Samenvatting voor het examen Recht en criminologie . Alle lessen van Prof. Els Dumortier – inclusief inhoud uit de officiële PowerPoint-slides, extra notities gemaakt tijdens de colleges én waardevolle inzichten uit de gastcolleges. Volledig en gestructureerd – Alles wat in de lessen aan bod ...
Ella Van Dyck
VERKORTE BACHELOR CRIMINOLOGISCHE WETENSCHAPPEN VUB
,Inhoud
RECHT EN CRIMINOLOGIE (2e jaarsvak)...........................................................3
Inleiding.................................................................................................................. 3
H1: Basisbeginselen............................................................................................... 5
1.1 (Constitutioneel) strafrecht is publiek recht (in de zin van overheidsrecht). .5
1.2 Strafrecht moet legaal zijn............................................................................ 6
1.3 Straf is lijden ter vergelding van schuld = leedtoevoeging...........................9
1.4 (Constitutioneel) strafrecht is “straf” en “recht tegelijkertijd......................11
H2: Actoren van de strafrechtsbedeling & de constitutionele functies van het
strafproces........................................................................................................... 12
2.1 Definitie en constitutionele finaliteit van het strafproces............................12
2.2 Verloop van het strafproces in twee fasen..................................................13
2.3 Schema strafprocedure............................................................................... 16
2.4 Rechtsmiddelen na het proces....................................................................16
2.5 Actoren van het strafrecht...........................................................................18
2.6 De verdachte, het vermoeden van onschuld en de rechten van verdediging
.......................................................................................................................... 22
H3: Historisch perspectief DEEL 1........................................................................25
3.1 De oudheid: Goddelijke oorsprong & gewoonte als legitimatie om te straffen
.......................................................................................................................... 25
3.2 Het Romeins strafrecht: rationalisering en verwetenschappelijking............26
3.3 Vroege middeleeuwen: Publiekrechtelijke achteruitgang............................26
3.4 Late middeleeuwen 12- 16de eeuw.............................................................28
H4: Historisch perspectief DEEL 2........................................................................33
4.1 Absolute macht versus scheiding der machten...........................................33
4.2 De Verlichting en het ontstaan van de grondwet en het (constitutioneel)
klassiek strafrecht ............................................................................................ 35
4.3 Focus op de eerste grondwet......................................................................38
4.4 Slavernij en de Amerikaanse grondwet.......................................................43
H5: Strafrechtstheoretisch perspectief: Het constitutioneel strafrecht in crisis....46
5.1 Van Frans revolutionair strafrecht naar de wetboeken van Keizer Napoleon,
naar het Belgische klassieke strafrecht.............................................................46
5.2 Totalitarisme: crisis van het strafrecht........................................................47
5.3 Reacties op WO2 en impact op (Belgische) strafrecht.................................49
H6: Europees mensenrechtelijk perspectief.........................................................52
6.1 De Europese grondwettelijke verankering van het strafprocesrecht...........52
6.2 Indeling overlappende grond- en mensenrechten: 3 soorten generaties in
rechten.............................................................................................................. 54
1
, 6.3 Codificeren van rechten.............................................................................. 55
6.4 Waarom een Raad van Europa en Europees verdrag voor de rechten van de
mens................................................................................................................. 58
6.5 Ontstaan Raad van Europa 1949.................................................................58
6.6 Raad van Europa: EVRM & EHRM................................................................62
6.7 Inhoud EVRM............................................................................................... 63
6.8 Art. 15: Mensenrechten zijn niet absoluut...................................................64
6.9 Wat is de impact case-law van het Europees Hof voor de Rechten van de
mens op het strafprocesrecht?..........................................................................65
H7: Belgisch grondwettelijk perspectief...............................................................72
7.1 Ontstaan Belgische Gw. en fundamentele wijzigingen...............................72
7.2 Materiële en formele Gw.............................................................................. 75
7.3 Rechten en vrijheden van burgers ZIE p. 79................................................79
7.4 Het grondwettelijk Hof & de constitutionele toetsing..................................82
7.5 Andere vormen van constitutionele toetsing in België................................88
H8: Bijzondere wet tot hervorming der instellingen = BWHI................................89
8.1 De bevoegdheidsverdeling inzake materieel en formeel strafrecht............89
8.2 Art. 11 en 11bis bijzondere wet: instrumentele bevoegdheden..................97
8.3 De strafrechtelijke bevoegdheden van de centrale beleidsniveaus in België
.......................................................................................................................... 98
2
, RECHT EN CRIMINOLOGIE (2e jaarsvak)
INLEIDING
Maatschappelijk debat
De maatschappij heeft tegenstijdige meningen: volgens vele mogen we
niets meer en volgens andere mag er te veel
Niets doen: we mogen niet meer lachen met, zeggen wat we vinden
=> cancel culture
Er mag te veel: gezegd, (haatspraak en desinformatie), gedaan,
gepest, belaagd worden
Belangrijk figuur in dit maatschappelijk debat = Elon Musk
Aanvaard zijn eigen dochter niet omdat het ander geslacht is dan
gewild
Vindt dat zijn dochter besmet is met het ‘wokevirus’
Hij heeft twitter overgekocht en hierbij het verspreiden van alle
informatie toegestaan, tegen de GDPR
Is zijn gedrag niet strafbaar? Worden de basisbeginselen
geschonden? Wordt die beschermd door de
Belang constitutioneel strafrecht
Welk gedrag wordt (niet) strafbaar gesteld?
In de grondwet staan er belangrijke beginselen voor criminologen om te
bepalen welk gedrag strafbaar gesteld wordt
Bepaalde gedragingen zijn constitutioneel beschermd: vrijheid van
meningsuiting (niet absoluut, er zijn grenzen aan deze vrije
meningsuiting), vrijheid van religie (niet absoluut), …
Wie bepaalt dit allemaal?
Wetgevende macht Rechtbanken en hoven (ivoren toren?)
Scheiding der machten (constitutioneel principe)?
Van belang om de macht in ons land te verdelen
Elon Musk (X)? Mark Zuckerberg (Facebook, Instagram)?
democratische vertegenwoordiging?
Wat is constitutioneel strafrecht?
Strafrechtelijke regels die in “constituties” verankerd zijn, zowel op vlak
van materieel strafrecht als formeel strafrecht
Die in soorten grondwetten staan waarin belangrijke mensenrechten,
vrijheden in vermeld worden en die van belang zijn in het strafrecht en
ons beschermen tegen het strafrecht en de overheid
“Constituties”: Belgische GW, EVRM, EU-verdrag van Lissabon, UN
Conventions on Human Rights, …
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studentverkortebachelorcriminologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €18,96. Je zit daarna nergens aan vast.
