Deze samenvatting is een combinatie van handboek en powerpoint. De structuur van het handboek wordt gevolgd voor een makkelijk overzicht.
Op het einde van het document staat ook een inhoudstafel!
SAMENVATTING STRAFRECHT
INLEIDING
BEGRIPSBEPALING STRAFRECHT
Strafrecht beoogt de handhaving van een aantal waarden in een bepaald land op een
gegeven ogenblik.
Werkdefinitie: het strafrecht is het geheel van rechtsregels die bepaalde gedragingen
strafbaar stellen en sancties bepaling die op de daders toepasselijk zijn.
- 3 sleutelbegrippen
o Misdrijf = een gedraging waarop de wet een sanctie stelt (niet alles wat
moreel verwerpelijk is, is een misdrijf)
o Dader => een persoon (natuurlijke persoon of rechtspersoon)
o Strafrechtelijke sanctie
KENMERKEN VAN HET STRAFRECHT
1) Sanctierecht
2) Legaal recht (legaliteitsprincipe + nullum crimen sine lege + nulla poena sine lege)
3) Publiek recht (overheid straft omdat openbare orde werd geraakt => openbaar
ministerie fungeert dus als spilfiguur)
4) Autonome rechtstak (handhavingrecht met algemene draagwijdte)
o Conceptuele autonomie: strafrecht bepaalt eigen begrippenkader zonder
gebonden te zijn door andere rechtstakken
INDELING VAN HET MATERIEEL STRAFRECHT
Materieel strafrecht wordt onderverdeeld in twee delen:
1) Algemeen deel: op alle misdrijven toepasselijke regels (boek 1)
2) Bijzonder deel: verschillende misdrijven (boek 2)
HOOFDSTUK 1: DE STRAFWET
Wat => het legaliteitsbeginsel
Hoe => interpretatie in de tijd
Wie => toepassing strafwet ratione personae
Waar => toepassing strafwet ratione loci
Wanneer => toepassing strafwet ratione temporis
,AFDELING 1. HET LEGALITEITSBEGINSEL
§1 WETTELIJKE BEPALINGEN
Artikel 1 Legaliteitsbeginsel
Legaliteitsbeginsel = niemand kan gestraft worden voor een misdrijf waarvan de
bestanddelen niet in de wet worden omschreven + men kan pas spreken van een schending
wanneer in het in de wet staat
- Legaliteitsbeginsel omvat ook het Nurnbergclausule
Nullum crimen sine lege = geen misdrijf zonder wet
Nulla poena sine lege = geen straf zonder wet
Het legaliteitsbeginsel wordt beheerst door de Grondwet en verscheidene internationale
verdragen:
- Art.12, tweede lid GW
- Art. 14 GW
- Art. 7 EVRM
- Art. 15 IVBPR
- Art. 49 Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie
In artikel 1 van het nieuwe strafwetboek wordt in het derde lid ook de Nurnbergclausule
uitgelegd. “Die door de internationale volkerengemeenschap worden erkend”.
Geïnspireerd op: artikel 15.2 IVBPR en artikel 49 Handvest
§2 DE DRAAGWIJDTE VAN HET BEGINSEL
A. DE VORMELIJKE VEREISTE VAN EEN WET
Legaliteitsbeginsel impliceert: enkel een wet kan een bepaalde gedraging een misdrijf maken
en de straffen bepalen die hieraan kunnen worden gekoppeld. (strafrecht is dus een
geschreven recht)
Wetgevende macht (hieraan wordt bevoegdheid verleend om te bepalen in welke gevallen
en in welke vorm strafvervolging nodig is)
- Internationaal niveau => Europese richtlijnen
- Federale wetten
- Decreten en ordonnanties
o zie art. 11 Bijzondere Wet 8.8.1980/Wet 16.7.1993
m.b.t. hervorming van de instellingen
o binnen de grenzen van hun bevoegdheid
o afwijkingen op Boek 1 Sw. mogelijk maar niet op veralgemeende wijze
kunnen niet zomaar op algemene wijze afwijken van de artikelen van
boek 1 van het strafwetboek
, o eensluidend advies van federale ministerraad als nieuwe straf of
strafbaarstelling waarin Boek 1 Sw. niet voorziet
Uitvoerende macht => geen straf kan worden ingevoerd “krachtens een wet” dit houdt in
dat ook de uitvoerende macht een reglementaire bevoegdheid heeft. (art. 14 GW)
binnen bepaalde perken kan zij feiten strafbaar stellen + sancties bepalen
Gemeenten en provincies
- Overtredingen van hun reglementen met bestuurlijke sancties of strafrechtelijke
straffen (art. 4 § 3 Wet van 24 juni 2013 betreffende gemeentelijke administratieve
sancties)
- Maar: enkel politiestraffen (die werden afgeschaft met nieuw Sw.): inhoudsloos?
Burgemeester
- art. 134 § 1 Nieuwe Gemeentewet
- politieverordening
- oproer, kwaadwillige samenscholing, ernstige stoornis van openbare rust of andere
onvoorziene omstandigheid
- nadien bekrachtiging door gemeenteraad
- max. politiestraffen -> inhoudsloos?
- ook art. 187 van de Wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid:
straf van niv. 1
Provinciegouverneur
- art.1 wet 6 maart 1818
- besluiten met betrekking tot openbare rust, veiligheid en gezondheid
- straf van niv. 1
Voorbeelden uit de Antwerpse politiecodex van zaken die niet door de beugel kunnen en die
dus zullen gesanctioneerd worden:
- Art. 101septies: Het is verboden om de banden van andermans voertuig te laten
leeglopen zonder diens toestemming
- Art. 507: Enkel in de hondenloopzones mag de eigenaar of begeleider een hond laten
loslopen
Gas-wet van 24 juni 2013
- Uitgangspunt: andere inbreuken dan in bijzondere strafwetten
- Naast overlast en bepaalde verkeersinbreuken, ook gemengde inbreuken
o bv. diefstal, lichte gewelddaden, vandalisme,…
o strafrecht ofwel bestuursrecht: nooit cumulatief
, - Sanctiepalet (lijst is limitatief):
o bestuurlijke geldboete max. € 175 (minderjarig: vanaf 14 jaar!) of € 350
(meerderjarig);
o intrekking verleende toestemming of vergunning;
o tijdelijke of definitieve sluiting van de inrichting;
o gemeenschapsdienst
o lokale bemiddeling
o ofwel politiestraffen (cf. supra) >< nieuw Sw.
B. INHOUDELIJKE VEREISTEN AAN DE WET – HET LEX CERTA-BEGINSEL
Iedereen wordt geacht de strafwet te kennen.
Precies + Helder + Redelijk voorzienbaar => lex certa (strafbepalingen moeten zo helder
mogelijk geformuleerd worden, voor de mensen die ze moeten kunnen begrijpen)
- Duidelijke en precieze omschrijving van de constitutieve en verzwarende
bestanddelen van het misdrijf en van de bestraffing
- Redelijk voorzienbaar = de persoon op wie de strafbepaling van toepassing is moet
op grond van de strafbepaling en zo nodig met behulp van de uitlegging ervan
gegeven door de rechtspraak en de doelstellingen van de wetgever en de
wetsgeschiedenis (ratio legis), de handelingen en verzuimen kennen die zijn
strafrechtelijke verantwoordelijkheid meebrengen. Rekening mag worden gehouden
met subjectieve elementen (bv. bijzondere hoedanigheid of functie)
AFDELING 2. DE TOEPASSING VAN DE STRAFWET IN DE TIJD
Artikel 2 Toepassing van de Strafwet in de tijd
Niemand kan worden bestraft voor een handelen of nalaten dat niet bij wet strafbaar was
ten tijde van dat handelen of nalaten.
- Principe van de niet-retroactiviteit
In principe treedt iedere wet in werking de tiende dag na zijn publicatie in het Belgisch
Staatsblad.
De strafwet heeft bindende kracht zolang ze niet is opgeheven. De strafwet kan impliciet en
expliciet worden opgeheven door nieuwe strafbepalingen.
§1 HET PRINCIPE VAN DE NIET-RETROACTIVITEIT VAN DE STRAFWET
De strafwet kan in principe enkel betrekking hebben op gedragingen en situaties die zich nog
moeten voordoen en niet op het verleden.
- Bestaan strafwet (publicatie + inwerkingtreding) op tijdstip plegen van het misdrijf
- Algemene draagwijdte (hoofd- en bijkomende straffen)
- Alleen straffen => niet beveiligingsmaatregelen en sancties sui generis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper zowe. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,96. Je zit daarna nergens aan vast.
