijkse lichaamsbeweging is tijdens de zwangerschap ook aan te Beweging en sporten heeft positieve effecten, ook tijdens de zwangerschap:
raden, bij voorkeur een half uur. " Behoud conditie
" Zwangerschap is geen reden om te stoppen met sporten " Betere bloedsomloop en bloedtoevoer naar de placenta
" kies voor rustige sporten ( zwemmen, fietsen) " Minder ochtendmisselijkheid
" Bij het optreden van bepaalde klachten en complicaties (vb. hoofdpijn, " Versteviging rugspieren
kortademigheid bij inspanning, vroeggeboorte in de voorgeschiedenis, " Minder vasculaire problemen
vroegtijdige contracties/harde buiken, bloedverlies, rugpijn…) is sporten " Minder hoofdpijn
tegenaangewezen. " Algemeen betere fysieke voorbereiding op zwangerschap en bevalling en sneller
LUISTER VOORAL NAAR EIGEN LICHAAM herstel na de bevalling
leeftijd vrouwen vanaf 30 jaar ↓ en verder aan 35j mannen vanaf 45 ↓
temperatuur invloed bij vrouwen niet gekend
invloed op mannen: verhoogde temperatuur in de balzak zorgt voor een minder kwaliteit van het sperma
Werk Bij risicovol werk , ga langs bij de arbeidsgeneesheer ( stress, chemische stoffen, rontgon stralen, fysiek belastend, ….
Gezonde " zowel in de preconceptiefase als tijdens de zwangerschap
voeding " Evenwichtig , met mate en gevarieerd
" Vegetarisch of veganistisch zijn, zoeken best professionele hulp om een goed uitgebalanceerd dieet samen te stellen
Etenswaren die gelinkt worden aan listeriose en toxoplasmose niet te eten
Mondzorg is gevoeliger voor tandvleesontstekingen en bloedend tandvlees vroeggeboorte, laag geboortegewicht en een ↑kans op tandbederf bij het jonge kind
Vitamines en " foliumzuur : Vanaf de kinderwens (min. 1 maand voor conceptie) tot en " foliumzuur : ter preventie van neuraal aangeboren afwijkingen bv spina bifida
voeding met het eerste zwangerschapstrimester " ↑ dosis Vit A: misvormingen bij de foetus
Supplement " vit D : tijdens zwangerschap en borstvoedingsperiode
" Vit A : AFGERADEN
Medicatie of Kan een negatieve invloed hebben op de zwangerschap en ongeboren kind en wordt dus afgeraden. Steeds overleg met arts
complementaire
Reizen Auto
" verplicht om een driepuntsgordel te dragen, deze onder de buik (ondersteunend) en tussen de borsten vastgemaakt.
" Indien lange afstanden worden afgelegd, regelmatig een pauze in te lassen en te bewegen in functie van de bloedcirculatie OL
" zelf rijden, reactievermogen soms vertraagd kan zij
Trein :
" de 24ste zwangerschapsweek mag je als zwangere vrouw in 1 ste klas rijden, met een ticket van 2de klasse.
Vliegtuig:
" Bewegen in functie van de bloedcirculatie OL ( eventueel steunkousen)
" niet vliegen: premature contracties, bloedverlies, …
" Normaliter magtot en met de 36ste zwangerschapsweek, maar dit is afhankelijk van maatschappij tot maatschappij.
" Intercontinentale verplaatsingen kunnen maar tot 32 weken.
" Vliegtuigmaatschappijen vragen vaak een “fit-to-fly-attest” van de arts vanaf 28 weken zwangerschap
De ideale periode om te reizen situeert zich ongeveer tussen 16 en 28 weken zwangerschap. De meeste controles zijn dan reeds uitgevoerd, de periode van misselijkheid
ligt achter de rug, er is minder kans op een miskraam en het risico op vroegtijdige arbeid is nog klein.
, 1.1.3 INFECTIERISICO’S
Toxoplasmose " frequentie ligt het hoogst in het 3de " Handen wassen voor/na voedsel bewerken,
zwangerschapstrimester rauw vlees , ongewassen groenten en fruit
herinfectie is mogelijk " Geen rauw vlees
diagnose: bloedafname " Rauwe groenten schillen
" Handschoenen bij contact aarde
" Vermijden uitwerpselen kat
" zandbak vermijden – afdekken
Listeriose " infectie manifesteert als buikgriep met Vermijden van
symptomen als buikpijn, lichte koorts, " zachte kazen op basis van rauwe melk vb.: brie
misselijkheid, braken en/of diarree " rauwe vleeswaren , melk , vis
gevolgen voor de zwangerschap: een miskraam of " gerookte of gemarineerde vis
vroegtijdige geboorte van de baby " kant- en klare pannenkoeken
diagnose: vruchtwaterpunctie " Geen softijs
Behandeling: antibiotica
Cytomegaloviru " 1ste besmetting tijdens zwangerschap negatief " Vermijd contact met speeksel en/of urine van
s voor kind Herinfectie: overdracht foetus is ↓ kleine kinderen (vb. luiers)
Gevolg : geen tot ernstig (doof/mentaal) " Handen wassen
Diagnose: bloedafname " Reinig geregeld speelgoed, werkbladen,…
Risicogroep: kleuterleidster, kinderverzorgster " Drink niet uit hetzelfde glas
" Gebruik niet hetzelfde bestek
Rubella " De meeste zwangere vrouwen zijn bij niet-geïmmuniseerde vrouwen :
gevaccineerd of immuun voor de rodehond " personen met huiduitslag te vermijden
Gevolgen: kans op miskraam en aangeboren " Vaccin toe te dienen in de postpartum periode.
afwijkingen bv. congenitaal rubellasyndroom " Bij vaccinatie dient een zwangerschap in de
diagnose : bloedonderzoek. eerste 4 weken vermeden te worden
Behandeling: voornamelijk symptomatisch
Risicogroep: immigranten en asielzoekers
Varicella " kan je maar één keer krijgen in je leven, Bij niet-immune zwangeren
meestal in de kinderjaren. " Personen met varicella vermijden
Besmetting: intra-uteriene infectie of het " Vaccin toe te dienen in de postpartum periode.
congenitaal varicellasyndroom " Bij vaccinatie dient een zwangerschap in de
Diagnose: klinische en via bloedonderzoek eerste vier weken vermeden te worden
Pertussis = kinkhoest Vaccinatie van de zwangere vrouw en gezinsleden
" Boostrix vaccin tussen de 24-32 weken
zwangerschap.
" .Door vaccin tijdens de zwangerschap, is de
baby de eerste 2m na geboorte ook nog
beschermd
" Goede hoest- en nies hygiëne
" Eventueel gebruik mondmasker
Hiv en aids " Behandeling van de zwangere vrouw met antivirale medicatie
" Uitvoeren sectio
" Vermijden borstvoeding
SOA’S
Hep B primovaccinatie binnen de 12uur (max.24 uur) na de geboorte + hepB immunoglobulinen
Syfilis Risico op congenitale syfilis
Chlamydia " Verloopt vaak Asymptomatisch
Gevolgen: chronische bekkenpijn, buitenbaarmoederlijke zwangerschappen en/of
vruchtbaarheidsproblemen
Behandeling : AB / +partner
Gonorroe " Verloopt vaak Asymptomatisch
gevolgen: ontsteking van de baarmoeder, verkleving van de eileiders, een buitenbaarmoederlijke
zwangerschap of miskraam
behandeling: AB/ + partner
Hep C Overdreven vermoeidheid : belangrijkste symptoom
Behandeling: antivirale medicatie
Tuberculose Risicogroep: mensen die leven in extreme armoede, druggebruikers, hiv-patiënten en immigranten uit
landen waar tuberculose nog frequent voorkomt
Gevolgen: vroeggeboorte, laag geboortegewicht en soms tuberculose bij de baby.