Samenvatting
JEUGDRECHT &
JEUGDBESCHERMING
Sara Courteyn
Academiejaar 2024 – 2025
,Courteyn Sara 2024 – 2025
JEUGDRECHT &
JEUGDBESCHERMING
ORGANISATIE VAN DIT VAK
Examen: terminologie moet juist zijn, nooit antwoorden met afkortingen + zeker
1 vraag over elk hoofdstuk
Cursus = de basis, powerpoint is leidraad en dus onvoldoende alleen
Data: uit de cursus (wetten en decreten in overzicht)
Informatie over het examen
- Hoofdstuk 6: enkel powerpoints en vakterminologie kennen
- Van elk hoofdstuk zeker 1 vraag
- Open vragen + juist of fout vragen: integratie van de verschillende wetten
en decreten
o In welk decreet zit ik?
o Vrijwillige of gerechtelijke hulpverlening (wet van 12 is sowieso
vrijwillig zin)
- Geen GIS-correctie, geen verhoogde cesuur
- Leg uit en situeer: geef de tijdsperiode, niet het hoofdstuk in het boek
- Altijd vraag over vakterminologie (hoofdstuk 6), staat op veel punten!
1. INLEIDING ROND HET ONTSTAAN VAN DE JEUGDBESCHERMING
IN BELGIË
Nu: rechten van kinderen/ jongeren zijn gewaarborgd
Geen evidente zaak, want eerste beschermingswet pas in 1912 (= de wet van
Twaalf)
Categoriaal beleid is recent (situeert zich in de Verlichting, tijdens sociaal
verweer)
- Categoriaal beleid = beleid waarbij een scheiding wordt gemaakt tussen
kind en volwassene m.b.t. het recht
- Tot 2019 kon jeugdrecht enkel maatregelen opleggen, nu kan deze ook
straffen uitspreken
2 belangrijke processen
- Proces van socialisatie
o Het eigen maken van waarden en normen in de maatschappij
o Opvoeding van maatschappij door verinnerlijken van waarden en
normen
1
,Courteyn Sara 2024 – 2025
o Geen socialisatie roma’s, krakers worden snel beoordeeld omdat
ze niet dezelfde waarden en normen hebben als mensen in onze
maatschappij, zijn niet per se crimineel
- Proces van sociale controle zowel formeel als informeel
o Men gaat controleren of waarden en normen van de maatschappij
worden nageleefd
o Strafrecht
o Ook informele sociale controle: anderen wijzen op zaken die niet
kunnen/ mogen
Processen zorgen voor evolutie en dat de cultuur wordt overgedragen op de
volgende generatie
Veranderen naarmate maatschappij evolueert
Belang van Verlichting met opkomst van wetenschappen zoals criminologie (= de
leer van misdrijven), penologie (= de leer van straffen), psychologie
Kijken door gebruik te maken van:
- Geschiedschrijving = vertrekken vanuit verleden en zien waar we nu
uiteindelijk staan
- Chronocentrisme = de middenklasse van nu wordt als norm genomen
voor de menselijke ontwikkeling doorheen alle tijden en op alle plaatsen
(minder rekening met het verleden)
Vanaf eind 19e, begin 20e eeuw worden kinderen gezien als een te socialiseren
wezen en niet als kind dat bestraft moet worden of als volwassene
hulpverlening en bescherming want kind in ‘nog niet’-fase = periode van
verlichting
Periode van verlichting
- Men wil komen tot klasseloze maatschappij, mogelijkheid tot verandering,
vooruitgang en maakbaarheid
- Gebruik van rede en ratio, niet meer enkel God die alles beslist
(humanisme)
Jeugd = tot 18 jaar (in uitzonderlijke situaties tot 21 of 25 jaar)
Gaat over bijzondere jongeren (niet alle jongeren) die zich in een VOS bevinden
en jongeren die feiten gepleegd hebben (MOF)
3 soorten misdrijven
- Misdaad: alle feiten die meer dan 5 jaar straf hebben bv. moord hof
van assisen
- Wanbedrijf: alle feiten vanaf 8 dagen tot 5 jaar correctionele rechtbank
- Overtreding: alles tot 8 dagen/ boetes politierechtbank
2
, Courteyn Sara 2024 – 2025
1. ONTSTAAN VAN EEN CATEGORIAAL BELEID
1.1. EVOLUTIE VAN DE SOCIALISATIE
Kinderen worden eeuwenlang beschouwd als een volwassene met hier en daar
uitzonderingen, werden beschouwd als objecten/ noodzakelijk kwaad waar weinig
aandacht aan werd besteed
Kindbeeld van nu is een recente sociale constructie, ontwikkeld doorheen de tijd
Verlichting is bepalend voor het categoriaal beleid
- Nog-niet-positie: nog-niet verantwoordelijk, nog-niet zelfstandig
- Weten nog niet wat het verschil is tussen goed en kwaad
- Toekomst, vooruitgang, ratio, rijkdom voor morgen staan centraal
2 mensbeelden in de Verlichting
- Volwassene: kent zijn lot, functie en rol
- Kind: kneedbaar, maakbaar, evolueerbaar en toekomstgericht (kennen
nog geen verschil tussen goed en kwaad)
1.1.1.GEEN KINDBEELD
Tot 7 jaar beschouwd als een last, een ding – vanaf 7 jaar werden ze volwassen
(werken, seksueel actief…)
Ervoor praktijken die aantonen dat er geen belang gehecht wordt aan kinderen
(werden gedoogd)
- Achterlaten van kinderen (meisjes en kinderen met beperking eerst)
o Meisjes werden gezien als kwaad
o Jongens konden werken en waren van economisch belang
- Offeren aan Godheid (met de hoop op goed weer/ een goede oogst)
- Als afval weggooien op de mesthoop
Geen voorbehoedsmiddelen in die tijd veel kinderen en veel kindersterfte
Afwezig kindbeeld in de Oudheid: waren kleine volwassenen
Ook recentelijk (17e – 18e eeuw) nog geen kindbeeld
- Hogere klasse schakelde voedsters in, dus weinig aandacht en hoge
kindersterfte
- Praktijken die nu in onze ogen barbaars overkomen
o Een zwarte vlag werd uitgehangen wanneer een meisje werd
geboren
o Mensen verzwegen de geboorte als het een dochter was
Onhygiënische omstandigheden, geen voorbehoedsmiddelen, ziektes leidden tot
hoge kindersterfte en dus geen aandacht
Meisjes waren minder waard en dit zal zich verder manifesteren doorheen de
geschiedenis
3