DEEL 1 BASIS GESPREKSVOERING.................................................................................... 2
H1 ALLES BEGINT BIJ LUISTEREN..................................................................................................2
1. HET BELANG VAN LUISTEREN.....................................................................................................3
2. WAARNEMINGSFILTERS EN REFERENTIEKADERS.........................................................................3
3. COMMUNICEREN ALS HULPVERLENER.........................................................................................5
4. WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK?.........................................................................................6
H2 LUISTEREN KAN ZO VEEL ZEGGEN............................................................................................6
1. BINNENKANT EN BUITENKANT.....................................................................................................7
2. ZENDER EN ONTVANGER...........................................................................................................7
3. AXIOMA 1: JE KUNT NIET NIET COMMUNICEREN...........................................................................8
4. AXIOMA 2: ELKE BOODSCHAP HEEFT EEN INHOUDS- EN BETREKKINGSNIVEAU..............................8
5. AXIOMA 3: MENSEN COMMUNICEREN ZOWEL DIGITAAL ALS ANALOOG...........................................8
6. AXIOMA 4: ELKE UITWISSELING VAN COMMUNICATIE IS COMPLEMENTAIR OF SYMMETRISCH..........9
7. AXIOMA 5: WAT IK BEDOEL, IS NIET PER SE WAAR VOOR EEN ANDER: INTERPUNCTIE EN
WAARNEMINGSFILTERS..................................................................................................................9
H3 LUISTEREN MET VIER PAAR OREN..........................................................................................10
1. SPREKEN EN LUISTEREN: TELKENS VIER ASPECTEN..................................................................10
2. SPREKER EN LUISTERAAR: TELKENS VIER ASPECTEN................................................................12
3. WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK.........................................................................................12
H4 LUISTEREN BEGINT MET AANDACHTIG EN ONTVANKELIJK AANWEZIG ZIJN................................13
1. DE GRONDHOUDING ALS FUNDAMENTELE BASIS........................................................................13
2. PRESENTIETHEORIE................................................................................................................20
H5 EEN KRACHTGERICHTE EN WAARDERENDE HOUDING ALS BASIS VAN GESPREKSVOERING........22
1. OMGAAN MET FEEDBACK.........................................................................................................23
H6 HET BASISPAKKER VAN DE HULPVERLENER...........................................................................26
1. ACTIEF LUISTEREN..................................................................................................................26
2. NON-VERBALE GESPREKSVAARDIGHEDEN.................................................................................27
3. VERBALE GESPREKSVAARDIGHEDEN........................................................................................27
4. DE KUNST VAN VRAGEN STELLEN.............................................................................................29
5. BIJKOMENDE BASISVRAGEN......................................................................................................30
6. RESPONSSOORTEN.................................................................................................................30
7. FEEDBACK (ZIE H5).................................................................................................................32
H10 REFLECTEREN ALS DIVERSITEITSSENSITIEVE HULPVERLENER................................................34
1. VERBONDENHEID OPBOUWEN...................................................................................................35
2. DIVERSITEITSSENSITIEVE PROFESSIONELE INTERVENTIES UITBOUWEN.......................................36
3. VERBONDENHEID VERSTERKEN DOOR ZELFBEWUSTE MAATSCHAPPELIJKE ‘POSITIONALITEIT’......37
4. EEN BREED DIVERSITEITSPERSPECTIEF (17.1)..........................................................................38
DEEL 2 VERDIEPENDE GESPREKSVOERING.................................................................... 40
H12 SPECIFIEKE GESPREKSVORMEN............................................................................................40
1. INFORMATIE EN ADVIES GEVEN................................................................................................40
4. ONLINE HULPVERLENING.........................................................................................................42
H15 MOGELIJKE MOEILIJKHEDEN EN VALKUILEN..........................................................................45
1. ADVIES GEVEN EN ZELF REGIE NEMEN.....................................................................................45
2. WAARDEOORDELEN EN OMGAAN MET GEWELD.........................................................................45
3. WEERSTAND...........................................................................................................................46
,4. OVERDRACHT EN TEGENOVERDRACHT......................................................................................47
5. AFWEERMECHANISMEN............................................................................................................47
9. OMGAAN MET FRUSTRATIE EN ONMACHT..................................................................................48
COMMUNICATIE
DEEL 1 BASIS GESPREKSVOERING
H1 ALLES BEGINT BIJ LUISTEREN
“Een mens heeft twee oren en één mond, om twee keer zoveel te luisteren als te
praten” Confucius
Wij als orthopedagoog moeten weinig praten en vooral luisteren
2
, Als je als hulpverlener advies gaat geven aan je cliënt, ga je ervoor zorgen
dat hij/zij afhankelijk wordt van de zorg/hulpverlener
Wij gaan de cliënt zelf moeten laten nadenken door vragen te stellen
1. HET BELANG VAN LUISTEREN
Ons werkmiddel is LUISTEREN (op die manier afstemmen op de cliënt)
Eénvoudig en complex: als hulpverlener moet je bij het luisteren bewust worden
van jezelf, van de ander en van wat er tussen beide speelt
Belang van reflectie: het is van groot belang om grondig te reflecteren over het
eigen handelen en communiceren
Luisteren om te begrijpen: het is belangrijk om te proberen begrijpen waarom
iemand in staat is iets te doen (bv: begeleiding aan moordenaar)
Belangrijk zeg niet dat je het snapt/begrijpt, maar ga er dieper op in of zeg dat je het u
kan inbeelden
Je moet u bewust worden van je eigen waarnemingsfilters/referentiekaders
vanaf dat je een oordeel/interpretatie velt over iemand kan je minder luisteren
2. WAARNEMINGSFILTERS EN REFERENTIEKADERS
Om het communicatieproces te begrijpen, moet je inzicht krijgen in wat er gebeurt als
je in communicatie treedt met een ander persoon
Waarnemingsfilters = ervaringen, gevoelens, herinneringen, vooroordelen, … die je al
in je leven hebt meegemaakt (persoonlijke trechter/waarheid)
Ieder nieuw gegeven gaat door deze techter
kan ervoor zorgen dat je een oordeel maakt over iemand
het is belangrijk dat we onze trechter leren kennen zodat
we die tijdig aan de kant kunnen zetten tijdens een
gesprek (‘parkeren’)
Persoonlijke waarheid
Het eigene aan een filter is dat het sommige dingen doorlaat en andere tegenhoudt
sommige prikkels registreer je niet als betekenisvol en andere wel
je waarnemingsfilters veranderen doorheen je leven
De waarnemingsfilters of het representatiesysteem
geven betekenis aan binnekomende informatie
doen een gevoel/betekenis onstaan, dat leidt tot gedrag (verbaal en non-verbaal)
heeft effect op de ander, die vanuit zijn eigen filter gaat reageren
Het proces van waarnemen en interpreteren gaat snel, soms bewust maar meestal
onbewust
Enkele belangrijke factoren die de waarneming van de werkelijkheid beïnvloeden:
3
, Voorgeschiedenis, zelfgevoel, verwachtingen, zintuigen, evaluatieve filters,
context en taal
2.1 VOORGESCHIEDENIS
We doen ervaringen op en slagen herinneringen op in onze levensarchiefkast
wat, hoe en waardoor je iets meemaakt bepalen je waarneming
Twee delen: bewuste en onbewuste ervaringen
degene die je makkelijke kunt oproepen
degene die je ‘vergeten’ bent (vaak traumas)
De ervaringen roepen gevoelens, gedachten en gedrag op
beinvloeden je waarneming van de werkelijkheid
Bv: door een auto-ongeluk durf je nu niet meer achter het stuur te kruipen
2.2 ZELFGEVOEL/ZELFBEELD
Zelfbeeld = het beeld van jezelf (ideeën en gevoelens die je over jezelf hebt)
aandacht, communicatiestijl, interactie en socialisatieproces (bewust of onbewust)
bepalen het karakter van je zelfbeeld
Je identiteit wordt gevormd door de waarnemingen van anderen, de booschappen
over jezelf en de communicatiestijl
je identiteit bestaat uit veschillende deelindentiteiten (bij vrienden, familie, school)
Het hangt nauw samen met culturele- en groepswaarden
hoe je jezelf waarneemt in bepaalde situaties, hoe je de situatie zal beoordelen en
wat je hierbij zal voelen, is sterk afhankelijk van hoe anderen uit jouw omgeving
naar de situatie kijken
2.3 VERWACHTINGEN
Je ervaring is vaak een weerspiegeling van wat je verwacht
‘je krijgt wat je verwacht’
Naar iedere situatie neem je verwachtingen mee en deze beïnvloeden het luisteren
Bv: mijn cliënt werkte vorige week heel goed mee, dus zal dat deze weel wel weer
opnieuw doen
2.4 DE INDIVIDUELE VERSCHILLEN IN ZINTUIGCAPACITEIT
De informatie die je ontvang bereik je via je zintuigen (oren, ogen, mond, neus, huid)
je hersenen gaan razendsnel over tot het wissen, vervormen of generaliseren van
de informatie met behulp van je eigen waarnemingsfilters (interpretatie)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yentlblommers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,16. Je zit daarna nergens aan vast.
