Samenvatting
Samenvatting Leerstof kinderpsychiatrie
Overzicht van alle leerstof kinderpsychiatrie in één document
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
Voorbeeld 4 van de 32 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Kinder- en jeugdpsychiatrie 2024-2025 Amélie ReyntjensHOOFDSTUK 1: NATURE & NURTURE
(NORMALE) ONTWIKKELING: ALGEMENE PRINCIPES
Ontwikkeling
Ontwikkeling: Kernwoord in kinder- en jeugdpsychiatrie
Normale ontwikkeling: Mijlpalen van fysieke, cognitieve, taal- en socio-emotionele ontwikkelingen
worden ongeveer op specifieke leeftijden bereikt
Waardoor wordt ontwikkeling bepaald?
Nature & Nurture:
- Genetische factor
- Omgeving = Levenservaringen + Biologische omgeving
Hoeveel van elk en hoe?
Tweeling- & adoptiestudies: Natuurlijke experimenten die genetische en omgevingsfactoren
scheiden
- Adoptiestudies:
→ Biologische ouders vs. Opvoedende ouders
→ Steeds minder gedaan
- Tweelingstudies:
→ Identieke tweelingen die apart opgroeien (The Jim Twins)
→ Monozygote vs. dizygote tweelingen die samen opgroeien
Genetica & omgeving: Het individu is geen onbeschreven blad, genetische opmaak bepaalt de
‘startpositie’ en de ontwikkelingsmogelijkheden
NATURE = GENETICA
Klassieke genetica:
- Chromosomaal
- Monogenetisch
- Polygenetisch
→ Additief, multiplicatief, epistatisch
→ Belangrijk in kinderpsychiatrie
→ Dimensionaal verdeelde kenmerken in populatie
Gedragsgenetica: Bij tweelingstudies, als de concordantie van een fenotype groter is bij monozygote
tweelingen dan bij dizygote, dan moet dit genetisch zijn (want ze groeiden samen in dezelfde
omgeving op).
Erfelijkheid: Mate waarin de variantie voor een bepaald kenmerk in de bevolking bepaald is door
genetische verschillen
Formule: 2x verschil tussen concordantie monozygoten en concordantie dizygoten
Groot verschil bij autisme, minder bij alcoholisme
Voorbeeld: Voorspellers van studieresultaten:
- Het behalen van goede schoolresultaten is erfelijk (62%)
- Er is wel nog ruimte voor 38% ‘omgevings’ effect
- Voorspellers: Intelligentie, gezondheid, gedragsproblemen, persoonlijkheid, thuis omgeving,..
,Kinder- en jeugdpsychiatrie 2024-2025 Amélie Reyntjens
Erfelijkheid van aandoeningen in tweeling studies
Allemaal genetisch, nooit 100%
Hoog-erfelijke problemen zijn veel moeilijker te behandelen
NURTURE = OMGEVING
Omgeving is veel meer dan alleen maar ‘gezin’ en ‘opvoeding’
Buurt waarin je opgroeit: Veilig vs. Onveilig // Stad vs. Platte land
Chronosysteem: 21ste eeuw vs. Middeleeuwen
Omgeving:
- Biofysisch
→ Pre-/ perinataal
> Baarmoederlijk milieu: Stress, middelengebruik, infecties
> Geboortecomplicaties: Prematuriteit, infecties
→ Toxiciteit
> Voeding: Suikers, E-stoffen
> Pollutie: CO2, lood
> Infecties
→ Hersentrauma
- Gezin
→ Koestering, sensitief ouderschap
→ Waarden, regels, toezicht
→ Stimulatie, motivatie, hulp
- Onderwijs
→ Schoolculturen, grootte van klas
→ Veilige omgeving; geen pesterijen, geen te hoge schooldruk
- Vrienden, buurt, hobby’s
- Cultuur, welvaart, zorg
Natuurlijk experiment: Wolvenkinderen
Een menselijke context/omgeving is noodzakelijk voor een normale ontwikkeling
Gedeelde & unieke omgeving:
- Gedeelde omgeving: Alle invloeden die kinderen in eenzelfde gezin meer gelijk maken
- Unieke omgeving: Alle invloeden die kinderen in eenzelfde gezin meer verschillend maken
Niet-gedeelde omgeving heeft veel meer impact dan gedeelde omgeving
Uitzondering: Voorspellers van studieresultaten
GENETICA & OMGEVING
Gen-omgevingscorrelaties (rGE)
“Heritability van increase over time”
Dubbele dosis:
- Passief: Dezelfde genen die bij kind ‘een moeilijk temperament’ veroorzaken, zorgen bij
ouders voor negatieve opvoedingsaanpak: ‘like son, like father’
- Evocatief: Moeilijk temperament van kind evoceert negatieve opvoedingsaanpak bij ouders
- Actief: ‘Niche-picking’, kind met moeilijk temperament kiest omgeving met antisociale
elementen
,Kinder- en jeugdpsychiatrie 2024-2025 Amélie Reyntjens
Als genetische lading van iets toeneemt, krijg je automatisch correlatie met een
omgevingsinvloed die proportioneel op dezelfde manier toeneemt
Passieve rGE:
- Kind ontvangt een genetische voorbeschiktheid (talent of kwetsbaarheid) en komt in een
omgeving die door diezelfde genetische voorbeschiktheid gevormd wordt
- Talent wordt geërfd en komt in een positief voedende omgeving terecht door diezelfde
genen bij de ouders
- Kwetsbaarheid wordt geërfd en komt in een negatief voedende omgeving terecht die vorm
gegeven wordt door diezelfde genen bij de ouders
Evocatieve rGE:
- Kind ontvangt een genetische voorbeschiktheid (talent of kwetsbaarheid) en lokt daarmee in
de omgeving versterkende reacties uit
- Talent (bv. muzikaliteit) wordt geërfd en lokt versterkende omgevingsreacties uit
- Kwetsbaarheid (bv. moeilijk temperament) wordt geërfd en lokt verergerende negatieve
omgevings-reacties uit
Actieve rGE:
- Kind ontvangt een genetische voorbeschiktheid (talent of kwetsbaarheid) en gaat zelf actief
op zoek naar een passende omgeving die versterkend werkt
- Talent (bv. muzikaliteit) wordt geërfd en lokt versterkende omgevingsreacties uit
- Kwetsbaarheid (bv. moeilijk temperament) wordt geërfd en lokt verergerende negatieve
omgevingsreacties uit
Wilson effect: Erfelijkheid van IQ neemt toe met de leeftijd
Lijkt zo, maar is vooral te wijten aan de 3 gen-omgevingscorrelaties
Gen-omgevingsinteracties (GxE)
Gen-omgevingsinteracties:
- Soms zijn omgevingsfactoren alleen maar of veel meer risicovol voor bepaalde ‘genotypes’
(bv. geslacht)
- Soms komen bepaalde genetische kwetsbaarheden slechts tot uiting of veel meer tot uiting
in een bepaalde omgeving (bv. genetische kwetsbaarheid voor depressie enkel bij stress)
“Differential susceptability”: Hetzelfde genotype kan een risicofactor zijn in negatieve
omstandigheden en in positieve omstandigheden een voordeel opleveren
Genetic differences make us differentially vulnerable to environmental influences
Genetische kwetsbaarheid voor depressie in stressvolle omgeving:
- Serotonine Transporter Promotor Polymorfisme
- Differentiële kwetsbaarheid voor depressie, als gevolg van kindermishandeling, is afhankelijk
van een serotonine-gen-polymorfisme
- Homozygoot kort allel: Grotere kans op depressie bij ernstig misbruik in verleden
Gen-omgevingsinteracties starten potentieel al vóór de geboorte:
Kunnen zowel via GxE van moeder als van baby werken
Belang van rGE/GxE?
- Vermeende omgevingseffecten zijn onderliggend (causaal) vaak gedreven door genetica
(rGE)
, Kinder- en jeugdpsychiatrie 2024-2025 Amélie Reyntjens
- Genetische effecten zijn vaak afhankelijk van omgevingsrisico (en kunnen daardoor
voorkomen worden)
Epigenetica
De omgeving verandert de gen expressie door de genen aan of uit te zetten.
Omgevingsveranderingen aan het DNA beïnvloeden de transcriptie.
Mechanisme:
- DNA-methylatie
- Andere histon veranderingen
Tijdsduur:
- Transiënt
- Permanent
- Transgenerationeel
GEDRAGSGENETICA: 10 BEVINDINGEN
1. All psychological traits show substantial genetic influence
2. Not traits are 100% heritable
3. Heritability is caused by many genes with small effects
4. Phenotypic correlations show considerable genetic mediation
5. Heritability of traits may increase with development (eg. IQ)
6. Age-to-age stability is mainly due to genetics
7. Most measures of ‘environment’ show genetic influence (because people select & create
their environment)
8. Assumed environmental influences are often genetic (associations between environment &
phenotype are often due to genetic influences)
9. Most environmental effects are not shared by children living in the same family
10. Abnormal is normal (they are the extremes of the same genetic influences that affect the rest
of the distribution
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AmélieReyntjens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64450 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen