ECONOMIE-A
Deel 1: Basisconcepten
Hoofdstuk 1: Wat is economie
Economie is;
- De organisatie van de systemen consumptie en productie.
- De wetenschap van de keuzes die gemaakt worden a.g.v. schaarste
- Set van beslissingsregels die in diverse contexten inzetbaar zijn.
- Betreft de wetenschappelijke studie over keuzes in de systemen van consumptie en productie
2 soorten economie:
Micro-economie; bevat de consumenten en de producenten= Prosument (technologie, consumenten
die ook G&D aanbieden die ook door producenten werden aangeboden)
Macro-economie; bevat de overheid, regulatoren, de banken en het buitenland
Mens= centraal (economie is een sociale wetenschap)
Wat bestudeerd de economie?
We kunnen als consument niet al onze behoeftes vervullen omdat we een bepaald budget hebben,
hierdoor kunnen we keuzeproblemen hebben d.m.v. schaarste. Het kan ook zijn dat we iets niet
kunnen produceren omdat het ons budget overschrijdt.
Schaarste
Een middel is schaars als er iets opgeofferd moet worden om dat te bereiken.
Schaarste vanuit de vraag: Middel is schaars als het meer gewild is dan dat het beschikbaar is.
Schaars is niet hetzelfde als zeldzaamheid vb.; Goud is zeldzaam waardoor de vraag en de aanbod
klein is maar bv. Drinkbaar water is NIET zeldzaam, je kan het overal vinden maar het kan ook soms
schaars zijn in bepaalde gebieden.
Schaarste is subjectief, wil je steeds meer? Dan ervaar je schaarste maar als je tevreden bent met wat
je hebt ervaar je geen schaarste.
Je moet keuzes maken om schaarste te vermijden gevolg keuzes: creatie WELVAART
Door welvaart gaat de schaarste verminderen (creatie inkomen + vrije tijd)
Economische behoeften
Dat zijn de verlangens van de mens die ze kunnen voldoen door schaarse middelen in te zetten.
Behoefte= Immaterieel
Goed/dienst voldoet aan de behoefte? = materieel
,3 soorten behoeften:
- Primaire (=aangeboren behoefte, verbonden met lichamelijk welzijn; eten, drinken, seks,
onderdak, beweging),
- Secundaire (=aangeleerd behoefte, sociaal georiënteerd; cultuur, onderwijs, ontspanning)
- Tertiaire behoeften (= Behoefte aan luxe; merkkledij, dure wagen)
Behoeften;
- Evolueren in de tijd door de wooncomfort, werkschema, ecologie, …
- Zijn onbeperkt, er ontstaan steeds nieuwe producten waar de mens naar verlangt.
Theoretische voorstelling van economische behoeften: duurzame ontwikkeling anno 2023
Duurzame ontwikkeling
=Noden van het heden zonder de behoeftevoorziening van de toekomst in problemen te brengen.
Brundtlan-definitie: Duurzame ontwikkeling is zowel intergenerationeel als intragenerationeel
geanalyseerd door 3 pijlers namelijk; economie, milieu, welzijn
Intergenerationeel= Binnen zelfde generatie
Intragenerationeel= tussen generaties
Sustainable development Goals (SDG’s, 2030)
Geen armoede/honger, goede gezondheidswelzijn, gendergelijkheid, schoon water, betaalbaar
duurzame energie, eerlijke werk, economische groei, minder ongelijkheid, …
Keuze, afruil en Opportuniteitskosten
Economische problemen; Keuzeproblemen, afwegen van; baten (voordelen van keuzen) en kosten
(nadelen van keuze, ingezette middelen die niet meer beschikbaar zijn)
Opportuniteitskosten: zijn de niet-gerealiseerde opbrengst van het best mogelijk alternatief
voor de gemaakte keuze
Wat en waarvoor? Opp. Kost is de belangrijkste deel van de economische totaalkost, wordt gebruikt
om het economisch resultaat (winst) te bepalen.
Vb. je studeert (je geeft geld op), je werkt (je geeft je studie, betere job, comfortabele leven op)
Formule: Opbrengst – Kost – Opp. Kost= economisch resultaat
Marginaliteit
Kosten en opbrengsten worden hierin afgewogen;
- Marginale kost= bijkomend kost voor een extra eenheid productie
- Marginale baat= bijkomende opbrengst voor een extra eenheid productie
Vb. nog 1 extra pint, Nog 1 bijkomend kledingstuk, nog 1 extra jaar studeren
MK=MB Optimaliteit
Zolang MB> MK is het zinvol om vb. verder te studeren.
MK en MB zijn bepaalbaar en lineair
,Wetenschappelijke benadering
Economie is de wetenschap van de keuzes gemaakt door economische agenten als gevolg van
schaarste.
Wetenschap maakt gebruik van modellen y=f(x) (=impact x en y verklaren)
Economische aannames;
1. Behoeften onbeperkt
2. Economische agenten= rationeel
3. Optimale keuze bij MO=MK
4. We maken keuzes uit eigen belang
5. Rekening houden met verlies van beste alternatief
6. Ceteris paribus
7. Perfecte informatie
Model zorgt ervoor dat we complexe werkelijkheid beter begrijpen.
Ceteris paribus
Studie van de economische relaties Ceteris paribus (= veronderstelling dat bij de studie van x en y, alle
andere factoren ongewijzigd blijven.)
P↑=V↓ OF P↓=V↑ en alle andere factoren die een impact hebben blijven ongewijzigd
Perfecte informatie
Afweging van MK en MB correct bij perfecte informatie, alle economische agenten zijn op
hetzelfde moment op de hoogte van alle factoren in de ec. transactie.
Afweging MK en MB is correct indien bij perfecte informatie bij (ver)koop heeft de (ver)koper alle
kennis over prijs, nut, kwaliteit, productiekosten van het g&d.
Wat is de realiteit? imperfecte & asymmetrische informatie (ene weet meer dan de andere)
! Heb je imperfecte & asymmetrische informatie? Gebruik mental shortcuts!
Mental shortcut: Bij gebrek aan informatie ontwikkelt ons brein iets dat de keuze vergemakkelijkt.
De productiemogelijkhedengrens
Geeft voor elk productie van een bepaald goed weer hoeveel er van dat product maximum
geproduceerd kan worden, gegeven de productiefactoren (=schaarse m
middelen die producenten inzetten om tot productie te komen) en de productiviteit (= verband
tussen gerealiseerd output en daartoe gewezen productiefactoren)
- Intermediaire goederen= verwerkte grondstoffen, half afgewerkte producten die verdere
verwerking vergen
- Economische goederen: materiële zaken of immateriële prestaties die ontstaan uit inzet PF
- Productiviteit: geeft het verband weer tussen de gerealiseerde output en de daartoe
ingezette PF
Eenvoudige economische kringloop
Economische kringloop illustreert de relatie tussen de verschillende economische agenten.
Kringloop: samenhang van economisch feit heeft impact op het hele systeem.
, De eenvoudige kringloop; lager loon? minder inkomen, minder consumptie vraag daalt Prijs
daalt Minder aanbod en arbeid meer werkloosheid
Maar; de economie is in de realiteit veel complexer. Rol van de ecologie (grondstoffen en energie) &
maatschappij (migratie) ontbreekt in de eenvoudige (klassieke) kringloop.
Donut economie
De holistische visie op economie van Kate Raworth: Kijk naar het geheel dat groter is dan de som van
de onderdelen waaruit iets is gebouwd.
Aarde= Milieu, maatschappij= welzijn, economie= economie
Wat is de donut economie?
Model van de economie van de 21ste eeuw: die economie is niet de aan groei verslaafde, op fossiele
brandstof draaiende machine waarin de homo economicus centraal staat.
Zienswijze: doel van de donut economie: duurzame, sociale samenleving
Voorstelling: niet TE weinig produceren (= tekort aan voedsel, water, zorg: valt in het gat van de
donut), Niet TE veel produceren (= doorheen het ecologische plafond van onze planeet: doorbreken
van de donut)
Hoe bereik je welvaart?
Door op de donut te blijven die wordt begrensd door; basisvoorzieningen en de grenzen van de
planeet.
Probleem: economie onttrekt energie en grondstoffen als input van het ecosysteem
Aanpassingen klassieke model
Gemeenschapsbezit (commons= hulpbronnen die toegankelijk zijn voor alle leden van een
groep of samenleving)
Vormen:
Beschikbare vrij toegankelijke natuurlijke bronnen (Bos, visgrond, water, lucht)
Gecreëerde vrij toegankelijke middelen (voedselbedeling)
Gedeelde middelen (Wikipedia, culturele teksten/afbeeldingen)
Deze kunnen privé-eigendom zijn, maar de eigenaar geeft ze voor gebruik vrij aan de maatschappij.
Fysieke beperkte grenzen van de aarde: gebruik van energie, biologische materialen en grondstoffen
van de aarde. Economische activiteit voegt warmte en afval toe aan atmosfeer.
Hoe bereiken we de donut economie?
Zware sectorale transformaties, grote krimp van industriële sectoren zoals mijnbouw of olie
en gas
Expansie van LT-investeringen in hernieuwbare energie, openbaar vervoer, …
Investeren in natuurlijke, menselijke, sociale en culturele bronnen van welvaart
Dus we hebben nood aan een transitieproject dat de behoeften van de mensheid en de planeet
centraal zet, en niet winst.