Socius 5 Cultuurwetenschappen
Thema 1: Hoofdstuk 3 : van vrijheid naar censuur
- media in een democratische samenleving
- grenzen aan de vrijheid
- evoluerende samenleving
- overheidsregulering
- censuur
1. Media: van vrijheid tot censuur
1.1. Media in een democratische samenleving
Democratie -> niet alleen pluriformiteit belangrijk, ook meningsuiting ->
voorwaarde voor democratische samenleving
Vrijemeningsuiting -> stelt dat burgers niet alleen in staat zijn om te denken
maar ook te zeggen & schrijven wat ze willen, je mag demonstreren en andere
van je mening mag proberen overtuigen
Onrecht aan het licht brengen + iedereen krijgt de mogelijkheid zich
kritisch te mengen in politieke discussies
Recht op vrijemeningsuiting is opgenomen in verschillende nationale
grondwetten
Belangrijke elementen vrijemeningsuiting: persvrijheid, journalistieke
deontologie, recht van antwoord
1.1.1. Persvrijheid
Verschil vrije meningsuiting en persvrijheid -> meningsuiting wordt beschouwd
als individueel mensenrecht, persvrijheid wordt gezien als het recht op vrije
verspreiding van die mening door journalisten en uitgevers
Beide nationale en internationale wetten
België (halfweg 19e E) -> meest liberale grondwet, veel persoonlijke rechten &
eerste land waar persvrijheid grondwettelijk werd vastgelegd en toegepast
1.1.2. Journalistiek deontologie
Beroepen ontwikkelen deontologie of plichtenleer voor zichzelf -> doen aan
zelfregulering (= zelfs regels schrijven, opleggen & volgen, makkelijker te volgen)
Wijst op moreel besef en de wil om zowel het eigen beroep als de
klant/patiënt eervol te behandelen
André Fontaine (1921-2013) -> beginselen van deontologische code -> ‘eerbied
voor de waarheid, voor diegenen voor wie men schrijft, de moed en de
geesteskracht om eigen vooroordelen steeds in vraag te stellen’
Meest recente & veelgebruikte deontologische code -> code van de raad voor de
journalistiek -> vertegenwoordigd persagentschappen, mediahuizen,
uitgeversfederaties, journalistenverenigingen
En journalist legt normen op die volgen uit respect voor de fundamentele
mensenrechten -> vloeien uit tot volgende deontologische plichten
- Waarheidsgetrouwe berichtgeving
- Onafhankelijk informatie garen en verstrekken (en bv.
belangenvermenging te vermijden)
1
, - Fair optreden en geen plagiaat plegen
- Respect betonen voor het privéleven en de menselijke waardigheid en dus
een afweging te maken tussen het maatschappelijk belang van de
informatie en de rechten van de betrokken personen
Situatie pers tijdens het ancien regime -> periode voor oprichting België
- Uitgeven van een krant was onderhevig aan beperkingen
1. borgstelling
-> 2 mensen moesten borg/garant staan voor de uitgever van een krant zodat zij
aansprakelijk konden worden gesteld als de uitgever na het plegen van een
persmisdrijf op de vlucht sloeg
2. octrooi of drukvergunning
-> officiële toelating van de overheid om krant te drukken/uitgeven -> niet voor
kritische mensen
3. zegelrecht
-> papier met watermerk voor drukkers met octrooi -> kranten mochten alleen
gedrukt worden op officieel papier, zo kon men illegale kranten op het spoor
komen -> nadeel: kranten waren een duur product
4. censor
-> een officiële ambtenaar die de drukproef naleest op kritische artikels voordat
de krant gedrukt werd, deze artikels kunnen geschrapt worden
Conclusie: er wordt veel censuur toegepast
1.1.3. Recht op antwoord of rectificatie
Recht op antwoord = subjectief burgerlijk recht waarbij al wie genoemd wordt in
de media een kosteloos antwoord kan eisen dat zonder enige vorm van proces
verschijnt (elk individu kan dit afdwingen)
Wie van hem vindt dat hem door de media onrecht is aangedaan, kan op die
manier zijn versie van de feiten geven
Misbruiken van de pers worden zo met gelijke wapens bestreden
1.2. Grenzen aan de vrijheid
Vrijheid van meningsuiting is geen absoluut recht, kan door de overheid
ingeperkt worden om burgers of de gemeenschap te beschermen
Naast zelfregulering is in de journalistiek dus ook sprake van regulering
(wetteksten)
1.2.1. Beperkingen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anneliesduwyn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,56. Je zit daarna nergens aan vast.
