Samenvatting van de cursus Phoenicische en Punische archeologie (V. Boschloos), met informatie van op de powerpoints, notities uit de les en afbeeldingen.
PHOENICISCHE
EN PUNISCHE
ARCHEOLOGIE
Schooljaar 2024-2025
Lotta Van Colen
,Inhoudstafel
DEEL 1: FENICISCHE ARCHEOLOGIE ............................................................................................. 2
A. INLEIDING .................................................................................................................................2
(1) Geografie ............................................................................................................................2
(2) Chronologie ........................................................................................................................3
(3) Terminologie .......................................................................................................................6
(4) De geboorte van een descipline ...........................................................................................7
(5) Fenicische erfenis ...............................................................................................................9
B. STADSTATEN: POLITIEK, STADSWEEFSEL, ARCHITECTUUR...................................................................... 10
(1) De Fenicische stadstaten .................................................................................................. 10
C. ECONOMIE & HANDEL ................................................................................................................ 15
(1) Hout ................................................................................................................................. 17
(2) Wijn .................................................................................................................................. 17
(3) Murex ............................................................................................................................... 18
(4) Ivoor ................................................................................................................................. 20
D. RELIGIE .................................................................................................................................. 21
(1) Sarepta (8e – 6e eeuw v.C.) ................................................................................................. 23
(2) Tell Kazel (Sumur) (10e – 8e eeuw v.C.)................................................................................. 23
(3) Bronheiligdommen ............................................................................................................ 24
(4) Romeinse periode ............................................................................................................. 26
(5) Fenicische pantheon ......................................................................................................... 26
E. FUNERAIRE ARCHEOLOGIE ........................................................................................................... 29
(1) Akhziv (10e – 6e eeuw v.C.) .................................................................................................. 29
(2) Tyr (al-Bass, Libanon) 9e – 6e eeuw v.Chr. ............................................................................ 31
(3) Byblos (10e eeuw v.Chr.) .................................................................................................... 31
(4) Sidon (6e eeuw v.C.)........................................................................................................... 32
(5) khaldeh (9e - 8e eeuw v.C.) ................................................................................................. 32
MONUMENTALE CONTEXTEN .................................................................................................... 32
DEEL 2: PUNISCHE ARCHEOLOGIE ...............................................................................................35
A. INLEIDING ............................................................................................................................... 35
(1) Fenicische expansie .......................................................................................................... 35
B. HANDEL: EMPORIA EN KOLONIES ................................................................................................... 37
(1) Mythologie ........................................................................................................................ 38
(2) Scheepswrakken ............................................................................................................... 39
(3) Karthago ........................................................................................................................... 40
C. STEDEN, NEDERZETTINGEN EN ARCHITECTUUR .................................................................................. 41
(1) Gadir (Spanje) ................................................................................................................... 41
(2) Mozia (Sicilië) .................................................................................................................... 41
(3) Huelva (Spanje) ................................................................................................................. 42
(4) Utica (Tunesië) .................................................................................................................. 42
(5) Carthago .......................................................................................................................... 42
D. FUNERAIR ............................................................................................................................... 46
(1) Carthago ................................................................................ Error! Bookmark not defined.
(2) Punische graftypologie ............................................................ Error! Bookmark not defined.
E. RELIGIE .................................................................................................................................. 51
(1) La Rabanadilla (9e – 8e eeuw v.C.) ....................................................................................... 51
(2) Motya (8e – 4e eeuw v.C.) .................................................................................................... 52
(3) Bir Massouda (5e eeuw v.C.) ............................................................................................... 52
F. CULTUUR-RELATIES ................................................................................................................... 46
1
,DEEL 1: Fenicische archeologie
A. Inleiding
(1) Geografie
De Fenicische wereld maakt deel uit van ‘de Levant’, het oostelijke deel van de
mediterrane wereld. De naam ‘de Levant’ toont nu al de vrij eurocentrische blik, hierdoor
wordt er nu meer verwezen naar West-Azië.
De Levant bestaat uit Syrië, Libanon, Israël, palestijnse gebieden en Jordanië. De
Fenicische wereld is een onderdeel van deze Levant.
→ van het huidige Noord-Israël en Libanon tot het zuidelijk deel van de
Syrische kust, m.a.w van het Carmelgebergte tot de Akkar vlakte.
→ De Fenicische sites bevinden zich aan of nabij de kust. (buiten deze
kusstrook andere culturen (taal, religie,…))
Buren
Aramese koninkrijken
Liggen in het noorden en oosten van de Fenicische wereld. Deze buren hebben een
andere taal, andere cultuur, religie…
Koninkrijken van Israel en de Filistijnse stadstaten
Liggen in het zuiden ven de Fenicische wereld.
→ tijdens deze periodes waren er veel uitwisselingen tussen alle verschillende
culturen en rijken. Deze waren werden in de late bronstijd overgenomen door
grootmachten zoals Egypte en dienden als buffer tegen vijanden.
Verschillende steden: Arwad, Acre (Akko), Dor,…
2
, Landschap
Naast de smalle kuststrook (nu volgebouwd) heb je een natuurlijke grens in het oosten,
namelijk het Libanon gebergte. Dit gebergte loopt parallel met de kust, met soms
uitlopers tot aan de zee met vruchtbare kuststroken.
Daarnaast heb je het anti-Libanon gebergte, daartussen ligt de Beqaa Vallei. Deze vallei
ligt in het verlengde van de Jordaan-vallei. Dit is een belangrijke N-Z landweg, die
vruchtbaar is en gemiddeld 16km breed.
→ vrij weinig opgravingen in deze vallei, hierdoor wienig
informatie.
Hellenistische-Romeinse tempels in de Beqaa, bv. Te Baalbek
(Gr: Heliopolis), kunnen gebouwd zijn op resten ui de ijzertijd
(Fenicische periode).
Rivieren
De belangrijkste steden bevinden zich bij
riviermondingen of zijn eiladsites.
Verschillende rivieren:
- Nahr el-Kalb (= rivier van de hond) ligt ten
noroden van Beiroet, op een zeer strategische
plaats, zo zijn er veel inscripties van
verschillende legers.
- Nahr el-Kabir (huidige grens met Syrië)
- Nahr Ibrahim (= rivier van adonis)
- Litani (nu V.N. gren bij Tyr)
- Orontes (langste rivier in Levant)
(2) Chronologie
De Bronstijd (Kanaänietische/Vroeg-Fenicische periode)
Kanaän is de naam van de cultuur met verschillende stadstaten die groot waren in de
bronstijd, deze groeien uit tot grote Fenicische centra in de Ijzertijd. Ze zijn dus niet
gesticht in de Ijzertijd.
In de late bronstijd werden deze steden overgenomen door grootmachten zoals Egypte
en dienden als buffer tegen vijanden. Hierdoor kwam er een Egyptische invloedsfeer. Aan
het einde van de Bronstijd bij de komst van de Zeevolkeren wordt het begin van de ijzertijd
ingeluidt, dit gebeurde rond 1200 v.C.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lottavancolen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
