Inleiding tot het recht
1. Objectief vs. subjectief recht
a. Wat is het verschil?
Ubi societas, ibi ius: waar een maatschappij is, is recht
Objectief recht: Het geheel van algemene gedragsregels opgelegd door een daartoe bevoegde
overheid, die de ordening van het maatschappelijk leven betogen en waarvan de naleving
afdwingbaar is
Handelt over rechtsverhoudingen. Deze nemen vaak de norm aan van verbintenissen.
Rechtsverhouding kan echter ook ontstaan uit een onrechtmatige daad (zo moet er bv
schadevergoeding betaald worden na een auto-ongeluk)
Verbintenis: een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien
nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen (art 5.1 bw). Deze kan inhouden
om iets te doen, iets te geven of iets niet te doen.
- Objectief contentieux: administratieve rechtscolleges
o Vb. Leuven stelt ambtenaar aan en je bent kandidaat maar je bent het niet
geworden, iemand anders is het maar de persoon die het geworden is is getrouwd
met iemand die instaat voor de benoeming = probleem met hoe overheid het recht
heeft toegepast, er is geen probleem met uw recht. Je was kandidaat maar je hebt
geen recht op die plaats. Wat je aanvecht is het feit dat iemand anders het is
geworden = jij zal dan niet noodzakelijk gekozen worden, maar een obj admini
rechtscollege zal vaststellen dat er een fout is geweest en zal de benoeming nietig
verklaren = er start dan een nieuwe benoemingsprocedure
o Je hebt geen recht op die positie , dus je vecht niet aan dat je recht is geschonden; je
vecht een fout in de toepassing van de procedure aan.
o Jij vs de overheid
Subjectief recht: de individualisering van de rechtsregel. Het is de aanspraak die een persoon tav
andere personen aan het objectieve recht ontleent.
- Subjectief contentieux: gewone hoven en rechtbanken
o Vb. je werkgever betaalt je niet, je krijgt je pensioen niet…
o Jij vs andere burgers
o Jij vs de overheid (vb. met pensioen => als overheid je geen pensioen geeft dan
schendt de overheid het subjectieve recht
o
Goed onderscheidt kennen, kunnen toepassen op voorbeelden over welk contentieux het gaat
Vb. Je bent gebuisd maar je weet niet waarom en prof zegt het ook niet:
Prof heeft recht geschonden, had motiveringsplicht => objectief contentieux
Stel je hebt gelijk, en die motiveringsplicht is geschonden => zal je dan geslaagd zijn? Nee, je hebt niet
het recht om geslaagd te zijn. Je vecht gewoon aan dat je geen goed antwoord gekregen hebt
,Discr: Overheid heeft plicht om bep procedure te volgen wnr het bouwvergunningen afhandelt maar
kan wel nog bepaalde keuzes maken vb. dit is gebied met landelijk karakter en jouw bouwplannen
zijn een lelijk wit huis = erkennen de bouwvergunning niet toe
Geen subj recht: u hebt geen recht op die bouwvergunning, geen recht om dat daar te bouwen, de
overheid heeft beleidsmarge om te oordelen of dat huis wel of niet op die plaats kan staan. De
overheid had een marge heeft het goed gehandeld dan? Is het een redelijke beslissing? Is het
gemotiveerd? Enzovoort. De uiteindelijke beslissing of het witte huis past in de omgeving is een
beslissing die door de overheid w genomen en niet door de rechter => rechter kan marginaal toetsen
=> wil zeggen dat hij moet gaan kijken of de overheid heeft logisch gehandeld, zorgvuldig gehandeld,
is die beslissing in lijn met de principes
b. Objectief recht (Pagina 18-23)
Kenmerk 1: algemeen
- Recht is algemeen en onpersoonlijk
- Logisch, anders zou het geen regel zijn
- Waarborg tegen willekeur
- Rechtvaardig: Recht is een poging om in een gegeven context rechtvaardigheid te realiseren,
maar het slaagt daar niet altijd in.
- Rechtszekerheid: recht streeft in aantal omstandigheden naar rechtszekerheid en niet naar
rechtvaardigheid. Rechtszekerheid is een voorwaarde om tot een ordening en dus ook om tot
rechtvaardige ordening van de sl te kn bekomen.
- Vb. verjaring: verjaring bende van nijvel => rechtvaardigheidsgevoel is geschonden;
rechtszekerheid is echter ook nodig in de mpij als stabiliserende factor
- Rechtsregel: algemeen geldend voor een groep van personen
- Vs individueel besluit: enkel rechtsgevolg voor 1 of meerdere personen
Kenmerk 2: gedrag
- Recht beoordeelt (uitwendig) gedrag) van rechtssubjecten (houders van rechten en plichten)
o Mensen (vanaf levensvatbaar geboren en je blijft mens tot je sterft)
o Door mensen gecreëerde juridische entiteiten
naamloze vennootschap, vzw, verenigingen enz = hebben een eigen
vermogen, eigen rekeningen, kunnen eigen rechtshandelingen stellen
vb. je werkt als student in een bedrijf dan heb je geen contract met een
mens, maar met het bedrijf
Robot: geen eigen rechten, kan je ook niet voor rechtbank dagen, geen
juridische entiteit (mw, vw, vzw)
- Niet van rechtsobjecten! (goederen, dieren)
o Geen juridische verantwoordelijkheid
o Geen procespartij
Kenmerk 3: opgelegd
,- Gebod of verbod
o Kan u verplichten om te handelen vb. iemand wordt in elkaar geslagen => plicht om
te helpen
o Verbieden vb. rookverbod op het strand
- Maar wat verplicht het recht u om te doen of te laten?
o Inspanningsverbintenis
ik zal mijn best doen, ik beloof om zo goed mogelijk men best te doen ook al
ben ik niet zeker of ik het resultaat bereik
Recht gaat ervanuit dat in de meeste gevallen wij deze verbintenis hebben
Vb. ik ga naar een chirurg voor een hartoperatie = wat die wellicht niet kan
garanderen is dat ik het overleef, wat hij wel garandeert is dat hij zo goed
mogelijk zijn best zal doen
Wnr schendt hij zijn inspanningsverbintenis? Wnr hij niet goed genoeg zijn
best gedaan heeft => persoon wordt vergeleken met een voorzichtig en
redelijk persoon in gelijkaardige omstandigheden
In abstracto: het recht
In concreto: kosteloze bewaargeving => vb. je bent op café en je steekt al
haar gerief bij mij => je vraagt gsm terug op het einde en hij is gestolen
Vriendin moest haar best doen om uw gsm bij te houden maar afwijkend van
de regel gaan we hier de verbintenis in concreto beoordelen. Niet kijken naar
wat een voorzichtige vriendin zou gedaan hebben, zou zij minder gedronken
hebben en haar handtas niet vergeten zijn. Hier concreto : je gaat die
vriendin vergelijken met hoe ze met haar eigen spullen omgaat. Is het een
sloddervos dan, dan zal ze voor jouw gerief ook geen zorg gedragen hebben.
Hoe word je beoordeeld?
Meestal: Hoe zou een voorzichtige en redelijke persoon gehandeld
hebben in gelijkaardige omstandigheden?
“Culpa levis in abstracto”
Soms: Hoe zou je met je eigen goed zijn omgegaan?
“Culpa levis in concreto”
o Resultaatsverbintenis
Persoon/ recht verbindt tot het resultaat
Vb. ik wil voor mijn dochter een peppa pig taart kopen => ik betaal en hij
levert de taart => als daar geen taart is heeft de bakker een
resultaatsverbintenis geschonden
Bakker aansprakelijk wanneer de taart er niet is = kan niet bewijzen of hij een
goede bakker is, moet gewoon bewijzen dat de taart er niet was
Kan mijn bakker er onderuit komen? Ja => overmacht (situatie buiten uw wil)
Hoe word je beoordeeld?
op basis van het resultaat
Is het resultaat er niet (of is het niet goed), dan bega je een fout!
tenzij overmacht
Je kan er niet aan doen!
- Inspanningsverbintenis is de norm. Hoe herken ik dan een resultaatsverbintenis?
o Er is een duidelijk gebod/verbod
o Gebrek aan “aleatoir karakter” (het is simpel te bereiken)
Als er te veel onzekerheden zijn is het aleatoir en kan het geen
resultaatsverbintenis zijn
Vb. hartoperatie = er kan veel mislopen, aleatoir, kan geen
resultaatsverbintenis zijn
o Overeenkomst tussen partijen
, Kenmerk 4: ordenend
- Ordening is enkel mogelijk als het recht een poging is om de op een bepaald moment op een
bepaalde plaats geldende opvatting over rechtvaardigheid te realiseren
Kenmerk 5: afdwingbaar
- Kan mpij alleen ordenen als de naleving ervan kan afgedwongen worden
- Niet elke rechtsregels in afdwingbaar! Zowel in grondwettelijk recht als in internat recht,
bestaan regels waarvan aanvaard w dat het rechtsregels zijn, zonder dat zij afdwingbaar zijn
- Rechttrekken wat krom is
- Maar soms is er ook herstel van schade nodig
o Vb opleggen van schadevergoeding ten voordele van het so
- En soms zijn er ook beteugende sancties (boete, vrijheidsstraf)
o Bijkomende leedtoevoeging
o Straf 1: (repressieve) vrijheidsberoving
Niet elke vrijheidsberoving is een straf!
Gesloten terugkeercentra
Gedwongen opname geesteszieken
Internering
o Straf 2: vermogensrechtelijke straffen
o Vb. Vb. burgerlijke partij = jos wordt vermoord, zijn echtgenote lijdt schade (veel
minder inkomen). Rechtsherstel kan niet, jos kan niet terug leven. Recht gaat ook de
dader nog eens straffen, leed toevoegen = dader naar gevang + schadeherstel
(minder inkomen) door geld te geven
- Private straffen kunnen in principe niet (verbod van eigenrichting)
o Vb buurman leent geld en betaalt het niet terug dan mag ik geen leed toevoegen
door hem op te sluiten in mijn kelder
o Vb. boom valt op mijn huis, ik mag niet zeggen dat ik men dak vergoed wil zien, 1000
euro voor hotelkosten en 1000 euro omdat ik vind dat hij zijn lesje verdiend = laatste
2 mag niet
o Wil situatie recht trekken, recht wil geschieden, je mag je buurman niet nog extra pijn
doen!
