Duurzaam denken en handelen
Leerpad 1: gezondheidseconomie en epidemiologie
Hoofdstuk 1: gezondheidseconomie
Economie is de wetenshap die de mens bestudeert in zijn streven om zijn
behoeften te bevredigen met de schaarse middelen die er zijn.
De moderne economie kunnen we onderverdelen in micro- en macro-
economie.
Macro-economie bestudeerd de gehele economie terwijl micro-economie
individuele actoren bestudeerd.
Schaarse middelen zijn middelen waar je geen oneindige hoeveelheid van
hebt, het wil niet zeggen dat er op dit moment een tekort is.
Binnen de gezondheidseconomie gaan we de schaarse middelen
doelmatig gaan gebruiken. Gezien de demografische en technologische
ontwikkelingen zal de vraag naar gezondheidszorg toe nemen. Om deze
betaalbaar te houden is het cruciaal om doelmatig om te gaan met de
beschikbare middelen.
De vraag naar gezondheidszorg vloeit voor uit een achterliggende vraag
naar gezondheid. De gezondheid wordt echter ook door andere factoren
beïnvloed.
Er zijn 3 eisen om een goed gezondheidszorgsysteem op te richten.
De kwaliteit moet zo hoog mogelijk zijn.
Het moet een solidair systeem zijn.
Het moet betaalbaar blijven.
De gezondheidseconomie kan helpen om bepaalde keuzes binnen de
gezondheidszorg te onderbouwen.
Hoofdstuk 2: De gezondheidszorgmarkt
Binnen een normale economische markt is er sprake over vraag en
aanbod. In de gezondheidsmarkt kan dit niet door verschillende factoren:
Onzekerheid en asymmetrie (je weet niet op voorhand of je nood zal
hebben aan zorg, er is een asymmetrische verdeling van kennis)
Prijsmechanisme (er is geen prijsmechanisme die evenwicht brengt
tussen vraag en aanbod)
Aanbieders van zorg (de aanbieders hebben verschillende rollen en
belangen)
Aanbod geïnduceerde vraag (aanbieders kunnen de vraag
manipuleren om hun eigen doelstellingen te bereiken)
Producten uit de gezondheidszorg zijn heterogene producten. We
kunnen ze moeilijk vergelijken met andere
Moral hazard (men houdt geen rekening met de kosten)
,Ook solidariteitsgevoelens en ethische vraagstukken spelen een rol. In de
gezondheidsmarkt zijn solidariteitsprincipes veel belangrijker dan in
andere markten. In een vrije markt is men niet bereid om extra te betalen
voor een ander. We zitten met het prisoners-dilemma (niet betalen om dat
een ander dit ook niet doet) en met het free riders probleem (sommigen
kunnen profiteren van een systeem waaraan ze niet hebben bijgedragen).
Het sociale zekerheid systeem steunt op solidariteit.
Mensen dragen bij naar gelang hun inkomen.
Financiering gebeurt grotendeels door de gemeenschap.
Vakbonden, ziekenfondsen en werkgeversorganisaties beslissen
mee.
Hoofdstuk 3: epidemiologie
We moeten gezondheid een meetbaar iets maken om te weten hoe het
gesteld is met de gezondheid van de bevolkingsgroepen. Hiervoor bestaan
verschillende gezondheidsindicatoren. Wanneer we de indicatoren
bekijken krijgen we zich over huidige ziektes en doodsoorzaken.
Epidemiologie is het studiegebied die zich bezighoudt met
gezondheidsindicatoren. Ze gaan na welke ziektes voorkomen in een
bevolking en welke gevolgen deze ziektes hebben.
De levensverwachting is het aantal jaar een persoon op een bepaalde
leeftijd nog verwacht te leven. Deze wordt berekend op basis van de
leeftijdsspecifieke sterftecijfers die op dat moment gelden.
Wanneer we de duur tijd en kwaliteit controleren komen we op de gezonde
levensverwachting.
De prevalentie geeft aan hoeveel personen op een bepaald moment aan
de ziekte lijden.
De incidentie geeft de hoeveelheid mensen aan die gedurende een
bepaalde periode een specifieke aandoening krijgen (aantal nieuwe
gevallen).
Met de impact van een ziekte willen we nagaan welke invloed de ziekte
heeft op de levensduur en de levenskwaliteit van de bevolking.
De verlopen potentiële levensjaren (VPJ) zijn een indicatoren om te
bepalen wat de impact is van de aandoening.
Een indicator voor de kwaliteit van leven is de ervaren gezondheid.
Sommige aandoeningen hebben een grote impact op de kwaliteit van
leven.
Vb. depressie, reuma, COPD,..
De burden of disaese of de ziektelast is de hoeveelheid
gezondheidsverlies, veroorzaakt door een aandoening. De drukt men uit is
de DALY (disability-adjusted life years). Hij is opgebouwd uit 2 factoren:
, De jaren verloren door vroegtijdige sterfte
De jaren geleefd met de ziekte
Bepaalde doodsoorzaken kunnen ook vermeden worden, deze noemen we
de vermijdbare sterfte. We kunnen ze vermijden door preventieve
maatregelen te stellen of door medische interventies te ondernemen.
De cijfers beschikbaar over vermijdbare sterfte geven inzicht waar er
ruimte is voor verbetering. Wanneer er bij een bepaalde aandoening een
grote vermijdbare sterfte optreedt, zegt ons dit iets over de efficiëntie van
het gezondheidssysteem of de werking van preventiecampagnes.
Hoofdstuk 4: het produceren van gezondheid
Het uiteindelijke doel van de gezondheidszorg is niet de productie van
medische goederen en diensten, maar van het eindproduct gezondheid.
Er wordt onderstelt dat de gezondheid toe neemt naar mate de
gezondheidszorg verbeterd. Dit effect is slecht miniscuul. Er zijn nog veel
andere factoren die de staat van de gezondheid bepalen. Gezondheid
wordt vaak gezien als de bron van welvaart.
Uit onderzoek blijkt dat er een sterke relatie is tussen het inkomen van
een land en de levensverwachting. Naarmate het inkomen hoger is, is de
toename in levensverwachting kleiner. Dit betekent niet dat naarmate een
land rijker wordt, de mensen langer zullen leven.
De schatting van gezondheid is zeer moeilijk, er is een omgekeerde
causaliteit. Een hogere bijdrage voor gezondheidszorg kan bijdragen aan
een betere levensverwachting, maar een langere levensduur geeft niet-
fatale ouderdomsziektes de kans om zich te ontwikkelen, waardoor
bijkomende zorg nodig is.
Bij ontwikkelingslanden is er een positief, niet-lineair verband tussen het
nationaal inkomen en de levensverwachtingen. Bij welvarende landen is
dit vlak, de inkomensgroei genereerd nauwelijks een gezondheidswinst. Er
is ook een sterke samenhang tussen inkomensongelijkheid en sterfte: hoe
ongelijker, hoe hoger de sterfte. Er is een relatie tussen de
sociaaleconomische status (SES) en gezondheid.
De ongelijke verdeling leidt tot het ontstaan van een sociale hiërarchie.
Deze wordt bepaald op basis van opleiding, inkomen en beroep.
Mensen met een hogere SES zijn gemiddeld gezonder en hebben een
hogere levensverwachting. Naast directe factoren kunnen ook indirecte
factoren een invloed hebben:
Genetische factoren
Etnische factoren
Culturele factoren
Hoofdstuk 5: doelmatigheid
, Doelmatigheid is het optimaal besteden van de schaarse middelen die er
zijn.
Indien de overheid geen beperking had op de budgetten, zou elke nieuwe
behandeling die ook maar een klein beetje gezondheidswinst zou
opleveren, goedgekeurd worden. Dit doen we echter niet omdat de
budgetten te beperkt zijn.
Het doel van de gezondheidseconomie is onderzoeken wat de meest
doelmatige zorg is. Doelmatigheid kan gezien worden als een derde trap
van evidentie.
Evidentie is een klaarblijkelijkheid of een niet berekende zekerheid.
We kunnen 3 tredes onderscheiden in evidentie:
1. Werkzaamheid
2. Doeltreffendheid of effectiviteit
3. Doelmatigheid
Economisch gunstige zorgt kan gezien worden als een doelmatige zorg.
Maar wanneer weten we nu wanneer zorg economisch gunstig is? Als de
interventie genoeg gezondheidswinst boekt voor het geld dat eraan
besteed is, kunnen we spreken van een doelmatige interventie.
Aangezien we veel wenvaart ziekten hebben deze tijd, zullen welvaart en
levensverwachting geen goede parameters meer zijn om de gezondheid te
meten. We kunnen wel naar de Quality Adjusted life years (DALY) en de
Disability adjusted life years (DALY) kijken.
QALY is een begrip die de kwaliteit en kwantiteit van het leven combineert
in een concept. Hierdoor worden beide aspecten van gezondheid in
rekening genomen. Ze bieden een tal van mogelijkheden:
Ze kunnen ze kwaliteit en kwantiteit weergeven
Ze zijn eenvoudig te berekenen, wat ze aantrekkelijk maakt voor
praktische toepassingen.
Ze zijn eenvoudig voor te leggen aan beleidsmakers
DALY is een alternaties voor de QALY maar dan op macroniveau. Ze
worden in de praktijk gebruik door het WHO om de gezondheid in
verschillende landen te berekenen.
DALY is de tijd dat de patiënt leeft met een beperking en de tijd verloren
vanwege een voortijdig overlijden meegegrekend.
Hoe hoger het gewicht van de DALY, des te ernstiger de ziektelast is.
Deze kunnen met wiskundige methoden berekend worden. Maar om te
weten wat de goede prijs is voor 1 QALY zoeken we de grens op van de
betaalbaarheid. Deze is maatschappelijk vastgesteld. We onderzoeken de
maatschappelijke betaalbaarheid, deze is afhankelijk van de welvaart van
een land. In belgië kunnen we maximaal €40 000 per QALY uitgeven om
nog kosteneefectief te zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Flapo071205. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
