College aantekeningen
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Alle nota's van de lessen van rechtspsychologie van academiejaar
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 78 pagina's
Voorbeeld 4 van de 78 pagina's
In winkelwagenVerkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
INHOUDSOPGAVE RECHTSPSYCHOLOGIE (C01B5A)AJ 2024-2025
Prof. dr. Lore Mergaerts
DEEL I. EEN KORTE INLEIDING IN DE (RECHTS)PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de (rechts)psychologie
1.1. De oorsprong en geschiedenis van voor het recht relevante psychologie
- Niet nieuw – psychologie kent een lange traditie
- Toepassingen van psychologie binnen het recht: Duitse roots: William Stern, Hugo Münsterberg
- Stern deed al onderzoeken zoals het onderzoek van prof in de les (tas laten stelen)
- Stern bekendste onderzoek: mock crime onderzoek = in scene gezet misdrijf en checken wat
studenten nog wisten
- William Stern: één van de grondleggers van de rechtspsychologie
- Münsterberg: ook belangrijk figuur en grondlegger van de rechtspsychologie
- De toon waarop Münsterberg te werk ging was problematisch, zeer sterke uitspraken
- Focus op de feilbaarheid van het geheugen van getuigen en hun verklaringen
o De perfecte waarnemingen en het perfecte geheugen bestaat niet
- Psychologie en recht: een geslaagd huwelijk?
o Visie op de wereld is heel verschillend
o Ze zijn complementair, maar het is niet evident
- Clash tussen psychologie en recht
o Descriptief (data) vs. prescriptief (regels) karakter
o Onzekerheid (waarschijnlijkheden) en onduidelijkheden vs. zekerheid en duidelijkheid
o Globale focus/groepsniveau/gemiddelden vs. individuele gevallen
o Directional condition-probleem: rechtspsychologie wil de kans inschatten dat er zich
iets zal voordoen als er een specifieke situatie/”stimulus” is (bepaalde situaties
creëeren en dan de kans inschatten dat iemand zich op een bepaalde manier gaat
gedragen, bv. wat is de kans dat geestegestoorden een bepaald misdrijf gaat plegen),
in het recht is het omgekeerd (gedrag dat zich stelt en dan kijken wat de kans was dat
aan de basis lag)
1.2. Rechtspsychologie als één van de verschillende op het recht toegepaste en voor het recht
relevante psychologische disciplines
- Vooral onderscheid tussen aantal disciplines van belang
o Rechtspsychologie
o Forensische psychologie
o Criminologische psychologie
o (Sociale psychologie)
o Zie tabel op de ppt
1
, 1.3. De doelstellingen en reikwijdte van de rechtspsychologie
- Bestuderen van allerhande menselijke processen
o Gedrag onder “controle” van het recht
o Invloeden (welke en hoe)
- Sterke focus op tekortkomingen/valkuilen bij bewijsgaring en justitiële besluitvormig
- Doelstelligen
o Informeren van juridische procedures en beslissingen
o Best practices en te vermijden praktijken in kaart brengen
- Brede focus
- Vooral ontwikkeld op het domein van het strafprocesrecht
o Bewijsgaring
o Besluitvorming
- Maar ook andere rechtsdomeinen
- Verschillende rollen voor rechtspsychologen
o Wetenschappelijk onderzoek – descriptief, verklarend, evaluatief (hervorming)
o Getuigendeskundigenexpertise
o Adviserende rol (beleid)
1.4. De context en doorwerking van het rechtspsychologische onderzoek
- Hoofdzakelijk Angelsaksische traditie
- Minder sterk ontwikkeld in continentale landen, maar toegenomen wisselwerking
- Impact op invulling van het gevoerde onderzoek en geldigheid van de onderzoeksbevindingen
- Sterke groei tijdens afgelopen decennia wereldwijd
- Maar beperkte implementatie in de praktijk
2. De binnen de (rechts)psychologie gehanteerde methoden en technieken van onderzoek
2.1. De rechtspsychologie als empirische wetenschap
- We moeten dingen in scène zetten om de werkelijkheid zo goed mogelijk te kunnen benaderen
- In kaart brengen van bepaalde fenomenen/praktijken
- Op basis van het systematisch bestuderen ervan
- Systematisch: op basis van een methode
o Gestandaardiseerde manier om fenomenen te bestuderen
o Gestructureerd
o Objectief
- Fundamenteel onderzoek: theorievorming
- Toegepast onderzoek: werkelijkheid veranderen – meer praktijkgericht
2.2. De rechtspsychologie: een overwegend kwantitatief experimentele traditie
Kwantitatief onderzoek Kwalitatief onderzoek
Doel: verklaringen en verbanden Doel: explorerend en/of theorievormend
(correlatie/causaliteit) (begrijpen)
Hoe? Vragenlijsten, experimenten en meta- Hoe? Interviews, (participerende)
2
, analyses observatie, focusgroepen
Data = cijfermatig Data = woorden
+: generaliseren van resultaten +: diepgang, flexibiliteit, context
-: zeer specifiek, context/realiteit, schijnbaar -: subjectiviteit, repliceerbaarheid, rol
neutraal/objectief onderzoeker, tijds-en arbeidsintensief
- Meta-analyse: veel onderzoeken weredwijd => verschillende studies => verschillende verschillen
=> alle studies samenbrengen en analyseren => wat blijft er overeind?
- Vragenlijsten: surveyonderzoek
o Beschrijvende vragen en/of verbanden in kaart brengen
o Grootschalig: veel personen
o Systematische manier van vragen stellen
o Op basis van steekproef: maar opletten voor fouten!
Steekproeffouten: kader, omvang en selectieprocedure
Dekkingsfouten
Non-responsfouten
Meetfouten (bv. sociale wenselijkheid, vraagvolgorde-effect)
- Experimenteel onderzoek
o Causale/verklarende vragen
o Onafhankelijke en afhankelijke variabele
o Experimentele en controlegroep: significant verschil?
- Milgram onderzoek!
- The Door Study: ongeveer 50% had niet daar dat de persoon tegen wie men had gepraat, was
veranderd
- Veldexperiment
o In natuurlijke omgeving
o Causale/verklarende vragen
- Gevalstudies
o Bestudering van individuele cases
o Beschrijvend
- Kwalitatief onderzoek
o Minder gebruikelijk
o Vooral interviews
o Explorerend of diepgaande analyse van beweegredenen voor bepaald gedrag
2.3. Beperkingen van het bestaande rechtspsychologische onderzoek
- Fouten bij empirisch onderzoek niet uit te sluiten, wel te beperken
- Betrouwbaarheid
o Niet hetzelfde in juridische (overeenstemming met werkelijkheid) en psychologische zin
3
, o In psychologische zin is betrouwbaarheid een maat voor consistentie
o Interne betrouwbaarheid: onderlinge samenhang van vragen/items meetinstrument
o Externe:
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid: tussen onderzoekers
Test-hertestbetrouwbaarheid: tussen momenten: tussen mensen en momenten
moet er betrouwbaarheid en consistentie zijn, maar het moet niet werkelijk een
weerspiegeling zijn van wat er zich in de praktijk afspeelt
- Validiteit: meten wat je beoogt te meten
o Interne validiteit: onderzoek goed uitgevoerd?
o Inhoudsvaliditeit: worden alle belangrijke elementen gedekt?
o Predictieve validiteit: voorspellen van uitkomst op basis van de methode
o Constructvaliditeit: hangen de constructen theoretisch gezien samen?
o Ecologische validiteit: gelden de resultaten ook buiten de onderzoekscontext? => wat
betekenen die resultaten nog buiten het labo?
2.3.1. De ecologische validiteit van het academisch rechtspsychologisch onderzoek
- Risico dat je de context zo gaat minimaliseren waardoor je de realiteit gaat wegnemen
- Moeilijke balans tussen iets in kaart te brengen en overeenstemming met de realiteit te behouden
- Wil ik zo realistisch mogelijk zijn, maar heb ik geen controle over de ground truth of omgekeerd?
- Wat vind je het belangrijkste? => keuze vd studie
- Juiste onderzoeksvragen stellen!
- Realistisch onderzoeksdesign – niet evident
o Ground truth vs. ecologische validiteit
o Experimenteel realisme vs banaal realisme (men probeert realisme na te bootsen, maar
niet goed genoeg)
- Belang van grootschalige data
- Belang van het repliceren van laboratoriumonderzoek (in de praktijk)
2.3.2. De beperkte scope en toepassing van de rechtspsychologie
- Vooral Angelsaksische context => nog heel wat onderzoek nr eigen context
- Het gaat bijna altijd over strafprocedures
- Wat België betreft, weten we eigenlijk bitterweinig => vooral nr de buurlanden kijken
- Toepassing
o Hoe wij ons rechtspyschologisch onderzoek doen, zorgt voor de belemmeringen naar de
praktijk
o Oorsprong en contextuele relevantie van bestaand onderzoek
o Single effect focus in onderzoek vs. complexe realiteit
o Ontvankelijkheid van praktijk voor academische inzichten: studenten vs. stakeholders
o Kritiek vs constructieve houding
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rechtenstudente123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,66. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen