Bijzondere overeenkomsten
DEEL I: KOOP
A) Hoofdstuk 1: essen7ële bestanddelen
a. Begrip – soorten
• Doorwerking van bijzondere rechtsregels van benoemde overeenkomsten naar
onbenoemde overeenkomsten
Contractvrijheid
herkwalifica4e herkwalifica4e
onbenoemde overeenkomst benoemde overeenkomst
essen4ële bestanddelen
doelstelling
toepassing naar analogie bijzondere rechtsregels
algemeen contractenrecht
• Begrip
o Koop: defini4e – art 1582 oud bw
“Koop is een wederkerig contract waarbij de ene par4j (de verkoper) zich verbindt de
eigendom van een goed aan de andere par4j (de koper) over te dragen tegen een
prijs in geld”
o Oorsprong
- Oudheid: volkeren ruilden overtollige koopwaren tegen ontbrekende
koopwaren
- Ruilsysteem = basis economisch systeem
- Later: waardemaatstaf aangepast: goud/ per gewicht/ staven/ munten
- Koop = ruil tegen geld
1
,o Soorten:
- Indeling van de roerende goederen: modaliteiten
¨ Burgerlijk Wetboek
§ Koop bij gewicht, getal, maat (art. 1585 oud BW)
§ Koop ad gustum/ naar smaak (art. 1587 oud BW)
§ Koop op proef (art. 1588 oud BW)
§ Koop met handgeld (art 1590 oud BW)
¨ Andere vormen: gebruiken of evolu4es in ondernemingswereld
§ Consumentenkoop (art. 1649bis oud BW)
§ Digitale consumentenkoop (art. 1701/2-1702/19 oud BW)
§ Verkoop op aZetaling (art. I.9, 46° WER)
§ Verkoop op afstand (art. I.8, 15° WER)
- Soorten naar gelang de bron
¨ Na4onale kooprecht / koop met een interna4onaal aspect / EU kooprecht
§ Interna4onaal: Weens Koopverdrag of CISG: H7 deel 1
» Eigen set van regels indien int’l aspect aanwezig bij een koop OVt
» Koop tussen LS van andere staten, …
§ Europees: Gemeenschappelijk Europees kooprecht of CESL
» Proffenrecht à = project; geen aanleiding tot juridisch bindende
regels
» Ideale stelsel mbt kooprecht in de Europese Unie
2
,b. Essen7ële bestanddelen
= wat een contract zodanig kenmerkt dat bij afwezigheid van een van de elementen niet
gesproken kan worden van dat contract
• Koop: essen7ële bestanddelen
(1) Eigendomsoverdracht
= inherent aan de koop: geen verkoop zonder eigendomsoverdracht
o Totstandkoming van de koop: principe art 1583 Oud BW
- Op ogenblik van wilsovereenstemming over het goed en de prijs
(hoewel zaak nog niet geleverd is en de prijs nog niet betaald is)
- Dus indien akkoord over voorwerp + prijs à koop en eigendomsoverdracht
¨ Bij onroerende goederen is dit las4ger, niet zomaar overeenkomen
¨ Kenmerk: eigendomsoverdracht = transla4ef en conven4oneel, solo
consensu
§ Afwijkingen bij grote, belangrijke koopovereenkomsten
§ Eigendomsoverdracht zonder te betalen, …: oplossingen zoeken à
afwijkingen
o Afwijkingen
- Conven4onele afwijkingen: uitstel van de eigendomsoverdracht
¨ Beding van eigendomsvoorbehoud
¨ Verkoop van onroerende goederen: overdracht uitstellen tot datum
notariële akte bij de notaris à termijn
- Uitstel eigendomsoverdracht door de aard zelf van verkochte goed of
overeenkomst
¨ Soortzaken: eigendomsoverdracht vanaf individualisering
¨ Alterna4eve koop: eigendomsoverdracht bij uitvoering van de keuze
¨ Toekoms4ge zaken: eigendomsoverdracht vanaf ontstaan van het goed
3
,o Belang van 7jds7p eigendomsoverdracht
- Principe: eigendomsoverdracht = overgang van het risico (art. 5.80 BW)
¨ Tenietgaan van het voorwerp door toeval na eigendomsoverdracht
à Koper betaalt de prijs, zonder het goed te ontvangen
¨ Tenietgaan van het voorwerp voor de eigendomsoverdracht
à Koper betaalt geen prijs, voorschojen worden terugbetaald
- Afwijkingen
¨ Conven4oneel afgesproken afwijkingen
¨ Art. VI.44 WER: risico-overgang bij levering aan consument, niet bij
eigendomsoverdracht
¨ Aanmaning verplaatst het risico naar de koper
§ Vernieling na aanmaning tot levering: risico voor de verkoper
§ Vernieling na aanmaning tot betaling van de prijs in geval van
eigendomsvoorbehoud: risico voor de koper
- Naar aanleiding van faillissement
¨ Faillissement van de verkoper:
§ Indien eigendomsoverdracht al gebeurd is: koper = eigenaar
§ Nog geen eigendomsoverdracht: koper = SE chirografaire SE bij curator
¨ Faillissement van de koper:
§ Beding van eigendomsvoorbehoud (= roerend goed: EDO opgeschort
tot betaling volledige prijs) – art. 69 Pandwet
» Terugvordering van de koper kan enkel op grond van dit beding
» Schrilelijk spoor van het beding is noodzakelijk; in bestelbon,
mail, … en uiterlijk op ogenblik van de levering
» Verkoper kan dit dan terugeisen uit de inboedel (= zakelijk
zekerheidsrecht)
4
,o Eigendomsoverdracht en derden: tegenwerpelijkheid van de eigendomsoverdracht
- Roerende goederen: 4tularis zakelijk recht is hij die bezit te goeder trouw,
ongestoord en ondubbelzinnig (art. 3.28, § 1 BW)
- Onroerende goederen: tegenwerpelijk voor zover overschrijving authen4eke
akte op kantoor rechtszekerheid AAPD (hypotheekregister) - art. 3.30 BW
o Verkoop van andermans goed
- Verkoop andermans goed = ab ini4o nie4gheid (art. 1599 oud BW)
¨ Ex tunc
§ Res4tu4everplich4ngen voor alle par4jen (+ evt SV voor koper TGT)
§ Retroac4eve werking
¨ Rela4eve nie4gheid
§ Enkel koper kan dit opwerpen, ook als hij wist dat hij kocht van iemand
die niet de eigenaar was à bescherming privébelangen
§ Betrekkelijke nie4gheid kan rechtsgeldig worden gemaakt
» Koper: keuze tussen nie4gverklaring of gerechtelijke ontbinding
wegens vrijwaring voor uitwinning
» Iedereen die koper defini4ef kan beschermen (echte eigenaar)
- Niet tegenwerpbaar aan werkelijke eigenaar (art 5.103 BW)
¨ Kan revindiceren, maar wel geldig zijn:
§ Sterkmaking (art. 5.106 BW)
= vorm van vertegenwoordiging waarbij men belool dat een derde
een bepaalde presta4e zal verrichten
§ Verkoop soortzaken die verkoper nog zelf moet kopen
= totstandkoming vanaf soortzaken ingekocht/ verpakt kunnen worden
§ Onverdeeld goed onder voorbehoud uitslag verdeling
= onverdeeld deel kan al verkocht worden onder voorbehoud van de
uitslag van de onverdeeldheid
5
,(2) Tegen een prijs in geld (geen dienst in natura)
o Begrip
- Presta4e in geld
¨ ó presta4e tegen iets anders dan geld = ruil
¨ Veronderstelt een munt, ongeacht de vorm (= metalen/ papieren munt, …)
- Samengestelde contracten: absorp4etheorie
¨ Meest kenmerkende in de prijsbepaling
§ Geld à koop
§ Presta4e à aanneming, sui generis, …
¨ Boek 5: cumultheorie
- Kwalifica4e = van belang voor regelgeving die toegepast moet worden bij
conflicten, voor termijnen, andere rechtstakken zoals fiscaliteit, …
o Kenmerken
- Prijs moet bepaald (= uitdrukkelijk) of bepaalbaar (= objec4eve gegevens in het
contract), zijn
- Prijs moet erns4g zijn (= geen spotprijs beneden/ boven correcte prijs)
¨ Prijs d.m.v. verwijzing (marktprijs, dagprijs, voorwaarden andere klant,…)
¨ Geen bepaalde of bepaalbare prijs = geen koop
- Art. VI,3 WER: verplichte prijsaanduiding
- Koop op lijfrente (art. 1974 oud BW): kanscontract
= koper verbindt zich ertoe een periodieke geldsom te betalen gedurende het
leven van de verkoper of een nauwkeurig bepaalde derde aan de verkoper/3de
Bv. onroerend goed wordt verkocht maar de prijs staat niet vast; maandelijkse
rente (bv lijfrente)
! noodzaak van reële kans (gezonde persoon opdat er een kans is voor de
verkoper)
6
,o Prijsbepaling
- Kan bepaald worden door de par4jen zelf
Bv verkoop OG: vraagprijs mag niet te laag zijn à BC AS want onvoorzich4g om
geen advies in te winnen omtrent de gebruikelijke prijs
- Bepaling door derden: art. 1592 oud BW
¨ Lastgeving
§ Opdracht aan expert, deskundige, … om de prijs te bepalen
§ Rechtshandeling te stellen door overeenkomen van de prijs
¨ Kenmerken
§ Prijs = vast: objec4ef bepaalbaar
§ Koopovereenkomst is pas gesloten na uitvoering van de overeenkomst
omtrent de bepaling van de prijs door de derde
» Derde aanvaardt de opdracht: par4jen = gebonden door raming
» Derde weigert de opdracht: geen koop, want geen prijs
» Meerdere deskundigen (derden) oneens over de prijs = geen koop
§ Betwis4ng ivm aard OV tav prijsbepaling
§ Waardering = defini4ef
» Ook indien men het niet eens is
» Ook bij onevenwicht tussen prijs en waarde van het goed
» Rechter: prijsbepaling niet weigeren/wijzigen (tenzij wilsgebrek)
§ Geen deskundige = geen waardering = geen koop
§ Ramingskosten = ten laste van koper
- Bepaling door de overheid
¨ Economisch recht
¨ Prijzen benzine, elektriciteit: MAX prijzen in sectoren geregeld door OV
7
,c. Kenmerken van het koopcontract
• Kenmerken van de koop
o Koop = overeenkomst onder bezwarende 4tel
- Overeenkomst met een tegenpresta4e
- Betaling van de prijs = tegenpresta4e van de eigendomsoverdracht
o Koop = wederkerige overeenkomst
- Wederzijdse presta4es
- Asankelijk van elkaar: verbintenissen zijn onderling verbonden
o Koop = consensuele overeenkomst
- Overeenkomst tussen par4jen ontstaat solo consensu
- Samenvallen van wilsui4ngen, ongeacht hoe ze worden uitgedrukt
Uitzondering: ondertekening kredietcontract door consument i.g.v. verkoop op
aZetaling = voorwaarde voor totstandkoming overeenkomst - art. VII.84 WER
8
,B) Hoofdstuk 2: geldigheidsvereisten
• Overzicht – art 5.27 BW
o Vrije en bewuste toestemming
o Bekwaamheid
o Bepaald en geoorloofd voorwerp
o Geoorloofde oorzaak
a. Vrije en bewuste toestemming
• Toestemming – wilsovereenstemming
o Akkoord over essen7ële elementen
- Akkoord over goed en koopprijs = noodzakelijk
- Koop: verschillende goederen tot voorwerp = noodzaak van
wilsovereenstemming over een globale prijs (niet individueel bepaald)
o Akkoord over alle andere voor par4jen substan7ële elementen
- Begrip: elementen/ vw die voor één of meerdere par4jen van doorslaggevend
belang zijn om de overeenkomst te sluiten
Bv. plaats en 4jds4p levering, betalingstermijn en -wijze, opschortende
voorwaarde krediet
- Noodzaak van melding van de substan4ële elementen zodat wederpar4j
hiermee rekening kan houden, anders zijn dit bijkoms4ge elementen
¨ Plaats van levering
¨ Tijds4p van levering
¨ Wijze vna betaling
¨ Kenmerken goed
¨ Mogelijkheid tot bekomen van krediet
¨ …
o Secundaire elementen
- Verdere onderhandeling mogelijk
- Toepassing aanvullend recht
9
, o Samentreffen aanbod en aanvaarding
(1) Aanbod (= eenzijdige wilsui7ng)
- Cassa4e
“een vast en precies voorstel tot contracteren waarin alle voor de
totstandkoming van de overeenkomst onontbeerlijke elementen (= substan4ële
+ essen4ële) voorhanden zijn, zodat andere par4j enkel hoeN te aanvaarden
opdat overeenkomst ontstaat”
- Art. 5.19, eerste lid BW
¨ Bestanddelen van het aanbod
§ Psychologisch element
» Defini4eve bedoeling aanbieder om rechtsband te creëren/wil om
gebonden te zijn i.g.v. aanvaarding
» Niet: voorafgaande onderhandelingen, inten4everklaring,
gentlemen’s agreement, scherts, prijslijst, catalogus, adverten4e
Immoweb
§ Materieel element
» Essen4ële bestanddelen
* Hoofdverbintenissen en voorwerp van de koop
» Substan4ële bestanddelen
* Doorslaggevend voor toestemming par4jen
¨ Veruitwendiging van het aanbod
§ Verbindende kracht t.g.v. eenzijdige wilsui4ng (Cass. 9 mei 1980)
» Bepaalde en redelijke termijn
* Art. 5.19, eerste lid BW
» Niet langer bindend na verstrijken termijn of afwijzing die
aanbieder heel bereikt
» Art. 5.19, vierde lid BW
10
