Deze samenvatting is een uitgebreide samenvatting van de lessen van prof Van Stichel, de powerpoint en het boek (een weerbarstig geloof) van academiejaar .
Inhoudsopgave
Les 1: Introductie........................................................................................................................................... 3
Les 2: Over het goede leven – Ethiek.............................................................................................................. 5
Levensbeschouwing en ethiek..............................................................................................................................5
Ethiek in het christendom.....................................................................................................................................6
I. Ethische theorieën.............................................................................................................................................7
Consequentialisme en utilitarisme..................................................................................................................7
Deontologie of plichtsethiek...........................................................................................................................8
Deugdenethiek...............................................................................................................................................10
Personalisme......................................................................................................................................................11
3 centrale KENMERKEN:................................................................................................................................11
“Hoofdpersonages”.......................................................................................................................................12
Care ethics..........................................................................................................................................................13
En als het misgaat?............................................................................................................................................15
Vergeving...........................................................................................................................................................16
Wat is vergeving?...............................................................................................................................................16
H7: Het sociale denken van de kerk: een te goed bewaard geheim...............................................................17
Verschillende vormen van ethische theorievorming binnen katholieke ethiek.................................................17
Waarom een katholieke sociale leer?................................................................................................................17
Wat is de katholieke sociale leer?......................................................................................................................18
Achterliggend mensbeeld...................................................................................................................................18
Principes, waarden en grondbeginselen............................................................................................................18
1) Menselijke waardigheid............................................................................................................................18
2) Algemeen welzijn...........................................................................................................................................19
illustratie: recht op privébezit en universele bestemming van de goederen (p162)....................................19
3) Vrijheid als ruimte voor verbondenheid...................................................................................................19
4) Solidariteit.................................................................................................................................................20
5) Optie voor de armen.................................................................................................................................20
6) Participatie.................................................................................................................................................21
7) Rechtvaardigheid.......................................................................................................................................21
8) Subsidiariteit..............................................................................................................................................22
9) Integrale ecologie......................................................................................................................................22
Relevantie en betekenis.....................................................................................................................................23
Toepassing: de welvaartstaat............................................................................................................................24
Doelstellingen van de welvaartstaat (volgens W. Van Lancker)...................................................................24
Fundamenten van de welvaartstaat..............................................................................................................24
Invloed van katholiek sociaal denken............................................................................................................24
Uitdagingen voor de welvaartstaat...............................................................................................................24
Politieke en morele spanningen:...................................................................................................................24
Toekomstvisie: van "samen leven" naar "samenleving"...............................................................................24
Les 4: Geloof en wetenschap........................................................................................................................ 25
Middeleeuwen: het harmoniemodel..................................................................................................................25
Moderne tijd: het conflictmodel.........................................................................................................................26
, Twintigste eeuw: het kloofmodel.......................................................................................................................29
Eind twintigste eeuw: het dialoog model...........................................................................................................30
les 5: Economisch en christelijk mensbeeld vergeleken Anthony Annett:......................................................33
Uitgangspunt:.....................................................................................................................................................33
Een beetje geschiedenis.....................................................................................................................................33
Politiek denken..............................................................................................................................................34
Economisch denken.......................................................................................................................................35
Principes van neoklassieke economie versus katholiek sociaal denken.............................................................35
Wat is nu in overeenstemming met onze ‘menselijke natuur’?.........................................................................36
De visie van het katholieke sociale denken........................................................................................................36
Economische speltheorie...............................................................................................................................36
Evolutionaire biologie....................................................................................................................................36
Neurowetenschappen...................................................................................................................................37
Geluksstudies.................................................................................................................................................38
Psychologie....................................................................................................................................................38
Les 6: Wat bezielt de economie?.................................................................................................................. 40
I. De heilzame immunitas van de markt.............................................................................................................40
II. Homo oeconomicus........................................................................................................................................42
III. Markteconomie als communitas...................................................................................................................42
IV. Wishful thinking of realistisch?.....................................................................................................................43
Les 6: Managerialisme: Definitie, Oorsprong en Gevolgen............................................................................45
Definitie..............................................................................................................................................................45
Historische Ontwikkeling....................................................................................................................................45
IDEOLOGIE..........................................................................................................................................................47
1. Cognitieve inhoud......................................................................................................................................47
2. Gezaghebbende status..............................................................................................................................48
UITBREIDING......................................................................................................................................................48
Klikauer..........................................................................................................................................................48
Shatil..............................................................................................................................................................49
Gevolgen en implicaties.....................................................................................................................................50
Kritiek en Alternatieven......................................................................................................................................50
Les 7: Zingeving en geluk in een neoliberaal tijdsgewricht............................................................................51
I. Onze neoliberale samenleving........................................................................................................................51
Borderline times............................................................................................................................................51
De grenzen van de maakbaarheid.................................................................................................................53
II. Zingeving en geluk..........................................................................................................................................54
Geluk als individueel project.........................................................................................................................55
Geluk als project............................................................................................................................................55
III. Enkele aanknopingspunten vanuit het christendom.....................................................................................56
Ontvankelijkheid: leven in het hier en nu...........................................................................................................56
Liefde.............................................................................................................................................................57
Ontvankelijkheid............................................................................................................................................58
Hoop..............................................................................................................................................................58
Samenvatting Religie, zingeving en levensbeschouwing
Les 1: Introductie
Context van het vak
De context waarin we leven in onze Westerse/Belgische samenleving is grondig
veranderd: er is tegenwoordig geen overkoepelend ‘verhaal’ meer op maatschappelijk
niveau.
o Vroeger was het katholicisme/christendom het overkoepelend verhaal, dit
beïnvloedde hard ons eigen leven maar ook ons samenleven.
Katholieke school, mutualiteit, vakbond, etc.
Liberalisme, socialisme
Allemaal ‘verhalen’ waaruit men kon kiezen en mee aansluiten
Dit overkoepelend verhaal is nu weg op maatschappelijke: veel verschillende
opvattingen.
o In een neoliberale samenleving staat neutraliteit centraal; we mogen geen
levensbeeld naar voren schuiven als “het perfecte” wereldbeeld.
o Neiging om particuliere levensbeschouwingen te verdringen naar de privésfeer
(ter bescherming van vrijheid en maatschappelijke rust).
o Alle levensbeschouwingen en religies moeten als evenwaardig beschouwd
worden en moeten gelijke kansen krijgen.
o De staat mag geen voorkeurspositie hebben.
Betekenis ‘neoliberale samenleving’: heel het economische model is niet enkel meer het
grote model in de economie, maar nu ook in de hele samenleving.
o Terugdringen van levensbeschouwingen naar privésfeer is hier centraal in.
Mogelijke religieuze/christelijke respons:
1. Het oprichten van een contrastgemeenschap: hier leeft men apart van de rest
volgens de waarden en normen van hun levensbeschouwing.
a. Voorbeeld: Amish in America
2. Toch participeren aan de maatschappelijke discussies: de overtuigingen en geloven
van verschillende levensbeschouwing-groepen kunnen als hulpmiddel gebruikt
worden voor maatschappelijke discussies. Het aangaan van dialoog staat centraal.
a. ‘Intellectual solidarity’ van Hollenbach (HB pagina 206-207): oproep aan alle
religies en levensbeschouwing om zich af te vragen “waar staan we nu voor?
, Wat vinden wij nu een rechtvaardige samenleving? Wat vinden we van die
politieke keuze?
Dialoog aangaan! Is een vorm van solidariteit.
Aangezien er geen overkoepelend verhaal meer is: er is meer dan één antwoord
o Individuele vrijheid en ruimte om antwoorden te zoeken.
o Vroeger werd je geboren in katholiek nest, je ging naar een katholieke school, je
zat in een (vaste) sociale klasse, etc.
Deze rigide structuur is nu veranderd, er is veel meer mobiliteit
Iedereen kan zijn eigen antwoorden gaan zoeken
o Enorme mogelijkheid, maar ook enorme verantwoordelijkheid.
Hoe vul ik, als individuele persoon, de vraag naar zingeving in?
o Veronderstelling van de cursus: zinvraag niet louter individueel; en heeft ook niet
alleen betrekking op persoonlijke leven (wat zijn mijn hobby’s, wat doe ik graag,
etc.)
We kijken ook naar: wie wil ik zijn in deze samenleving, wat wil ik voor de
wereld betekenen, etc.
Grote uitgangspunten cursus:
o Verdringing naar privé-sfeer niet nodig om vrijheid te kunnen garanderen, zowel
niet voor persoonlijke zinvragen als voor maatschappelijke issues.
o Belang van nadenken over zingeving en levensbeschouwing in context van
universiteit.
Video’s Dirk De Wachter Damiaan Denys:
o Meer welvarendheid dan in meeste andere wereldsdelen, maar toch gaan we
veel meer naar de psychiater. (vb. Nigeria vs Nederland)
o Nederland: bij de laagste miserie, geluk in de wereld, maar toch zo veel mentale
problemen.
o Enorme individualisering van de wereld, van de maatschappij (vb. iPhone, iPad,
iCon, etc.).
Video’s Brené Brown en Esther Perel:
o Brown: Fate – Vulnerability = Extremism
Fatalism: losing tolerance for vulnerability
o Perel: Belang van relaties voor de zingeving in onze levens.
Speciale positie van erotiek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hanvr. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,46. Je zit daarna nergens aan vast.
