Deze samenvatting bevat alle info van de powerpoints uit de lessen en de cursus. De samenvatting telt 82 pagina's mét veel afbeeldingen ter verduidelijking.
De samenvatting is duidelijk opgesteld met verschillende hoofdstukken en bevat ook een inhoudstafel.
2.1 structuur dna ..................................................................................................................................................................5
2.1.1 elementen van de dna-molecule ..........................................................................................................................5
2.1.2 verschil genetisch materiaal van prokaryoten ......................................................................................................6
2.2 dna replicatie ..................................................................................................................................................................7
2.3 eiwitsynthese ..................................................................................................................................................................9
2.3.1 dna transcriptie...................................................................................................................................................10
2.3.2 enzymen en nucleïnezuren .................................................................................................................................16
2.3.3 translatie .............................................................................................................................................................20
2.4 extrachromosomaal DNA .............................................................................................................................................27
2.4.1 mitochondriaal en (chloro)plasten dna ..............................................................................................................27
2.4.2 plasmiden ...........................................................................................................................................................28
2.5 expressie van genen .....................................................................................................................................................28
2.5.1 chromosoom niveau ...........................................................................................................................................29
2.5.2 transcriptie niveau ..............................................................................................................................................30
2.5.3 RNA-processing niveau .......................................................................................................................................31
2.5.4 translatie niveau .................................................................................................................................................32
2.5.5 proteïneprocessing en degradatie niveau ..........................................................................................................33
3. veranderingen in genetisch materiaal ............................................................................................................................34
3.1 veranderingen in de genen ...........................................................................................................................................35
3.2 veranderingen in chromosomen ...................................................................................................................................37
4.1 PCR (polymerase chain reaction ...................................................................................................................................38
4.1.1 principe ...............................................................................................................................................................38
4.1.2 evaluatie van de pcr-producten ..........................................................................................................................41
4.1.3 amplificeren van RNA (rt-pcr) .............................................................................................................................42
4.1.4 kwantitatieve PCR (qpcr) ....................................................................................................................................43
4.1.5 andere pcr technieken zijn .................................................................................................................................49
4.1.6 toepassingen .......................................................................................................................................................50
4.2 dna sequentie-analyse..................................................................................................................................................50
4.2.1 eerste generatie sequentieanalyse .....................................................................................................................50
4.2.2 tweede generatie sequencing (next generation sequencing) ............................................................................52
4.2.3 derde generatie sequencing (dna aflezen door een nanogaatje) .......................................................................57
4.2.4 toepassingen .......................................................................................................................................................59
, 4.4.2 immunoblotting – western blotting....................................................................................................................65
4.4.3 elisa .....................................................................................................................................................................68
4.4.4 snelle antigeen test .............................................................................................................................................71
4.5 recombinant dna technologie ......................................................................................................................................72
4.5.1 ti-plasmide ..........................................................................................................................................................75
4.5.2 rna interferentie (irna of rnai) ............................................................................................................................77
4.5.3 crispr cas .............................................................................................................................................................79
2
, 1. INLEIDING
− Technologie gebaseerd op biologie
− Maakt gebruik van dieren, planten, bacteriën of andere levende wezens voor ontwikkeling van
medicijnen, voedsel of nieuwe stoffen → biologische kennis gebruiken om iets nuttig te doen
− Klassieke biotechnologie: vooral begaan met traditionele technieken om dieren en planten te
kweken + het gebruik van bacteriën, gisten en schimmels voor de productie van brood, bier, wijn en
kaas
− Moderne biotechnologie: duwt voorgaande technieken een eind verder → past eigenschappen van
bacteriën, planten en dieren aan door rechtstreeks in te grijpen op DNA (code van alle erfelijke
informatie)
o Onnoemelijk kleine structuur die alle informatie bevat om een volledig organisme op te
bouwen en correct te laten functioneren
Geneeskunde
− Meer dan 250 biotechnologische geneesmiddelen en vaccins beschikbaar
− Veel gericht op ziektes die vroeger onbehandelbaar waren
= rode biotechnologie
− Vb. insuline: vroeger uit pancreas van geslachte varkens (verschilt van menselijke insuline), nu:
menselijke insuline geproduceerd door bacteriën en gisten (GGO’s die een onuitputtelijke voorraad
insuline bieden)
Landbouw
− Opbrengst landbouwgewassen te verhogen, schade door insecten en ongedierte te voorkomen en
impact landbouw op milieu te verminderen
= groene biotechnologie
− Vb. Bt-mais en-katoen → beschermd tegen insectenvraat
Voeding
− Belangrijke rol bij productie van veel voedingsmiddelen
− Belangrijkste toepassingen: levensmiddelenindustrie → bakken van brood en produceren van
fruitsap
= witte biotechnologie
− Vb. zuivelindustrie: chymosine voor kaasproductie om melk te stremmen (oorspronkelijk uit
lebmagen van kalveren, maar is schaars en duur) → genetisch gewijzigde gistcellen produceren nu
zuiver chymosine
Industrie
− Ingezet om productieprocessen sneller en duurzamer te laten verlopen
3
, − Enzymen, bacteriën en schimmels: omgebouwd tot mini-fabriekjes → helpen bij tal van
toepassingen
= witte biotechnologie
− Vb. werking waspoeders verbeteren: specifieke enzymen toegevoegd; gros wordt aangemaakt
door genetisch gewijzigde bacteriën, schimmels en gisten; enzymen nemen deel functie zeep over
op een efficiënte manier → wasgoed is sneller proper en kan bij lagere temperatuur gewassen
worden met minder water
− Vb. papier bleken: vroeger met chemische middelen zoals chloor, nu kan dat op natuurlijke
manieren laccase is verantwoordelijk voor abraak moleculen die zorgen voor de bruine kleur van
papierpulp → laccase ingebouwd in DNA van gisten → gisten worden gebruikt om chloorvrij
papier te bleken
− Vb. leerlooien
Wetenschappelijk onderzoek
− Wetenschappers gebruiken technieken van biotechnologie om inzicht te verwerven in hoe het
leven in elkaar zit; tot fijnste detail
− Gebruik van bacteriën, schimmels en proefdieren
− Deze kennis levert inzicht in waarom de ene mens ziek wordt en de andere niet, leer ons hoe
planten groeien, hoe we gisteren kunen aanpassen
− Deze kennis kan verder toegepast worden in geneeskunde, landbouw, voeding en industrie
4
,2. GENETISCH MATERIAAL
− Genen moesten opgebouwd zijn uit moleculen; pas tegen eind 19 e eeuw werd duidelijk dat
overerfbare eigenschappen zich bevonden op chromosomen, deze structuren werden duidelijk bij
het delen van de kern
− Elke cel bevat genetisch materiaal = DNA = desoxyribonucleïnezuur
− Elke cel: 46 chromosomen → dragers van erfelijk materiaal (opgebouwd uit genen die coderen voor
eiwitten
o Elk eiwitproduct vervult een specifieke functie → eiwitten bepalen samen de kenmerken
van elke levende cel
− DNA beïnvloedt het uitzicht en functioneren van een cel en van het organisme dat uit die cellen is
opgebouwd
o Deze informatie wordt doorgegeven aan dochtercellen bij
gewone celdeling en aan de nakomelingen bij een
geslachtelijke voortplanting: DNA is de drager van erfelijke
informatie
2.1 STRUCTUUR DNA
2.1.1 ELEMENTEN VAN DE DNA-MOLECULE
− DNA = desoxyribonucleïnezuur → 2 complementaire strengen die schroefvormig rond elkaar
gewonden zijn tot dubbele helix-structuur
o Streng = aaneenschakeling van nucleotiden
• Bestaan uit een pentosesuiker (desoxyribose)
o Op de 2e koolstof een H (desoxy) bij het RNA is
dit een hydroxylgroep (OH) dus geen
voorvoegsel desoxy
• Een fosfaatgroep
• Ene purine of pyrimidinebase
o Niet verrassend want een helix-structuur is veelvoorkomend bij polymeren met herhalende
eenheden; volgt uit het feit dat op deze manier de eenheden ruimtelijk het verst uit elkaar
geplaatst kunnen worden
− Wel verrassend: een dubbele helix met alle basen aan de binnenzijde en suikerfosfaten aan de
buitenzijde
o De oriëntatie van de basen aan de binnenzijde liet uitschijnen dat de basen van de ene streng
zeer dicht tegen de andere moesten liggen → kon enkel mogelijk zijn als er paren gevormd
werden tussen een grote purine base (A of G met een dubbel ring) op de ene streng en een
kleinere pyrimidene base (T of G met een enkele ring)
o Grote purine basen:
▪ Adenine en guanine
o Kleinere pyrimidinebasen:
5
, ▪ Cytosine en thymine (uracyl bij RNA)
o Binding tussen purine en pyrimidine: waterstofbindingen; bij moleculaire opbouw =
complementaire basenparen gevormd (complementariteit)
− Opbouw gebeurt door toevoegen van desoxyribonucleosidetrifosfaat
o Deze trifosfaatgroep is gebonden aan 5e koolstofatoom van de suikergroep = 5’ en deze zal
2 fosfaatgroepen afsplitsen (= pyrofosfaat) en zich hechten aan het 3e koolstofatoom = 3’
van de laatste nucleotide van de DNA-streng
o Gevolg: DNA-streng zal altijd beginnen met een vrije fosfaatgroep op de eerste 5’ en zal
steeds aangroeien in de 3’ richting (altijd van 5’ naar 3’)
− Dubbele helix DNA kan men voorstellen als een touwladder die om de lengteas gedraaid is waarbij
de zijkanten door fosfaat-suikerbinding gevormd worden
o ‘sporten’ van de lader zijn de complementaire baseparen
− De complementaire strengen in de dubbele DN-helix zijn antiparallel opgebouwd: ene streng loopt
van 3’ naar 5’ en de andere van 5’ naar 3’
− Lengte DNA-moleculen: uitgedrukt in baseparen of kilobasen; 1 kb = 1000 bp; lengte DNA-
moleculen kunnen sterk uiteenlopen
2.1.2 VERSCHIL GENETISCH MATERIAAL VAN PROKARYOTEN
− Samenstelling genetisch materiaal van
eukaryoten (zie genetica); enkel verschillen
pro-en eukaryoten
− Prokaryoten:
o Kernomhulsel ontbreekt, DNA ligt
vrij maar toch centraal in het
cytoplasma
o Met elektronenmicroscoop heeft
men deze plek ontdekt = nucleoïde
→ één enkel groot ringvormige DNA molecule bevat
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimmymesbahi. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,96. Je zit daarna nergens aan vast.
