Dit is een samenvatting van het verplichte vak internationaal privaatrecht in de 1e master.
Deze samenvatting omvat de ppt-slides en is aangevuld met notities tijdens de lessen waarbij vele voorbeelden aan bod zijn gekomen. Deze samenvatting is dan ook uitgebreider dan het handboek internationaal ...
INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT
Schriftelijk examen
- Casussen: 4 situaties met telkens 4 subvragen daaraan verbonden. We gaan hierop oefenen.
De laatste les is een casussenles.
- Toepassen van regelgeving op concrete IPR-vraagstukken
- Examenles op einde semester, tussentijdse oefeningenles na Algemeen deel
Bronnenboek mag mee naar het examen: maar enkel Bronnenboek zonder aantekeningen!! Student
mag enkel blanco post-its aanbrengen en VOLLEDIGE woorden of zinnen inkleuren/onderstrepen.
Waarover gaat IPR?
Grensoverschrijdende situaties: rechtsverhoudingen met een internationaal element, er is meer dan
één land betrokken. De bevoegde rechter voor een geschil tussen meerdere landen gaan achterhalen
en het correcte recht gaan toepassen.
Het IPR is het rechtsgebied dat gaat aanduiden welke rechter van welk land bevoegd is en welk recht
die rechter moet gaan hanteren.
Illustratie
Bas, Belg en student aan de UGent, gaat in de zomer op vakantie naar Frankrijk. Wanneer hij met een
Franse huurwagen rondtoert, wordt hij betrokken in een verkeersongeval. Een Duitse chauffeur, die in
Lissabon woont, maakt een inschattingsfout en rijdt frontaal op de wagen van Bas in. Bas is
zwaargewond, net als zijn Nederlandse passagier Daphne. De wagen van Bas is rijp voor het
autokerkhof. De auto van de Duitser is verzekerd bij een Oostenrijkse firma.
1) Waar kan Bas een vordering tot schadevergoeding instellen tegen de Duitser?
2) Welk recht zal van toepassing zijn op die vordering? Het is niet omdat een bepaalde rechter van
één land bevoegd is dat hij dan ook het recht van dat land gaat hanteren. De rechter kan evengoed
buitenlands recht moeten gaan toepassen.
3) Kan een Frans vonnis gebruikt worden om beslag te leggen op de goederen van de Duitser in
Portugal? Erkenning & tenuitvoerlegging
Onderwerpen:
- Commercieel draagmoederschap (Oekraïne, India, Californië): google baby
o Erkenning van de buitenlandse afstamming
- Interlandelijke adoptie
- Kind huwelijken
- Werken in het buitenland
- Online reizen boeken
- Echtscheidingstoerisme (forum shopping): rijke koppels gaan naar een bepaalde rechter in
een bepaald land gaan om hun echtscheiding te bekomen (Londen wordt vaak gekozen
omdat de vergoedingen die men kan bekrijgen hoger zijn. De rechter in Londen gaat zich veel
meer bevoegdheden toekennen om wereldwijd de goederen van de man te bevriezen).
- Au nom de ma fille: verordening Brussel IBIS is van toepassing.
Het gaat om een moord op een jong meisje. Franse vader heeft een dochter, die woont met
moeder en stiefvader in Duitsland. De dochter sterft ’s nachts in de woning van haar
stiefvader in Duitsland. Haar stiefvader is een dokter en volgens haar vader heeft hij haar een
inspuiting gegeven waardoor zijn dochter is overleden. De vader start in Frankrijk een
strafprocedure op en koppelt daar een burgerlijke partijstelling aan. Franse procedure regel:
als de cliënt niet aanwezig is dan mag de advocaat niet gaan pleiten voor zijn cliënt. De Duitse
dokter was niet aanwezig dus mocht zijn advocaat niet gaan pleiten. Er wordt een vonnis
1
, uitgesproken in Frankrijk tegen de Duitse dokter. De vader wil dat vonnis ten uitvoer kunnen
leggen in Duitsland maar daar zijn de rechten van verdediging geschonden omdat de Duitse
dokter nooit heeft mogen pleiten.
IPR in nieuwsberichten
- Al een miljoen erasmusbaby’s geboren: grensoverschrijdende situatie. Welke
afstammingsregels zullen van toepassing zijn op dat kind. Wie is bevoegd in geval van
erkenning en in geval van disputen omtrent de erkenning van het kind.
- Huis of geld in het buitenland? Zo erven je erfgenamen. Welk recht is van toepassing op de
verwerving van buitenlands onroerend goed? In principe het recht van de laatste gewone
verblijfplaats van de erflater.
- Polygame huwelijken worden niet erkend in België tenzij het gaat om pensioenberekeningen.
Moslima’s zijn zich daartegen beginnen verzetten: ze eisen stopzetting van de splitsing van
weduwenpensioen van polygame mannen.
- Ryanair moest lokaal arbeidsrecht toepassen op werknemers.
- Transpersonen: wordt hun nieuw geslacht ook erkend in het buitenland?
- Peruviaanse landbouwer woont in Peru dicht bij een gletsjer en een meer. Door de
opwarming van de aarde smelt de gletsjer en stijgt het meer steeds meer. Hij stelt in
Duitsland een vordering in tegen het Duits energiebedrijf die zou zorgen voor overstroming
van zijn woonst in Peru. Hij eist dat het energiebedrijf zijn 0,0007% verantwoordelijkheid zou
opnemen in het probleem.
- Schadeclaim wordt ingediend: welk recht is van toepassing? Buitencontractueel gezien: Rome
II verordening is van toepassing -> plaats van de schade is bepalend dus de plaats van het
ongeval. Het ging om een schadeclaim rond voetballer die is neergestort met zijn vliegtuig in
de zee toen hij een transfer maakte naar een ander land.
- CEO van Ocean gate (bedrijf organiseerde expedities naar de Titanic): Titan was een kleine
duikboot die is geïmplodeerd in de internationale wateren. De CEO was een amerikaan en de
bemanningsleden waren Frans, Brits en Pakistaan. De bemanningsleden hebben op voorhand
een liability waver met forum keuze & rechtskeuze getekend: “partijen verklaren zich akkoord
dat het recht van de Bahama’s van toepassing zal zijn en dat enig conflict voor de rechtbank
in Bahama moet worden opgelost”. Is deze forum- & rechtskeuze geldig?
Het begrip IPR: internationaal & privaat
Internationaal: de situatie heeft connecties met meer dan één land
- IPR nodig bij de regeling van ‘internationale’ rechtsverhoudingen
o Internationaal/grensoverschrijdend element nodig om IPR te activeren
o Meerdere rechtsstelsels komen met elkaar in samenloop of concurrentie
Oplossing van juridische conflicten
bv. niet-naleving van een arbeidscontract met internationale elementen
Ook in internationale zaken zonder conflict
bv. de vaststelling van een naam in de geboorteakte
- IPR als bruggenbouwer tussen verschillende rechtssystemen
Privaat: IPR enkel voor ‘private’ rechtsverhoudingen
IPR: nationaal recht
IPR is geregeld door nationaal recht, ieder land heeft zijn eigen regels.
- IPR regelt internationale rechtsrelaties, maar ≠ internationaal recht
o Nog geen eenvormige benadering van alle grensoverschrijdende casussen
o Ook al is internationale harmonie wel ultieme doel
2
, o Zie verdragen Haagse Conferentie voor Internationaal Privaatrecht: uniformiseren
van IPR. Het IPR van alle landen in de wereld zoveel mogelijk harmoniseren aan de
hand van verdragen.
IPR is nog steeds voor een groot deel nationaal recht
- België: apart Wetboek IPR (WIPR)
- In Nederland: in Boek 10 BW
Naast het uitvaardigen van verdragen is er nog een 2 e stroming die zorgt voor de harmonisatie van
IPR, namelijk verordeningen van de Europese Unie. Deze zorgen ervoor dat alle lidstaten dezelfde IPR-
regels toepassen: bevoegdheid, toepasselijk recht, erkenning & tenuitvoerlegging.
Luiken van het IPR
1) Internationale bevoegdheid
2) Toepasselijk recht (conflictenrecht)
3) Erkenning en uitvoerbaarheid van buitenlandse rechterlijke beslissingen en authentieke
akten (hier ook de term exequatur): vraag naar doorwerking van buitenlandse beslissingen
en akten. Exequatur is te beperkt, het gaat eerder om de doorwerking. Doorwerking vat meer
het derde luik samen.
4) Administratieve en gerechtelijke samenwerking
Internationale bevoegdheid
Illustratie
- Een Spaanse vrouw veroorzaakte een verkeersongeval in Frankrijk. Een Belgische bestuurder
van een andere wagen raakte zwaargewond. Ook een voetganger werd aangereden. De
voetganger is een Belgische bejaarde vrouw die zoals elk jaar overwintert in het zuiden van
Frankrijk.
Voor welke rechter(s) kan de Belgische chauffeur de Spaanse vrouw dagvaarden? De
Belgische, de Franse of de Spaanse rechter?
- De Belgische Privacycommissie procedeert tegen Facebook: Facebook Ireland Ltd.
(vennootschap naar Iers recht), Facebook Inc. (vennootschap naar het recht van de Staat
Delaware, VS) en bvba Facebook Belgium (vennootschap naar Belgisch recht). Het betreft een
vordering tot staking van een aantal activiteiten van Facebook m.b.t. gegevensverwerking.
Welke rechters zijn internationaal bevoegd? Waar kan de Privacycommissie de
stakingsvordering inleiden, in België, Ierland, de VS, …?
Toepasselijk recht
Illustratie
Een Syrisch meisje en haar Syrische vriend willen trouwen in België. Het meisje is 16 jaar oud.
Welk (huwelijks)recht zal de Belgische ambtenaar van de burgerlijke stand toepassen? Het Belgische
en/of het Syrische?
Op grond van welk recht zal hij oordelen of de minderjarigheid van het meisje een probleem vormt?
Twee luiken hangen samen: bevoegdheid & toepasselijk recht
Illustratie
Een Belgische vrouw is gehuwd met een Italiaanse man. Tijdens hun huwelijk werd een kind geboren.
De vrouw wil het vaderschap van haar echtgenoot weerleggen en leidt hiertoe een vordering in bij de
rechtbank.
Is de Belgische rechter internationaal bevoegd voor de vordering van de vrouw?
3
, Zo ja, welk recht moet de rechter gaan toepassen? Welk recht beheerst de betwisting?
Erkenning en uitvoerbaarheid
Illustratie: erkenning
- Een Belgische man doet beroep op een draagmoeder in India. In de Indische geboorteakte van
het kind staat de Belgische man als vader vermeld. Er is geen melding van een moeder. De man
wenst met het kind naar België te komen en vraagt een Belgisch paspoort aan op de Belgische
ambassade in India.
Geldt het vaderschap ook in België? Kan de Indische geboorteakte worden erkend door
de Belgische autoriteiten?
Illustratie: uitvoerbaarheid
- De ontginningsactiviteiten in Zambia van een Engels mijnbedrijf hebben ernstige milieuschade
veroorzaakt. Op grond van een uitspraak van een Engelse rechtbank moet het bedrijf een grote
som aan schadevergoeding betalen aan een groep van meer dan 2000 inwoners van de regio.
De groep Zambianen wil beslag leggen op een bankrekening die het Engelse bedrijf heeft in
Brussel.
Kan het Engelse vonnis in België uitvoerbaar worden verklaard? Vraag naar de doorwerking van
een Engels vonnis in de Belgische rechtsorde.
Onderscheid maken tussen 1) internationale bevoegdheid, 2) toepasselijk recht en 3) erkenning en
uitvoerbaarheid, anders onmogelijk om de juiste rechtsbron te vinden en toe te passen!
Administratieve/gerechtelijke samenwerking
Illustratie
- Een Poolse moeder vertrekt met haar kinderen – die lang in België hebben gewoond – naar
Polen en ontneemt de Belgische vader elk contact met zijn kinderen. Wat kan de vader doen?
Welke samenwerking tussen administratieve en gerechtelijke overheden is mogelijk? Kan de
man beroep doen op het Federaal Aanspreekpunt Internationale Kinderontvoeringen bij de
FOD Justitie (= Centrale Autoriteit voor België)?
- Een Belgische rechter moet Italiaans afstammingsrecht toepassen. Waar kan de rechter
informatie over het Italiaanse recht vinden?
o Welke samenwerking tussen rechters is mogelijk?
o Op welke informatiekanalen kunnen rechters beroep doen?
CONCLUSIE
Eerst bepalen of het gaat om
1. Internationale bevoegdheid
2. Toepasselijk recht
3. Erkenning en uitvoerbaarheid
4. Administratieve/gerechtelijke samenwerking: minder belangrijk
Dan opletten voor regelgeving/bronnen op verschillende niveaus
- Internationale verdragen
- Europese regels
- Nationale wetgeving
Handboek:
Het internationaal publiekrecht regelt de relaties tussen Staten. Het internationaal privaatrecht regelt
de burgerrechtelijke relaties tussen de onderdanen van die Staten. Aspecten van het internationaal
publiekrecht hebben een invloed op het IPR. Het bepaalt namelijk hoe ver de soevereiniteit van een
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elenadeleersnyder. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,94. Je zit daarna nergens aan vast.
