H7 – In vivo-metingen bij de
mens
EXAMEN: principes en concepten kunnen uitleggen + formules moet je niet van buiten
leren maar je moet ze wel kunnen interpreteren + Engels vakjargon en afkortingen kennen
Inleiding
We beschikken over een heel arsenaal aan toestellen (scanners) om in-vivo metingen uit te
voeren.
Toestellen variëren in grootte maar soms lijken ze van buitenaf redelijk op elkaar. Van
binnen zijn ze totaal verschillend en ook de karakteristieken van de metingen (wat en hoe ze
meten) zijn totaal verschillend.
Sommige toestellen zoals ultrasound (ook wel echo genoemd) zijn verplaatsbaar maar de
meeste toestellen vereisen een speciale opstelling (o.w.v. de straling of de hoge
magneetvelden die gebruikt worden).
We maken beelden van een deel van het lichaam op basis van de metingen (vaak
beeldreconstructie genoemd).
Soms maken we op basis van deze beelden ook afgeleide beelden die een bepaald aspect
nog beter visualiseren.
Het hoogste doel is niet de mooiste beelden te maken maar om de meest informatieve
beelden te maken.
Beeldvorming speelt een belangrijke rol bij diagnose: soms om een bepaalde pathologie uit
te sluiten, soms om deze te bevestigen.
Dit specifieke voorbeeld wordt enkel ter illustratie gegeven.
In radiologie wordt bij transaxiale sneden de conventie gehanteerd dat links op het beeld,
rechts van de patiënt is. Vandaar dat het hyper-intens signaal in de linker temporaalkwab
rechts op het beeld zichtbaar is.
Beeldvorming speelt ook een belangrijke rol bij stadiëring (typisch de classificatie van de
ernst van de ziekte). B.v. bij kanker wordt er een belangrijk onderscheid gemaakt tussen het
hebben van enkel een primaire tumor, de aanwezigheid van kwaadaardige lymfeklieren
naast de primaire tumor en eventueel daarbovenop de aanwezigheid van metastasen.
Dit specifieke voorbeeld wordt enkel ter illustratie gegeven.
,Beeldvorming kan ook een rol spelen bij het opvolgen van een therapie. Indien een therapie
niet succesvol is, is het belangrijk om dit zo snel mogelijk vast te stellen om dan eventueel
een alternatieve therapie te starten.
Dit specifieke voorbeeld wordt enkel ter illustratie gegeven.
Opvolging bij normale zwangerschap.
Nagaan van normale ontwikkeling van de verschillende organen en opsporen congenitale
(aangeboren) afwijkingen.
Men probeert wel het aantal metingen door ultrasound (echo’s) te beperken tot 3 metingen
tijdens de zwangerschap (omdat meerdere echo’s medisch gezien meestal geen
meerwaarde hebben en men geen onnodige onderzoeken wil doen).
Dit specifieke voorbeeld wordt enkel ter illustratie gegeven.
Beeldvorming heeft vaak een beperkte resolutie (PET = positron emissie tomografie heeft
typisch een resolutie van 5 mm bij de scanners die we momenteel voor mensen gebruiken)
maar we kunnen ook bepaalde biochemische processen die zich op heel kleine schaal
afspelen, meten.
Hier zie je een synaptische spleet (0.02 micrometer breed) met aan de ene kant een axonale
terminal en aan de ander kant de post-synaptische receptoren. Afhankelijk van de tracer
kunnen we kijken naar dopamine transport, dopamine opslag, vesicle transport of naar de
dopamine receptoren. Uiteraard kunnen we dit niet meten voor 1 synaptische spleet maar
majeure afwijkingen in een van de biochemische processen die zich afspelen ter hoogte van
de synaptische spleet komen bij bepaalde ziektes voor bij veel van deze synaptische spleten
en dat kan dan weer gemeten worden met b.v. PET met een schikte tracer. In het voorbeeld
worden de biochemische processen in kaart gebracht bij de ziekte van Parkinson.
Dit specifieke voorbeeld wordt enkel ter illustratie gegeven.
A. Hersenactiviteit gedurende een geheugentaak en gedurende een perceptuele taak
gemeten met functionele MRI. Wat je eigenlijk ziet is het resultaat van de analyse van
functionele MRI beelden. Men kan hiermee hersengebieden in kaart brengen.
B. Topografische organisatie van subcorticale gebieden door de functionele connectiviteit
(afgeleid van functionele MRI beelden) te bestuderen tussen de verschillende deelgebieden.
Op basis hiervan kan men bv. een atlas maken.
Deze specifieke voorbeelden worden enkel ter illustratie gegeven.
, Ultrasone beeldvorming (US)
Ultrasone beeldvorming is een techniek die draagbaar is en gebruikt wordt in heel veel
applicaties.
Geluid in de (kosmische) ruimte kan zich niet voortplanten; geluid plant zich voort in een
medium
Geluid = longitudinale drukgolf praten zorgt voor drukgolf, die zich voorplant
Vaak: druk uitzetten in functie van tijd; omdat geluid zich voortplant, doen we het in functie
van tijd of plaats (afhankelijk wat we willen bekijken)
Kenmerken van geluidsgolven:
Periode = tijd waarbij je een volledige oscillatiecyclus hebt
Golflengte = afstand tussen 2 golftoppen
Frequentie = # keren dat golf oscilleert in 1 cyclus per seconde = 1/tijd en wordt uitgedrukt
in Hertz (Hz)
Snelheid = afstand die wordt afgelegd door golf per eenheid van tijd
Snelheid = golflengte x frequentie golflengte en frequentie zijn verwant
- Hoge frequentie = kleine golflengte
- Lage frequentie = grote golflengte
Golven kunnen beschreven worden als een sinus of cosinus (of combinaties ervan).
Golfgetal = 2pi/golflengte
Golven met dezelfde golflengte en amplitude kunnen verschoven zijn in tijd of plaats en deze
verschuiving noemen we faseverschil
Verschil uitgedrukt in radialen
Interferentie = effect van verschillende golven die samenvallen in ruimte en tijd bv. door
elkaar praten: interferentie van golven
Superpositiebeginsel =
, Belangrijk: als je 2 golven hebt, gaan constructief interfereren (MAX vallen samen en
MIN vallen samen = versterking) OF destructief interfereren (MAX en MIN vallen
samen = amplitude van resultante is kleiner)
In praktijk: destructieve interferentie is het principe achter de noise cancellation
hoofdtelefoon achtergrondgeluiven onderdrukken door golven die je elektronisch
opwekt; soort van faseverschuiving waardoor je die interferentie hebt
Geluidssnelheid afhankelijk van voorplantingsmedium & densiteit van medium
Heel vaak zal interferentie van golven een tussenvorm zijn tussen constructieve en
destructieve interferentie.
Tabel: geluidsgolven planten zich sneller voor in lever ivg met lucht = in menselijk lichaam is
geluidsnelheid veel hoger (grootte-ordes kennen, niet specifieke getallen)
Merk op dat de geluidssnelheid in het lichaam hoger is in vergelijking met die in lucht.
EXAMEN: De geluidsnelheid in weefsel: hoger, lager of gelijk dan die van lucht?
Antwoord: lucht < weefsel
Truc: hoe snel geluidssnelheid in lucht?
De tijd tussen het zien van een bliksemschicht en het horen van donder kan gebruikt worden
om de afstand tot het onweer te bepalen. 3 tellen (3 seconden) is bij benadering een
kilometer elke 3sec legt het geluid 1 kilometer af in lucht
Ultrasone beeldvorming heeft te maken met frequenties
Infrasoon < 20 kHzbij bv vulkaanuitbarstingen op grotere afstand.
Ultrasoon > 20 kHz medische toepassingen: meestal 2MHz-10Mhz
EXAMEN: De frequenties van medisch ultrasoon is tussen…
Gespecialiseerde ultrasone toepassingen (10MHz- 50MHz) zijn bv metingen bij kleine
proefdieren zoals de muis maar ook specifieke toepassingen bij de mens (bv bij dermatologie
of neonatologie)
Golf wordt gekarakteriseerd door druk en intensiteit
Energie van geluid veroorzaakt een verplaatsing
Je wil als je een geluidsgolf uitzend, druk mag nooit te hoog zijn (schade)
De druk amplitude = piek MAX of MIN waarde druk = is dus de maximale verandering van
druk door de geluidsgolf. Het symbool ∝ betekent “is evenredig met”.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmavandooren1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.