Samenvattende nota's van het vak 'biologische modelsystemen' onderwezen door professor Sips, Naert, Bogaert en Van Hengel. Samenvatting gebaseerd op de PowerPoints, hoorcolleges en waar mogelijk de cursus.
,TERMINOLOGIE
− Chromosomen = informatiedragers
− Mutaties
• Types
o Structureel: deletie – duplicatie – inversie – insertie – translocatie
o Numeriek: polyploïdie – anueploïdie
• Effect op proteïne of functie
o Silent – nonsense - missense
o
• Let op: variant versus mutatie
o 1: niet pathogeen
o 2: waarschijnlijk niet pathogeen
o 3: onduidelijk
o 4: waarschijnlijk pathogeen
o 5: pathogeen
− Transgenese: dragen van een vreemd gen = een transgen
• LOF experimenten: gen uitschakelen of expressie tijdelijk onderdrukken
o Gen knockdown = tijdelijk
o Gen knockout = permanent
• GOF experimenten: gen tot expressie brengen op verkeerde tijd, ruimte of activiteit
o Tijdelijke overexpressie/misexpressie
o Permanente of induceerbare overexpressie/misexpressie
2
,1 INLEIDING: historiek – definitie – criteria
1.1 Historiek
− Naturalisme = fylogenie + diversiteit + adaptatie + ecologie
• Observatie en beschrijving van het dierenrijk – vergelijkend
• Beschrijven van rijkdom aan vormen en bouwplannen
• Plaatsen in systematische of evolutieve context
Bv. Charles Darwin: evolutie van vinken – Carolus Linneaus: classificatie van planten
− Embryologie: midden 19e eeuw
• Observatie en beschrijving van vroege ontwikkeling
• Beschrijven van vorm van larvale stadia
• Gebruikt in evolutieve context + verwantschappen
− Splitsing tussen embryologie en evolutionaire biologie: eind 19e eeuw – begin 20e eeuw
• Experimentele embryologie: zoektocht naar onderliggende mechanismen
o Roux: 1894
= 1e experimentele manipulatie van kikker embryo’s
- Eerste weefselculturen in fysiologische oplossing
- Vernietigen van een cel in een 2-cellig stadium met hete naald
o Conklin: 1905
= eerste studie van delingspatronen in een zakpijp embryo (Ascidia)
- Mozaïek ontwikkeling: differentiële segregatie van cytoplasmatische
determinanten
o Spemann-Mangold: 1924
= transplantatie-experimenten in Amphibia
- Dorsale blastoporuslip = ‘organizer’: stuurt inductieve signalen naar
andere weefsels
• Evolutionaire biologie = genetica = overerving
o Mendel: kruisingen van plantenvariëteiten
- Differentiële overerving van kenmerken
- Geringe impact op wetenschappelijke wereld
- Herontdekt door De Vries/Correns
o Morgan: kruisingen van gemuteerde fruitvliegen
- Geslachtsgebonden overerving van kenmerken
- Crossing-over
- In kaart brengen van genen op chromosomen
o Hardy-Weinberg: populatiegenetica
- Allelfrequenties in populaties
3
, − Moleculaire biologie: 1950
• Onderzoeken op eenvoudigste levensvormen
− Verzoening van embryologie en genetica: 1960
= verschuiving van klemtoon: transmissie van kenmerken tussen generaties
➔ functioneren van genen in een levende cel
• Revolutie 1 – Jacob en Monod
= operon model in de bacterie E. coli
o Lac operon in E. coli: regulatie van genexpressie = DNA ➔ mRNA ➔ eiwit
• Revolutie 2 – Watson en Crick
= fysische structuur van DNA
o Dubbele helix: basis van DNA replicatie en transcriptie
o Genen worden een fysische en chemische realiteit
1.2 Definitie en keuze van modelorganismen
= organismen die studie van processen toelaten – om te veralgemenen naar andere groepen
! in het bijzonder naar de mens
− Modelorganismen: favoriete organismen voor studie van bepaalde processen
− Niet 1 ideaal organisme – maar verschillende modelsoorten
• Historisch: karakteristieken geschikt voor type onderzoek
Bv. fruitvlieg door kruisingsexperimenten
• Praktisch: modellen hebben voor- en nadelen
Bv. fruitvliegen: uitstekend genetisch model – maar slecht embryonaal model
1.3 Criteria voor de ‘grote zes’ modelorganismen
! niet fylogenetisch + niet mooi verspreid over dierenrijk: 2 ongewervelden + 4 gewervelden
− Beschikbaarheid
• Beschikken over grote aantallen eieren doorheen het jaar
• Geen marien organisme: moeilijk in laboratorium-omstandigheden te houden
− Kostprijs
• Wekelijkse/dagelijkse bevoorrading: rondworm < muis
− Toegankelijkheid
• Gemak van embryo op een bepaald stadium
Bv. kikkerembryo: uitwendige bevruchting
• Overlevingskansen na manipulatie
− Kleine lichaamsgrootte
− Snelheid
Bv. proces van gastrulatie ten onderzoek: organisme dat trage ontwikkeling verloopt
− Manipuleerbaarheid
Bv. micromanipulatie = cellen of weefselstukjes verwijderen
− Genetica en genenkaarten
• Kloneren van genen niet meer nodig – genen oppikken vanuit databank
• Leden van genfamilie gekend: interpretatie LOF en GOF
− Relevantie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmapot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
