Deel 1: Inleiding tot het recht
Algemene inleiding
Verantwoording
Recht is zaak van alle burgers: - Iedereen wordt met recht geconfronteerd.
- Iedereen wordt geacht de wet te kennen.
Recht ≠ moraal - recht is voor iedereen.
- moraal is anders voor iedereen. Vb.
Recht ≠ godsdienstige regels: grote scheiding tussen kerk en staat.
Wat is recht?
Een geheel van algemeen geldende normatieve regels.
Volgens toon
Verbodsbepalingen Vb. strafrechtelijk verbod van moord -> mag niet
Gebodsbepalingen vb. belastingaangifte indienen -> doe dit
Normen die toelating bevatten vb. aanvraag bouwvergunning -> vraag dit
Organieke regels vb. Bezighouden met organisatie, vb. regels gerecht systeem
Volgens afwijking
Dwingend recht:
- Openbare orde beschermen: bv. arrestatie bij beschadigd veiligheidsgevoel
- Goede zeden beschermen: vb. geen openbaar dronkenschap
- Ter berschermling van de zwakken: vb. huurcontract kot
mag je niet van afwijken
Aanvullend recht:
Ze vullen overeenkomst van partijen aan als deze hier niets over bepaald hebben.
Volgens personen
Algemene normen: van toepassing voor iedereen, bijna alle wetten dit.
Individuele normen Vb. koning kan nooit vervolgd worden. procedure burgerrechtelijk
kan
- Normen die de ordening van het maatschappelijke leven beogen
- Door de staat opgelegde of ontvangen en bekrachtigde normen
- Afdwingbare normen
De regels worden opgelegd door de overheid
3 machten die zich niet mogen mengen met elkaar, om democratie te houden
Wetgevende macht: wetten opstellen
Uitvoerende macht: wetten uitvoeren
Rechterlijke macht: recht oordelen
Niveaus
Federale niveau: rechtelijk macht be
Gemeenschappen vl / fr / dui
Gewesten Vl / Br / Wa
De regels zijn afdwingbaar: als je de regels niet naleeft, word je gesanctioneerd
1
, Indeling van het recht 3 takken
Publiek recht
Regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting.
de werking en de verhoudingen van de overheid tot de burgers
Privaat recht
Regelt de verhouding tussen de burgers onderling.
Gemengde rechtstakken
Rechtstakken Privaat recht
Personenrecht Regels met betrekking tot de persoon als enkeling in de maatschappij
Vb. naamgeving, akte van burgerlijke stand
Goederenrecht Regels die verhouding van rechtssubjecten ten aanzien van rechtsobjecten
behandelt, vb. eigendomsrecht, vruchtgebruik
Familierecht Regelt de verhoudingen van personen die met elkaar verwant zijn, vb. huwelijk,
echtscheiding, afstammeling en ouderlijk gezag
Familiaal vermogensrecht Regels op vermogens, goederen van echtgenoten, overlijden
1e deel: het erfrecht, de schenkingen en testamenten
2e deel: het huwelijksvermogensrecht
Benoemde contracten Contracten die voornamelijk in aanvullende regels zijn uitgewerkt om problemen
door gebrek aan uitdrukkelijke overeenkomsten tussen partijen te voorkomen
Rechtstakken van publiek recht - Nationaal
Grondwettelijk recht Regels omvat die de vestiging, de structuur en de uitoefening van het gezag betreffen.
Het regelt de inrichting van de staatsmachten, hun onderlinge
verhoudingen en de grondrechten
Bestuur recht De regels betreffende de inrichting en de werking van de organen van de uitvoerende
(Administratie) macht, het bepaalt hoe de staat en zijn onderverdelingen
functioneren, vb. onderwijs, milieu, media, ambtenaren, energie, bouwwerken
Strafrecht Materieel strafrecht: Beschrijft de strafbare feiten en de eraan verbonden straffen
- Overtredingen: politiestraf
- Wanbedrijven: correctionele straf
- Misdaden: criminele straffen
- Alternatieven: enkelband/ probatiestraf (= bijzondere voorwaarden naleven)
Formeel strafrecht: Regels waarop een onderzoek naar eventuele misdrijven
moeten gevoerd worden, hoe de procedure van de rechtbank verloopt.
Legaliteitsbeginsel = burgers beschermen tegen mogelijke willekeur.
Fiscaal recht Het heffen en innen van belastingen
Direct: slaat op toestand persoon, vb. personenbelasting
Indirect: toevallige of voorbijgaande aard, vb. erf- en registratiebelasting
Gemengde rechtstakken
Ondernemingsrecht
Vennootschapsrecht
Burgerlijk procesrecht
Sociaal recht - Arbeidsrecht
- Socialezekerheidsrecht
2
, Indeling van het recht
1.Grondwettelijk recht
Internationaal
2.Bestuurs recht
Publieke recht (Administrative)
3. strafrecht -
Nationaal Matrieelrecht
-
Recht
Formeelrecht
1. Persoon recht
4. Fysicaal recht
2. Familie recht
3. Familiaal
vermogenrecht
Privaat recht
4. goederen recht
5. Benoemde contracten
Gemengde recht (Koop en huur)
Publiek recht
Regelt de algemene belangen en heeft betrekking op de inrichting.
de werking en de verhoudingen van de overheid tot de burgers
Privaat recht
Regelt de verhouding tussen de burgers onderling.
Gemengde rechtstakken
Structuren en instellingen van de wetgevende en uitvoerende machten in ons land
3
, Bronnen van het recht
Belangrijker dan
Wetgeving in de brede zin: Internationale verdragen en secundair
nationaal recht
• Internationaal: verdragen
• Recht van de Europese Unie
o Verordeningen
o Richtlijnen
o Besluiten
• Bij tegenstrijdigheid: internationaal recht > nationaal recht
• Bindend
Nationaal niveau: wetgeving (in de brede zin)
De Grondwet ( Dateert van 1831)
• Belangrijkste nationale wet
• Inrichting machten binnen staat wetgevende, uitvoerende & rechterlijke
macht.
• Wijziging is niet evident
• Bindend
Wetgeving
De wet 1. Wetgevend initiatief
afkomstig van federale wetgevende 2. Advies Raad van State
macht 3. Parlementaire commissies
- Bindend voor iedereen 4. Rol van Kamer en Senaat – Plenaire
- Verschillende zaken vergadering
5. Bekrachtiging, afkondiging en
In brede zin: bekendmaking
- Decreten en ordonnanties
- Koninklijke besluiten
- Ministeriële besluiten
- Besluit deelregering
- Provinciaal reglement
- Gemeentelijk reglement
Rechtspraak - Geheel van beslissingen van hoven en
rechtbanken dat ons leert hoe een
rechter de wet in een concreet geval
toepast
- Enkel bindend voor partijen
- Gezaghebbende rechtsbron
- Motiveringsplicht
Rechtsleer - Geheel van wetenschappelijke publicaties
over juridische aangelegenheden
4