Samenvatting
Uitgebreide samenvatting strafrecht - 2024-25
- Vak
- Strafrecht
- Instelling
- Universiteit Gent (UGent)
Dit is een samenvatting van mijn lesnotities + ppt's, aangevuld met het boek.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 119 pagina's
Voorbeeld 4 van de 119 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
STRAFRECHTJURIDISCHE SITUERING
1. BEGRIP
Geen vaste definitie over wat strafrecht is of moet zijn: anders omschreven en behandeld naargelang
discipline (recht, criminologie, sociologie)
Juridische definitie: geheel van rechtsregels dat bepaalt:
1) Welke gedragingen misdrijven zijn en onder welke voorwaarden
2) Wie dader van een misdrijf is en strafrechtelijke verantwoordelijkheid draagt
3) Welke straffen bestaan en welke straffen op de misdrijven worden gesteld;
4) Onder welke voorwaarden straffen aan daders kunnen worden opgelegd en uitgevoerd
5) Hoe de bevoegde instanties oordelen over misdrijf, dader en straf.
Misdrijf Afwijkingen van de norm die een reactie in de vorm van een straf verantwoorden.
- Niet elke wetsovertreding verdient een straf:
Iemand die iemand anders schade toebrengt, moet niet noodzakelijk gestraft
worden, niet strafrechtelijke verplichting om schade te vergoeden volstaat
Wat een misdrijf is, verschilt in tijd en ruimte:
- Wat vroeger een misdrijf was, is vandaag niet noodzakelijk een misdrijf
- Wat in België een misdrijf is, is in andere landen niet noodzakelijk een misdrijf
Strafrecht houdt zich op 2 manieren bezig met misdrijven:
- Algemene bepalingen over misdrijven: onder welke voorwaarden gedragingen
misdrijven kunnen zijn
- Bijzondere bepalingen over misdrijven: welke gedragingen misdrijven zijn: specifieke
misdrijfomschrijfinv, strafbaarstellingen
Dader Regels over bestraffing voor daders, over wie dader kan zijn en wie strafrechtelijke
verantwoordelijkheid draagt.
Straf Wettelijk bepaalde vorm van leed door de rechter opgelegd als sanctie voor een misdrijf.
Strafrecht houdt zich op 2 manieren bezig met de straf:
- Algemeen: vastleggen welke straffen bestaan &
- Bijzonder: bepaalt met welke straf een bepaald misdrijf wordt bestraft
Beveiligingsmaatregelen: sancties die opgelegd worden aan daders die vb. niet
schuldbekaam zijn en niet een echte ‘strafrechtelijke straf’ kunnen onderworpen worden
- Zijn geen straffen maar vallen wel binnen het strafrecht
- Vb: internering
Procedureregels Formele regels over hoe de bevoegde instanties oordelen of misdrijf, dader en straf.
2. STRAFRECHT ALS PUBLIEK RECHT
Verticale rechtsverhouding: Het plegen van een misdrijf brengt een relatie tot stand tussen dader en
de staat. Het recht om te straffen is voorbehouden aan de staat
- Burgers kunnen in essentie niet bepalen of een gedraging strafbaar is of moet worden bestraft
1
, Openbare orde: strafwetten zijn van openbare orde als gevolg van publiekrechtelijk karakter
- Strafwetten zijn van dwingend recht. Burgers kunnen geen afspraken maken over de inhoud,
reikwijdte en toepassing van de strafwet
Slachtoffers: geen recht om te straffen en zijn ook niet nodig om te straffen (geen klachtmisdrijven)
- Wel deelnemen aan de procedure & daarin via burgerlijke partijstelling privaatrechtelijk belang
(schadevergoeding bekomen) nastreven
- Geen recht om de strafvordering uit te oefenen en (mee) te beslissen over straf en
strafuitvoering. Wel meer aandacht voor slachtofferrechten (o.m. inzage,
onderzoekshandelingen, gehoord en geïnformeerd worden….).
3. MATERIEEL EN FORMEEL
Strafrecht in brede zin bestaat uit materieel en formeel strafrecht en
Materieel Rechtsregels die betrekking hebben op de omschrijving van strafbare gedragingen,
daderschap, straffen en voorwaarden om straffen op te leggen en uit te voeren
Formeel Procedureregels over de toepassing van het materieel strafrecht.
- Door wie en op welke manier worden misdrijven vastgesteld, opgespoord, vervolgd,
bewezen, berecht en uitgevoerd
- Synoniem: strafvordering, strafprocesrecht
In eerste plaats gericht tot de overheid: belast met toepassing van deze regels
- >< gerechtelijk privaatrecht: gericht tot particulieren
Materieel strafrecht heeft formeel strafrecht nodig om afdwinging te krijgen
4. NATIONAAL EN INTERNATIONAAL STRAFRECHT
4.1. NATIONAAL STRAFRECHT
Strafrecht is hoofzakelijk nationaal recht:
- Bepalen wat niet mag & hoe dit kan worden bestraft = nationale materie
- Strafrecht wordt per land afzonderlijk geregeld & toegepast
Gemeenschappen & gewesten hebben als gevolg van de federalisering van het land bevoegdheden
gekregen om voor de hun toegewezen aangelegenheden decreten & ordonnanties uit te vaardigen
waarin gedragingen strafbaar worden gesteld & straffen worden bepaald
- Zelfde geldt voor gemeenten & provincieraden
4.2. INTERNATIONAAL STRAFRECHT
Hybride rechtstak tussen internationaal recht & strafrecht:
- Internationaal recht over strafrechtelijke aangelegenheden & strafrecht met
landsgrensoverschrijdende aangelegenheden
- Materieelrechtelijke & formeelrechtelijke componenten
Nationaal materieel strafrecht Niet veel internationaal strafrecht op vlak van materieel strafrecht
met internationale achtergrond
Internationale organisaties en samenwerkingsverbanden stimuleren of verplichten staten
om misdrijven en straffen op elkaar af te stemmen
- Zo zijn gelijkaardige strafbaarstellingen & straffen tot stand gekomen in verschillende
landen: vb voor mensen- en durgshandel
2
, Internationale Internationale strafrechtbanken hebben (bij verdrag) eigen regels over (internationale)
strafbaarheidstellingen misdrijven, daders en straffen
- Vb: Internationaal Strafhof in Den Haag bevoegd om genocide te berechten
Strafbaarstelling komt overeen met wat in het nationaal strafrecht van vele landen is
bepaald: toch wordt omschrijving ervan internationaal geregeld
Rechtsmachtrecht Bevoegdheid van de staat om het toepassingsbereik van de strafwet te bepalen = in
beperkte mate internationaal recht
- Internationaal recht kan staten opleggen om bepaalde gedragingen die zich buiten hun
grondgebied hebben voorgedaan ook onder toepassingsgebied van hun nationale
strafwet te brengen
Staten kunnen zelf ook kiezen om het toepassingsbereik uit te breiden buiten hun
grondgebied
Formeel internationaal Procedureregels voor de behandeling van internationale misdrijven voor internationale
strafrecht strafrechtbanken en internationale rechtshulp in strafzaken.
5. ALGEMEEN EN BIJZONDER STRAFRECHT
Algemeen strafrecht Bijzonder strafrecht
Onder welke voorwaarden gedragingen Welke gedragingen misdrijven zijn
misdrijven zijn
Wie dader van een misdrijf is en strafrechtelijke
verantwoordelijkheid draagt
Welke straffen bestaan Welke straffen op de misdrijven worden gesteld
Onder welke voorwaarden straffen aan daders
kunnen worden opgelegd en uitgevoerd
5.1. ALGEMEEN MATERIEEL STRAFRECHT
Algemeen materieel strafrecht: vooral in Boek I Nieuw Sw. & aangevuld met complementaire wetten
- Complementaire wetten: wetten die na het Sw. Van 1867 tot stand zijn gekomen &
aangelegenheden regelen die niet in boek I staan
Vb: internering, probatie & strafuitvoering
5.2. BIJZONDER (MATERIEEL) STRAFRECHT
Bijzonder strafrecht: geheel aan regels waarin specifieke gedragingen strafbaar gesteld worden en
vermeld wordt welke straffen daarop van toepassing zijn
- Lijst met omschrijvingen van strafbare gedragingen & toepasselijke straffen
Boek II Sw. & veel bijzondere strafwetten:
- Bijzondere strafxetten kunnen vorm aannemen van wetten, decreten, ordonnanties & provinciale
en gemeentelijke verordeningen
5.3. TOEPASSING ALGEMEEN STRAFRECHT OP BIJZONDER STRAFRECHT
Art. 77 Nieuw Sw. Bepaalt de regels voor de toepassing van de bepalingen van boek I op boek II &
bijzondere wetten
- Bepalingen van boek I van toepassing op boek II tenzij de wet dit anders bepaalt
- Toepassing van complementaire wetten niet geregeld in dit artikel: hun toepassinsbereik op
bijzonder strafrecht blijkt uit complementaire wetten zelf
3
, Het Oud Sw. (art. 100 Sw.) kent een andere regeling waarbij de regelingen uit Boek I oud Sw. niet
automatisch van toepassing zijn op de bijzondere strafwetten
- Keuze om regeling over strabare deelneming & over verzachtende omstandigeden uit te sluiten
van automatische toepassing heeft historische redenen: misdrijven uit bijzondere strafwetten
waren initieel minder belangrijk
Wetgever voorzag slechts licht straf waardoor strafvermindering omwille van verzachtende
omstandigheden niet opportuun was & waarvoor geen opzet vereist was
Gemeenschappen en gewesten kunnen via decreten en ordonnanties voor domeinen die onder hun
bevoegdheid vallen, strafbaarheidstellingen creëren
- Boek I Nieuw Sw. Is van toepassing op bijzondere wetten in de vorm van decreten of
ordonnanties: behalve de uitzonderingen die voor bijzondere inbreuken door een decreet
kunnen worden gesteld (art. 11 §2 BWHI)
Wanneer bij decreet of ordonnantie straffen of vormen van strafbaarstellingen worden ingevoerd die
boek II Nieuw Sw. niet kent, is een eensluidend advies van de federale ministerraad vereist. (art. 11,
§2 BWHI)
FUNCTIES EN ACHTERGRONDEN
1. STRAFRECHT ALS MENSENWERK IN CONTEXT
Strafrecht gemaakt door mensen in bepaalde sociale contexten & verandert in tijd en ruimte
- Niet neutraal: heeft functie om bepaalde doelstellingen na te streven
2. EEN SOCIALE CONTRUCTIE MET DIEPE WORTELS
2.1. STRAFFEN IS GEEN EXCLUSIEF MENSELIJK GEDRAG
Poetsvissen helpen andere vissen door parasieten & dode huidcellen op te eten = symbiose
- Poetsen van de gastvis gebeurt meestal in paren
De gezonde huidcellen van de gastvis zijn voedzamer maar als de poetsvissen daarvan eten zwemt de
gastvis weg, en is hun maaltijd voorbij
- Als 1 van de poetsvissen de verleiding niet kan weerstaan zal de gastvis wegzwemmen & de
andere poetsvis zal hem aanvallen als soort van vergelding
2.2. WORTELS VAN HET STRAFRECHT
Idee van straffen bestaat al heel lang, zelfs bij eerste mensen & gaat ook hele evolutie door
Jager-verzamelaars Autoritair geweld is niet functioneel in egalitaire gemeenschap: mensen gaan om met elkaar alsof ze
gelijken zijn, geen leider die alle macht heeft
150 000 jaar - Regels, rituelen & symbolen voor kanalisering van ongewenst gedrag
geleden - Goed samenleven = noodzakelijk voor overleven van groep
Landbouwers Grotere groepen die op 1 plek blijven: hebben meer nood aan samenhang voor overleven = 1 e
rechtssysteem met eigen regels & formele handhaving (door anderen dan het slachtoffer)
10 000 jaar
geleden
2.3. STRAFRECHT ALS BEPERKING VAN INTERN GEWELD
Eerste strafrecht = wraakrecht: verdwijnt niet onmiddellijk bij onstsaan van collectieve mechanismen
tot geweldsbeheersing
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rechtenstudent456. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €15,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen