DRUGSFENOMENEN:
INHOUD
1. Inleiding drugsmarkten & online drugsmarkten ............................................................................. 5
1.1 Algemeen kader ..................................................................................................................... 5
Verschillende types van organisatiestructuren ............................................................................... 5
1.2 De vier echelons ..................................................................................................................... 6
Productie ......................................................................................................................................... 6
Groothandel - Import en export ...................................................................................................... 7
Tussenhandel................................................................................................................................... 8
Detailhandel .................................................................................................................................... 9
2. Online drugsmarkten – Focus Darknet .......................................................................................... 10
2.1 Inleiding – business model .......................................................................................................... 10
2.2 Hoe ziet een darknet drugmarktplaats eruit? ............................................................................. 10
2.3 Centrale kenmerken: Aanbod, prijs, kwaliteit, vertrouwen, anonimiteit, verzending,
bestaansduur en klantgerichtheid/ veerkrachtigheid ....................................................................... 10
Ruim aanbod ................................................................................................................................. 10
Prijs ................................................................................................................................................ 11
Kwaliteit ......................................................................................................................................... 11
Vertrouwen ................................................................................................................................... 11
Anonimiteit: verregaand, niet onfeilbaar ...................................................................................... 11
Verzending..................................................................................................................................... 12
Bestaansduur ................................................................................................................................. 12
Innovatieve markten, steeds in evolutie, klant is koning .............................................................. 13
2.4 Enkele cijfers: internationaal en België ....................................................................................... 13
Globaal........................................................................................................................................... 13
België ............................................................................................................................................. 14
2.5 Wat betekenen deze cijfers? Een overzicht ................................................................................ 16
Rol online drugsmarkten op de individuele drugscarrière ............................................................ 16
Darknet en harm reduction: gebruikersperspectief centraal ....................................................... 16
Neerhalen van deze drugsmarkten? ............................................................................................. 17
2.6 Algemeen besluit (online) drugsmarkten .................................................................................... 17
3. Productie van illegale drugs in België............................................................................................ 18
3.1 Synthetische drugs ...................................................................................................................... 18
, 3.2 Stappen na het produceren......................................................................................................... 19
3.3 Instroom van synthetische drugsproductie en- handel .............................................................. 20
3.4 Waar gaat de in BE geproduceerde synthetische drugs heen?................................................... 21
3.5 Afvalsresten ................................................................................................................................. 21
3.6 Wat kan de burger doen? ............................................................................................................ 21
4. Cannabis-productie in België ......................................................................................................... 21
4.1 Uitdagingen voor producent ....................................................................................................... 22
4.2 Vermogensvoordelen .................................................................................................................. 22
4.3 Actualiteit: cocaïneproductie ...................................................................................................... 23
5. Kleinhandel .................................................................................................................................... 23
5.1 Inleiding................................................................................................................................ 23
5.2 Gesloten, semi-open en open markten ............................................................................... 24
Gesloten markten .......................................................................................................................... 24
Semi- open markten ...................................................................................................................... 24
Open markten ............................................................................................................................... 24
5.3 Veranderingen binnen de kleinhandel van illegale drugs .................................................... 24
5.4 Nieuwe spelers binnen de kleinhandel van illegale drugs ................................................... 26
6. Connectie Belgische & Nederlandse markten ............................................................................... 28
6.1 Dismark onderzoek...................................................................................................................... 28
6.2 Conclusie ..................................................................................................................................... 29
Productie ....................................................................................................................................... 29
Tussenhandel................................................................................................................................. 29
Detailhandel .................................................................................................................................. 30
6.3 ALGEMENE CONCLUSIE: .............................................................................................................. 30
7. Druggerelateerde criminaliteit, desistance & herstel ................................................................... 30
7.1 Starten en bestendigen van druggerelateerde criminaliteit ....................................................... 31
Druggerelateerde criminaliteit= verzamelbegrip .......................................................................... 31
Druggebruik kan leiden tot criminaliteit ....................................................................................... 32
Criminaliteit kan leiden tot druggebruik ....................................................................................... 32
Druggebruik en criminaliteit hebben gemeenschappelijke oorzaken .......................................... 32
Druggerelateerde criminaliteit = een grote groep ........................................................................ 33
7.2 Aanpak druggerelateerde criminaliteit ....................................................................................... 33
Druggerelateerde criminaliteit en het beleid ................................................................................ 33
1
, 7.3 De aanpak van druggerelateerde criminaliteit gepleegd door primaire druggebruikers: het
stopproces ......................................................................................................................................... 34
Stoppen met criminaliteit en druggebruik .................................................................................... 34
Redenen om te opteren voor alternatieve afhandeling en niet voor repressieve aanpak ........... 35
Antwoord van het beleid ............................................................................................................... 35
Proefproject:.................................................................................................................................. 36
7.4 Randvoorwaarden samenwerking justitie en de (drug)hulpverlening........................................ 37
7.5 De rol van de omgeving in herstel en desistance ........................................................................ 38
Hoe kunnen gemeenschappen en steden inclusiever zijn? .......................................................... 38
1. Inleiding ......................................................................................................................................... 40
1.1 De aanzet ..................................................................................................................................... 40
1.2 De theorie van Norman Zinberg .................................................................................................. 40
2. Gastles: drugverlening voor etnische minderheden ..................................................................... 42
2.1 Prelude: de war on drugs en etniciteit in de VS .......................................................................... 42
2.2 Risico’s & moeilijkheden bij de studie naar middelengebruik bij MEM ...................................... 42
Gelijkwaardige drughulpverlening voor MEM .............................................................................. 43
Het studiedomein .......................................................................................................................... 43
2.3 Het concept ‘migratieachtergrond’ en de ‘migranten en etnische minderheden’ (MEM) in
Europa ............................................................................................................................................... 43
Definitie migratieachtergrond ....................................................................................................... 43
Etniciteit/ etnische groepen/ identiteit......................................................................................... 43
Waarom het brede concept MEM? ............................................................................................... 44
2.4 Beïnvloedende factoren voor drug-en zorggebruik- ecosociaal perspectief .............................. 44
3. Gastcollege: legale drugsmarkten: tabak, alcohol & cannabis...................................................... 45
3.1 Legalisering van cannabis en de keuze voor een commercieel model ....................................... 45
Internationale legaliseringsgolf ..................................................................................................... 45
Belgische debat ............................................................................................................................. 45
Cannabis: van prohibitie naar een waaier naar reguleringsopties ............................................... 45
Spanning tussen publieke & private belangen .............................................................................. 45
Reguleringsopties binnen een legale markt .................................................................................. 46
3.2 De legale cannabisindustrie ........................................................................................................ 46
Grootte & vorm van de industrie .................................................................................................. 46
3.3 Historische lessen: alcohol en tabak als legale drugsmarkten .................................................... 46
Drie praktijken ............................................................................................................................... 47
3.4 tabaksindustrie ............................................................................................................................ 47
2
, Financieren en beïnvloeden van onderzoek ................................................................................. 47
Lobbyen en druk uitoefenen op regelgevende actoren ................................................................ 48
Marketing tav jeugd ...................................................................................................................... 49
3.5 De alcoholindustrie ..................................................................................................................... 50
Financiëren en beïnvloeden van wetenschappelijk onderzoek .................................................... 50
Corporate social responsibility ...................................................................................................... 51
marketing ...................................................................................................................................... 52
Reclame gericht op jongeren ........................................................................................................ 52
3.6 De link tussen alcohol, tabak en cannabis (impact van de legalisering op de andere legal highs)
........................................................................................................................................................... 52
3.7 De legale cannabisindustrie: welke schadelijke bedrijfspraktijken zijn reeds zichtbaar? ........... 53
Gezondheidsvoordelen cannabis- houden ze zich aan de regels? ................................................ 53
Een bepaalde levensstijl creëren ................................................................................................... 54
3.8 Besluit .......................................................................................................................................... 54
4. Informele controlemechanismen .................................................................................................. 55
4.1 Milieu ........................................................................................................................................... 55
4.2 Studies naar gecontroleerd gebruik ............................................................................................ 55
Gecontroleerd gebruik van legale drugs ....................................................................................... 55
Gecontroleerd gebruik van heroïne .............................................................................................. 56
Gecontroleerd gebruik van drugs .................................................................................................. 56
Verandering in drugscarrières na 20 jaar: ..................................................................................... 57
4.3 Cocaïne-onderzoek in Antwerpen (1996-1999) .......................................................................... 57
Methode van het onderzoek ......................................................................................................... 57
Kenmerken van de gebruikers....................................................................................................... 58
4.4 Implicaties voor het drugbeleid in belgië .................................................................................... 59
4.5 Doctoraat prof: Cocaïne en crack in Antwerpen, follow-up onderzoek na 6 jaar....................... 59
5. Lokale cannabisteelt in Vlaanderen (geen details) ....................................................................... 60
5.1 Mediaberichtgeving en politionele data ..................................................................................... 60
5.2 Typologieën of cannabistelers..................................................................................................... 60
5.3 Design .......................................................................................................................................... 60
5.4 Resultaten.................................................................................................................................... 60
Motieven & voordelen van het kweken: ....................................................................................... 60
Nadelen van het telen: .................................................................................................................. 60
Andere belangrijke kenmerken: .................................................................................................... 61
3
, De queeste naar kwaliteit ............................................................................................................. 61
5.5 Conclusies en reflecties ............................................................................................................... 61
6. Het politiek en maatschappelijk debat over roesmiddelen .......................................................... 62
6.1 Objectieven / beoordelingscriteria van het Belgische drugsbeleid (Parlementaire Werkgroep
Drugs 1997 - Federale Beleidsnota Drugs 2001) .............................................................................. 62
6.2 Daling van het aantal (problematische) gebruikers? .................................................................. 62
6.3 Vermindering van de fysieke en psychosociale schade?............................................................. 63
6.4 Afname van de criminaliteit en de overlast? .............................................................................. 63
6.5 Wetshandhaving: verschuivingen en selectiviteit ....................................................................... 64
6.6 ‘Value for money’? ...................................................................................................................... 64
6.7 Kritische evaluatie van het drugsbeleid (en zijn onbedoelde gevolgen)..................................... 65
6.8 Barrières voor een debat over alternatieven .............................................................................. 65
6.9 Positieve mensenrechtenverplichtingen versus VN-drugsverdragen (Van Kempen & Fedorova,
2014).................................................................................................................................................. 65
7. Hoe kunnen we de drugsmarkt reguleren?................................................................................... 66
7.1 Definities & terminologie ............................................................................................................ 66
7.2 Opties regulering: ........................................................................................................................ 66
productie ....................................................................................................................................... 66
Distributie: waar gaat het verkocht worden ................................................................................. 67
7.3 Lessen uit het verleden?.............................................................................................................. 67
7.4 Regulering: een waaier aan opties .............................................................................................. 68
7.5 Van illegale naar gereguleerde productie............................................................................ 69
7.6 Het commercieel model (tabak, alcohol, geneesmiddelen) ....................................................... 70
7.7 Scenario’s?................................................................................................................................... 70
7.8 Een voorzichtig scenario voor een gereguleerde drugsmarkt in twee fases: ............................. 72
Q&A-sessie ............................................................................................................................................ 72
4
,DEEL COLMAN
1. INLEIDING DRUGSMARKTEN & ONLINE DRUGSMARKTEN
1.1 ALGEMEEN KADER
- Illegale drugsmarkt = de grootste criminele markt in de EU
o >1/3 EU georganiseerde criminaliteit: productie, trafiek en handel illegale drugs
o Georganiseerde groepen, polycriminaliteit en winstmaximalisatie
▪ Hoe grotere afstand tussen productieland en afzetmarkt: hoe hoger de prijs ➔ prijs
stijgt hoe dichter product bij consument komt
▪ Europeanen spenderen 24 biljoen euro/jaar aan illegale drugs
▪ Omvang illegale drugsmarkt (cocaïne, heroïne, cannabis en synthetische drugs)
gelijkaardig aan wereldhandel koffie en thee (2001)
- Ondermijning = hot topic
o N.a.v. moord op advocaat Derk Wiersum: vertegenwoordigde een van de kroongetuigen in
de zaak rond maffia, Peter de Vries…)
o Verwevenheid illegale en legale wereld
o Illegale drugswereld, productie en handel, en het feit is dat je de legale wereld gaat nodig
hebben om de activiteiten te tewerkstellingen en activiteiten te laten draaien…
o Vormen van ondermijning: Corruptie, witwassen, infiltratie, donaties aan buurt…
- Impact op legale economie
o 44 % van de winst wordt mogelijk via witwaspraktijken inde legale economie in Europa
geïnjecteerd (EMCDDA, 2016)
- Impact van SKY ECC operatie
- Corruptie politieke wereld
➔ Prijs van het product stijgt hoe dichter het bij de consumentkomt
VERSCHILLENDE TYPES VAN ORGANISATIESTRUCTUREN
o Diverse organisaties van social supply naar georganiseerde criminaliteit
1) piramidestructuren
2) losse samenwerkingsverbanden (tussen telers onderling) en 3) samenwerkingsverbanden
met een doorgedreven taakverdeling onder leiding van een of meer organisatoren
5
,- Drugsmarkten zijn adaptief en veerkrachtig
o COVID-19 en EU drugsmarkten: tijdelijke schaarste en hogere prijzen maar snelle
aanpassingen
o Leren van legale business (organisatie, innovatie,..) + risico-adaptatie
▪ Velen willen hun graantje meepikken
▪ Kwestie van inspelen op opportuniteiten
▪ Rol globalisering (transport en technologie)
▪ Illegale markt: niet gebonden door regelgeving
o Aanpassing modus operandi & risico-adaptie (ook nav strafrechtacties)
▪ Voor de bestrijding is een holistische aanpak nodig die de aanbodketen in haar geheel
volgt
▪ Inventief gebruik landsgrenzen
▪ Daling inbeslagnames cocaïne via antwerpse haven
o Drugsmarkten aanpakken vereist samenwerking tussen verschillende actoren: o.a.tussen
strafrechtelijke en bestuurlijke actoren én op verschillende niveaus ➔ integraal en
geïntegreerd
o Inspelen op aanpakken specialisaties, focus op financiële/top organisatie
o Essentieel = een goed zicht te hebben (of proberen krijgen) op het fenomeen
▪ Zowel op nationaal als op internationaal vlak
- Onderscheid op basis van type drugs (ook: poly-drug trafficking)
o Cannabis, Cocaïne, Amphetamine-type stimulants (ATS), Heroïne…
1.2 DE VIER ECHELONS
Aanbodketen = traject dat elk product volgt, vanproductie tot consumptie
Bv: Productie cocaïne Colombia – export naar Europa (100 kg) – versnijden en verdelen onder diverse
dealersin pakketten van 5 kg – verdelen in gebruikshoeveelheden en verkopen aan gebruikers (1g –
5g)
- De indeling van de aanbodszijde in 4 echelons:
o Soms geen duidelijk onderscheid over wat er nu precies tot deze echelons behoort:
o geen rigide categorieën
o Niet bij elk product zijn alle echelons even uitgebreid aanwezig (criminele groepen zitten op
meerdere echelons: hoe meer schakels onder controle, hoe meer winstmaximalisatie)
o Talrijke verbindingen en tussenpersonen (= facilitators) tussen de niveaus
PRODUCTIE
- Synthetische drugs: Europa – zie les “Productie-12/11
o MDMA/Amfetamines: België, Nederland, Duitsland, Bulgarije,..
o Methamfetamines: Tsjechië, Nederland,…
- Cocaïne: Zuid-Amerika (Colombia, Peru, Bolivia,…) – zie les “Tussenhandel en groothandel-
14/11”
o Zuid-Amerika: Colombia (70%), Peru (20%), Bolivia (10%),…
o 100% stijging in periode 2013-2017
o Laatste stappen productie (pasta naar poeder) ook in Europa (cocabladen) + opkomend
fenomeen “cocaïnewasserijen”
6
, - Opium: Azië (Afghanistan, Myanmar), Latijns-Amerika (Mexico, Colombia &Guatemala)
- Cannabis: 159 landen melden productie van cannabis ➔ globaal fenomeen (les productie 10/11)
o Grootste hasj producenten (2010-2015): intraregionale en interregionale trafiek: Marokko,
Afghanistan, Libanon, India & Pakistan
o Grootste marihuana producten (2010-2015)- intraregionale trafiek= binneneenzelfde
gebied
OPIUMPRODUCTIE
- Illegale opiumproductie in 50 landen wereldwijdVan 2016 naar 2017:
o Stijging opiumteelt van 65% sinds 2016: hoogste record sinds metingen
▪ 10 500 ton
o Oppervlakte opiumteelt: toename met 37% sinds 2016
▪ 418 000 hectare
o Vooral productie in Afghanistan (86% van de totale productie en 75% van de totale
oppervlakte)
Opium: (UNODC, World Drug Report, 2018)
- Afghanistan – De gouden sikkel (met Pakistan en Iran), ZW Azië, 86% van de totale
opiumproductie (toename 2016-2017)
o Afzetmarkt: Verdelen in buurlanden (Z(W)-Azië), O-, ZO-Azië, Afrika, W en C- Europa, N-
Amerika en Oceanië
o Vermoedelijk grootste leveranciers van Europese heroïne
- Myanmar – De gouden driehoek (met Laos en Thailand), ZO-Azië, 5% van de totale
opiumproductie (daling 2016-2017)
o Afzetmarkt: O- en ZO-Azië en Oceanië
o o 1998-2006: 80% daling opiumteelt, 2007: 29% > hectares landbouwgrond
o Afghanistan en Myanmar staan samen in voorhet grootste deel opiumproductie (circa 90 %)
- Mexico – Colombia
o Afzetmarkt: N-, Centraal-, Z- Amerika
Zorgen samen voor 96% van de wereldwijde opiumproductie
GROOTHANDEL - IMPORT EN EXPORT
- Luchthavens
o Luchtcargo en postpakketten (DHL, TNT, FedEx,…)
o Tussenpersonen in de luchtvaartsector
o Koeriers
o In bagage – bijzondere verbergingsmethoden
o Op of in het lichaam
- Zeehavens
o Verborgen in structuur container
o Verborgen in legale lading
o Verborgen op schip
o Drop-off
o Verborgen onder schip
7
