College aantekeningen
notities rechtspsycho eerste master KUL
- Vak
- C01B5a (C01B5A)
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
notities rechtspsycho eerste master KUL
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 141 pagina's
Voorbeeld 4 van de 141 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
RECHTSPSYCHOLOGIElesinhoud en materiaal:
- inhoudsopgave toledo
- ppt + lesnotities
- handboek (Tussen Wet & Wetenschap)* & aanvullende teksten toledo
* toepassingen op Nederland nt kennen + nt elk hoofdstuk komt aan bod (telkens duidelijk op
ppt wat we moeten leren
- lesopnames 1 WEEK
examen: 20 of 28 jan
- 30 meerkeuzevragen + giscorrectie
- gesloten boek
- niet strikt juridisch denken! + lees de vraag zoals het staat: doe er niets bij of niets van weg
DEEL I. EEN KORTE INLEIDING IN DE (RECHTS)PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de (rechts)psychologie
a. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
experiment: iemand kwam zak van prof stelen en we moesten zeggen hoe die eruit zag
toepassing van psychologie binnen recht: Duitse roots
komt van William Stern: deed experimenten
vb. ruzie in aula en dan vroeg hij aan zijn studenten wat ze hadden waargenomen
en er kwam veel variatie in de antw
→ maakt het een verschil na hoelang het gevraagd wordt? hoeveel licht er was? …
Stern was Duitser en moest door alles wat met Joden gebeurde nr Amerika gaan en daar heeft hij heel zijn
onderzoeksdiscipline uitgebouwd
1 van zijn bekendste experimenten: mock crime experiment
= in scene gezet misdrijf (zoals daarnet met prof) waar mensen dan “ooggetuige” zijn en er wordt
gevraagd wat ze er nog over kunnen vertellen, met variaties & varianten
+ hiernaast: Stern paste die kennis toe in concrete zaken
want was getuigendeskundige in de rb, en bracht inzichten van zijn onderzoeken in concrete zaken
waar er om zijn expertise werd gevraagd
→ kon rechter helpen bij kijken nr vertrouwbaarheid van een getuigenverklaring
Hugo Münsterberg
profileert zichzelf als grondlegger van rechtspsycho en dat hij het had uitgevonden in de VS
maar heeft boek geschreven waar hij veel inzichten van Stern gebruikt (plagiaat want vermeldt Stern nt)
+ problematisch: toon waarop hij werkte: “die domme juristen beoordelen situaties slecht, ik leg het beter uit”
dus: lang was die psychologie negatief en nt constructief waardoor er nt een bereidwilligheid
was van juristen om iets met zijn kennis te doen
focus op feilbaarheid vh geheugen van getuigen en hun verklaringen
perfecte waarneming & perfecte geheugen bestaan niet
dus: grootste brok van rechtspsychologie vroeger was rond geheugen. pas later kregen ook andere domeinen in
rechtspsycho ook aandacht
psychologie & recht: een geslaagd en gelukkig huwelijk?
- nt alles in de praktijk kan hiermee worden opgelost
1
, - manier van kijken nr wereld met juridische bril ⇔ psychologische bril
nt altijd verzoenbaaru: clash tss psychologie & recht
- descriptief (data) vs. prescriptief (regels) karakter
- psychologie is beschrijvend (descriptief met data): we gaan beschrijven wat we
hebben gezien
= bestuderen wat er al is gebeurd en beschrijven
- recht: heeft prescriptief karakter (regels voorschrijven met oog op toekomstig gedrag)
= gedrag dat nog moet komen reguleren en anticiperen op wat nog moet komen
- soms moeilijke verzoening: proberen om met inzichten uit psychologie regels
verzinnen voor gedrag dat nog gaat komen, maar moeilijk want obv gedrag van de
ene kan je nt altijd bepalen wat een ander zal doen: er zijn veel individuele
verschillen
dus moeilijk om obv inzichten & bestuderen is het nt gemakkelijk om predicties te
doen
- onzekerheid (waarschijnlijkheden) & onduidelijkheden vs. zekerheid & duidelijkheid
- nooit met 100% zekerheid ku zeggen dat een verklaring vals is en iemand liegt, of
juist dat een waarneming klopt want we waren er vaak nt bij. dus obv data van andere
situaties proberen een zo goed mogelijke inschatting te maken
→ er zal altijd een foute marge zijn want je weet nt wat er was in het individueel
geval
dus: als psychologen rapporteren als getuigedeskundigen rapporteren in rb gaan ze
nooit zeggen “het is 100% zeker dat”
- lastig want in recht willen we zekerheid en duidelijke regels
- globale focus / groepsniveau / gemiddelden vs. individuele gevallen
- psychologische onderzoeken en die data: er worden uitspraken gemaakt op
groepsniveau
je kan nog gn uitspraak doen over of vb. oma of kindje hetzelfde zal zeggen. je kan
enkel uitspraak maken over mensen in vglbare situatie
nadeel: we weten veel maar blijft op gemiddelden hangen
dus nt zo simpel om info te meten en op kaart te brengen: vb. je vraagt het maar aan 4
leerlingen in de aula en maakt dan gemiddelde voor de aula. je kan dan gemiddelde
maken en op groepsniveau toepassen: “meeste mensen in vglbare omstandigheden”
maar wel moeilijk om op individueel niveau toe te passen
- ook nt altijd info over hoe die waarneming is gebeurd
- dus heel veel “als” “maar”....
- directional condition-probleem
= heeft te maken met richting vd uitspraken die we willen doen in elk vd disciplines
- rechtspsycho: proberen inschatten wat kans is dat iets zich gaat voordoen als er een
specifieke situatie is
= wat is de kans dat iemand op een bepaalde manier gaat reagere, gegeven een
specifieke stimulus (afstand, licht,...)
= je weet wat omstandigheden zijn en kijkt nr de kans dat iemand bepaald gedrag
gaat stellen
vb. wat is de kans dat mensen met stoornissen criminele gedragingen plegen
- recht: je hebt het gedrag en je wil weten wat kans is dat gedrag veroorzaakt is door
bepaalde omstandigheid
= gedrag stelt zich en we willen weten wat de kans is dat x er was
vb. man pleegt misdrijf, wat is de kans dat er een stoornis aan de basis lag
dus: inzichten uit psycho nt altijd gemakkelijk toepasbaar in individuele gevallen
2
, b. Rechtspsychologie als één van de verschillende op het recht toegepaste en
voor het recht relevante psychologische disciplines
verschillende voor het recht relevante psychologische disciplines:
= toepassingen op de psychologie, en er zijn algemene roots en beginselen die voor allemaal passen om dan
specifieker naar de toegepaste vormen van psychologie te kunnen geraken
vooral 4 disciplines die nauw verwant zijn tot elkaar:
- rechtspsychologie
= psychologie toegepast op het recht
MAAR in veel vd engelse teksten wordt “rechtspsychologie” “forensic psychology” genoemd dus
daarmee rekening houden als je teksten leest!!1
- gegrond in functieleer: hoe onze lichaam, geheugen,... reageren op bepaalde dingen en hoe ze
werken
= dit moeten we weten (hoe het geheugen werkt,...) om de toepassingen te kunnen maken
dus rechtspsycho ontleent veel aan die strekking binnen de psychologie
- gesteund op empirisch onderzoek: benaderen vd werkelijkheid
= hoe reageren mensen, hoe nemen rechters beslissingen, hoe gedraagt vcrdachte als die wordt
bevraagd door politie
⇒ beschrijven vd werkelijkheid en die proberen te benaderen
- breedste toepassingsgebied (= over wie proberen we een uitspraak te doen?)
elke justiciële actor kan het onderwerp van een rechtspsychologisch onderzoek zijn
(advocaten, rechters, slachtoffers, daders,...)
- forensische psychologie
- gegrond in klinische psychologie: heeft te maken met bestudering van allerlei symptomen en
afwijkend gedrag
- afwijkend gedrag: is een reikbaar en fluïde begrip + tijdsgebonden en
cultuurgebonden2
- dus wat bestudeerd wordt hangt af van wat we als deviant zien
- deviant kan zijn: mentale stoornissen, afwijkend gedrag,...
⇒ forensische psychologie speelt hierop verder
vb. in welke mate heeft het hebben van mentale stoornis een rol in criminaliteit in een
concrete casus? genereert een mentale stoornis in een concrete casus een hogere kans op
criminaliteit?
→ in een case: heeft de persoon mentale stoornis, en wat is de kans dat de stoornis een rol
speelt in deze case?
1
internationaal zijn we het wel eens hoe die praktijken verschillen van elkaar, het is gwn de benaming die per
taal kan variëren maar hetzelfde komt overal wel teurg
2
vroeger werd een andere geaardheid gezien als deviant en zelfs een mentale stoornis
3
, - gaat over de individuele zaken: psycholoog ingeschakeld om assessment te maken over
individuele persoon (heeft verdachte een problematiek en is hij toerekeningsvatbaar?)
- nadruk: op daders (toerekeningsvatbaarheidsstukken) en daarnaast ook slachtoffers3
- criminologische psychologie
= specifiekere discipline: kom je minder tegen
= verklaringsmodellen van criminaliteit door een psychologische bril (= waarom mensen criminaliteit
plegen: vb. impact van je gene,...)
- inzichten ontleend4 uit verschillende stromingen vd psychologie
- focus: op groepsniveau
vb. obv data van groep van moordenaren / brandstichters / … studie maken om kenmerken te
vinden van deze groepen van daders → kunnen we obv hiervan typologieën / theorieën
bouwen op groepsniveau? waarom ze overgaan tot plegen van crimineel gedrag?
→ gaat nt over specifieke zaken!!
- combinatie van empirisch onderzoek + theoretisch onderzoek: veel zaken van bepaalde
misdrijf bestudeerd om te zien of er een samenhang in zit
vb. wordt groep van daders gekenmerkt door eenzelfde karakteristiek? (een bepaalde
leeftijdscategorie, bepaalde achtergrond, geslacht,...) en kunnen we hieruit een theorie
bouwen?
!! het is bijna nooit één factor: het is meestal combinatie tss: biologische, sociale en
psychologische factoren
- gaat enkel over daders
vb. voorspellen van recidive,...
- (sociale psychologie)
c. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
bestuderen van allerhande menselijke processen
- gedrag onder “controle” van het recht
- focus blijft het recht
- hoe mensen zich gedragen in contexten die onder controle vh recht staan (vb. in het parket,...)
- hoe mensen reageren op recht
- welke invloeden daarbij kunnen spelen (welke en hoe)
- los van type misdrijf
- uitkomst zou altijd dezelfde moeten zijn als alle elementen dezelfde waren, maar er zijn
andere zaken die rol spelen
vb. soms speelt uiterlijk mee: kan invloed hebben op je straf? → valt onder studiegebied van
rechtspsychologie
- dus: welke invloeden spelen en op welke manier
- als we dit weten: hoe kunnen we deze invloeden beperken als ze ongunstig zijn?
- vb. onze juridische regels aanpassen?
- maar: meestal nt oplosbaar met juridische regels dus er zal iets anders noodz zijn om
dit aan te pakken
sterke focus op tekortkomingen / valkuilen bij bewijsgaring en justitiële besluitvorming
maar dus vhd tss psycho & recht nt altijd evident want komt beetje over als kritiek → moeizame relatie en
weerstand
kritiek: te weinig aandacht voor wat wel goed gaat5
3
maar iets minder dan daders
4
dus nt enkel functieleer of klinische psychologie
5
maar logisch: we halen niets uit enkel te bekijken wat goed gaat
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent1950. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €16,66. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48298 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen