Les 1: Inleidende les............................................................................................................................................... 13
1. De basisbeginselen .......................................................................................................................................13
1.1 Ethiek ......................................................................................................................................................13
1.1.1. Moraal ≠ ethiek ..............................................................................................................................13
1.1.2. Normen – er zijn 3 soorten ............................................................................................................14
1.1.3. Deugd .............................................................................................................................................14
1.1.4. Ethiek – er zijn 4 soorten................................................................................................................15
1.2 Deontologie.............................................................................................................................................15
1.2.1. Wat is deontologie? .......................................................................................................................15
1.2.2. Toenemende aandacht voor de deontologie .................................................................................15
1.2.3. Redenen waarom deontologie toenemend belang heeft – er zijn 4 redenen
deontologie binnen een evoluerende en steeds complexere samenleving ............................................. 16
1.2.3.1. Professionalisering van de hulpverlening: beroepsgeheim i.p.v. vrijwilligers/religieuzen ....16
1.2.3.2. Verdwijnen van het “colloque singulier”................................................................................16
1.2.3.3 Emancipatie van cliënten ........................................................................................................17
1.2.3.4 Toegenomen aandacht voor kwaliteitszorg: nood aan dossiervorming + informatisering .....17
1.2.3.5 Impact van sociale media en roep naar openbaarheid en transformatie .....................................17
1.3 Het “pedagogisch handelen” ..................................................................................................................17
1.3.1. Ethisch dilemma .............................................................................................................................17
1.4 Beroepscode voor pedagogen? ..............................................................................................................18
1.4.1. Eed van Hippocrates.......................................................................................................................18
1.4.2. Artseneed van de Orde van Geneesheren .....................................................................................19
1.4.3. Kenmerken van beroepscodes .......................................................................................................19
1.4.4. Afdwingbaarheid? ..........................................................................................................................20
2. Oefening ethische dilemma’s .......................................................................................................................21
2.1. Casus: De familie Tomaselli....................................................................................................................21
2.2. Casus: Verplichte screening longkanker?...............................................................................................21
4. Welke ethische stromingen erkennen we in de volgende zinnen? ..............................................................34
2
,Les 3: Kinderrechten als ethisch referentiekader voor het pedagogisch handelen ........................................... 35
1. Inleiding ........................................................................................................................................................35
2. Kinderen in de ethische theorievorming ......................................................................................................37
2.1 Moderne ethische theorieën: afwezigheid van kinderen .......................................................................37
2.1.1. John Locke ......................................................................................................................................37
2.1.2. Jean Jacques Rousseau...................................................................................................................37
2.1.3. John Stuart Mill ..............................................................................................................................37
2.2. Conclusie ................................................................................................................................................37
3. De Kinderrechtenbeweging .......................................................................................................................... 39
3.1 De beschermingsbeweging .....................................................................................................................39
3.2 De kinderbevrijdingsbeweging ................................................................................................................40
3.3 De kinderrechtenbeweging .....................................................................................................................40
3.4. Het Verdrag inzake de rechten van het Kind .........................................................................................41
4. Kinderrechten als ethisch referentiekader: actuele thema’s .......................................................................42
4.1 Zelfbeschikking – toestemmingsrecht – oordeelsvermogen – wilsbekwaamheid ..................................42
4.3. Wettelijke en ethische interpretatie ......................................................................................................42
4.3.1. Artikel 4 Decreet rechtspositie van de minderjarige in de integrale jeugdhulp ............................42
4.3.2. Artikel 12 Wet patiëntenrechten ...................................................................................................43
4.3.3. Afwegen wat pedagogisch meest aangewezen is ..........................................................................43
4.3.4. Passieve geïnformeerde toestemming (bv. agressiecontroletraining bij 10-jarigen op school) ....43
5. Kinderrechten als ethisch referentiekader: discussie ....................................................................................44
5.1 Mythe van rationeel mensbeeld .............................................................................................................44
5.2 Homogenisering van autonoom kindbeeld .............................................................................................44
5.3 Autonomie als individuele verantwoordelijkheid ...................................................................................44
5.4 Juridisering ..............................................................................................................................................44
5.5. Conclusie ................................................................................................................................................45
5.5.1. Differentiebenadering ....................................................................................................................45
Les 4: Beroepsethiek in sociaal werk en hulpverlening ........................................................................................ 46
1. Inleiding ........................................................................................................................................................46
1.1. Zorgverleners aan het woord ................................................................................................................46
1.2. Maar ook................................................................................................................................................47
1.3. Verhalen van cliënten over de jeugdzorg ..............................................................................................47
1.3.1. Fragment uit de VS.........................................................................................................................47
1.3.2. Fragment van bij ons ......................................................................................................................48
1.4. Wat kan (niet)? ......................................................................................................................................48
1.5. Waarden, normen en regels ..................................................................................................................48
1.5.1. Waardenoriëntatie .........................................................................................................................48
1.5.2. Voorbeeld .......................................................................................................................................49
3
, 1.6. Beroepsethiek en ethische stromingen .................................................................................................50
1.7. Hedendaagse beroepsethiek .................................................................................................................50
1.7.1. Toegepaste ethiek ..........................................................................................................................50
1.7.2. Deontologische code VVO..............................................................................................................51
1.7.3. Normatieve professionaliteit ...........................................................................................................52
1.7.3.1. ‘Het juiste goed doen’ of ‘het goede juist doen’ ....................................................................52
1.7.4. Pleidooi voor zorgethiek ..................................................................................................................53
1.7.5. Nood aan ethische reflectie .............................................................................................................53
1.7.6. Communicatieve rationaliteit als basis voor dialoog ..........................................................................54
2. Respect (1) ....................................................................................................................................................55
2.1. Achterliggende principes (Respect en autnomie) ..................................................................................56
2.2. Informatieplicht (Verplichting om info te geven) ..................................................................................57
2.3. Recht op vrije deelname ........................................................................................................................58
2.4. Volwassene met beperkte keuzebekwaamheid ....................................................................................58
2.5. Dwang ....................................................................................................................................................58
2.6. Eerbied voor morele waarden -zelfbeschikkingsrecht ...........................................................................59
2.7. Inzagerecht, correctierecht, blokkeringsrecht en vernietigingsrecht ....................................................60
2.8. Zelfzorg ..................................................................................................................................................60
2.9. Besluit ....................................................................................................................................................60
Zelfbeschikking bij levenseinde
2.10. ................................................................................................................................................... 61
Enkele voorbeelden
2.10.1. ................................................................................................................................................... 61
3. Integriteit (2)..................................................................................................................................................63
3.1. Voornaamste gedragsregels i.v.m. integriteit: .......................................................................................63
3.2. Rolintegriteit ..........................................................................................................................................64
3.2.1. Bevorderen van persoonlijk of politiek belang ..............................................................................64
3.2.2. Aanvaarden van geschenken .........................................................................................................64
3.2.3. Aanvaarden van aantrekkelijke aanbiedingen van cliënten (bv. vakantieverblijf, goederen) .......64
3.2.4. Meervoudige relaties .....................................................................................................................64
3.2.5. Beslissingsmodel (Gottlieb 1993): ..................................................................................................65
3.3. Het geval Vandereycken http://www.youtube.com/watch?v=wSwRPvtklKk ........................................66
3.3.1. Ethische theorieën toegepast op het geval Vandereycken ............................................................66
3.4. Seksuele contacten ................................................................................................................................67
3.5. Lichamelijke contact ..............................................................................................................................67
4. Verantwoordelijkheid (3)...............................................................................................................................68
4.1. Schade voorkomen ................................................................................................................................69
4.2. Continuïteit van het pedagogisch handelen ..........................................................................................69
4.3. Zorg voor kwaliteit .................................................................................................................................69
4.4. Verantwoordelijkheid nemen voor collega’s .........................................................................................70
4
, 5. Deskundigheid (4) ..........................................................................................................................................70
5.1. Er zijn 4 verschillende niveaus van deskundigheid ................................................................................70
5.1.1. Intellectuele deskundigheid ............................................................................................................70
5.1.2. Vaktechnische deskundigheid ........................................................................................................70
5.1.3. Emotionele deskundigheid .............................................................................................................71
5.1.4. Morele deskundigheid....................................................................................................................71
5.2. Het verhaal van Sam ..............................................................................................................................72
5.2.1. Euthanasie bij kinderen: zelfbeschikking........................................................................................72
5.2.2. Vragen bij courante benadering van zelfbeschikking op kinderen ................................................72
5.2.3. Kwaliteit van het leven...................................................................................................................73
5.2.4. Zorgethiek ......................................................................................................................................73
5.2. Casus: F. Van den Bleeken .....................................................................................................................74
5.3. Euthanasie: wettelijke regeling ..............................................................................................................74
5.3.1. Verzoek ..........................................................................................................................................74
5.3.2. Voorwaarden..................................................................................................................................74
Les 5: Privacy en bescherming van de persoonlijke levenssfeer (HB: H2, H4 en H5) ......................................... 75
1. Privacy ..........................................................................................................................................................75
1.1. Wettelijk grondrecht + universele verklaring rechten van de mens .......................................................75
1.1.1. Aanvullende wetten en regelingen ................................................................................................76
1.2. Inlevingsoefening ...................................................................................................................................77
1.2.1. Voorbeelden ...................................................................................................................................77
1.3. Verschillende dimensies ........................................................................................................................78
1.3.1. Er zijn 4 dimensies in rechtsleer .....................................................................................................78
1.4. In evolutie ..............................................................................................................................................78
1.5. Onze privacy onder druk........................................................................................................................79
1.5.1. “Blijvende staat van openbaarheid” (test) .....................................................................................79
1.5.2. Voorbeeld .......................................................................................................................................79
1.6. Waar is onze privacy gebleven? .............................................................................................................80
1.6.1. Bezorgdheden ................................................................................................................................80
1.6.2. Voorwaarden..................................................................................................................................80
1.7. “Ik heb niets te verbergen” ...................................................................................................................81
1.8. De facebook-generatie ........................................................................................................................... 81
1.9. Recht op afbeelding (portretrecht) ......................................................................................................... 82
1.10. ...................................................................................................................................................
Camerawetgeving 82
2. Verwerking van persoonsgegevens ..............................................................................................................83
2.1 Persoonsgegevens .................................................................................................................................83
2.2 Toelaatbare verwerking van persoonsgegevens: basisbeginselen ........................................................84
2.2.1. Zes basisbeginselen die je moet nakomen om gegevens te kunnen verwerken ..........................84
2.3 Finaliteit en proportionaliteit ..................................................................................................................84
2.3.1. Finaliteit en proportionaliteit .........................................................................................................84
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper katostanson. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.
