Dit is een samenvatting van het vak geschiedenis van de middeleeuwen. Deze samenvatting bevat beide boeken over de middeleeuwen van Ortwin Huysmans: West-Europa in de vroege middeleeuwen en West-Europa in de hoge en late middeleeuwen.
H1: van Romeinse provincies naar ‘barbaarse koninkrijken
Wanneer begint de middeleeuwen?
1. Val vh romeinse rijk
2. Volksverhuizing
1. De transformatie vh Rijk
Edward Gibbon (1737-94)
The Decline and Fall of the Roman Emire
- 5e en 6e eeuw= apocalyptische breuk
- Periode van pol chaos, econ achteruitgang, bijgeloof en
intellectuele armoede
Langzame transformatie vh imperium: keerpunten
235: Moord op Severus Alexander 3e eeuwse crisis
313: Edict van Milaan christelijke dominantie
388: Terugtrekking imperiale troepen uit Noord-Gallië en Brittannië
410: Plundering van Rome
476: Afzetting vd laatste westelijke keizer
Contrarevisionistische strekking
Vasthouden aan catastrofemodel
Contrast Europese kaart 300 vs 526
Kaart 300
- Imperium tot noorden van Brittannië tot Sahara ih zuiden
- Oosten: langs Rijn en Donau
- Zuiden: langs de Eufraat
- Atlantische Oceaan= natuurlijke grens
- 4.5 miljoen km2
Kaart 526
- Verbrokkeld rijk
- Lappendeken van koninkrijken
‘Val’ van Rome
Geschiedkundig construct
Bundelt overlappende ontwikkelingen op pol, socio-econ, cultureel
en religieus vlak
1
Samenvatting Geschiedenis van de Middeleeuwen Aaron Quidousse KULAK
,1.1. Politieke en militaire transformatie
Veranderingen 3e eeuw
Nieuwe verhoudingen tussen leger en keizer keizers hangen
sterker af vd steun v hun legioen langdurige politieke crisis
Diocletianus en Constantijn I de Grote
Opdeling van het rijk grotere afstand tss het oostelijke en
westelijke deel
Voorkwam uitholling keizerschap ih Westen id late oudheid niet
Legerleiders meer invloed
5e en 6e eeuw: niet-Romeinse militaire elites wonnen overal in West-
Europa het bewind
1.1.1 De 3e-eeuwse crisis
Kenmerken van vr de crisis
Geoliede bureaucratie
Efficiënt
Adoptiekeizers
= keizers die telkens hun opvolgers ‘adopteerden’ en klaarstoomden
vr het keizerschap
Imperiale crisis
Begon bij moord op Alexander Severus in 235
Langdurige pol instabiliteit
- 50j= 26 keizers
- Keizerlijk autoriteit berustte op het vermogen om kandidaten uit
te schakelen
- Leger meer invloed
Grensbewaking
Dalende aandacht vr grensbewaking grensoverschrijdende raids,
piraterij en plundertochten
Bijkomende militaire spanningen
Perzen: nieuwe Sassanidendynastie campagnes in Syrië en Anatolië
1.1.2 Diocletianus en Constantijn I
Aurelianus en Probus: wisten succesvol op te treden tegen
‘barbaarse’ invallers
Innovatieve hervormingen aanpassen ad nieuwe pol realiteit
Late 3e eeuw: reorganisatie vd bestuurlijke structuur
- Imperium in 4 delen
2
Samenvatting Geschiedenis van de Middeleeuwen Aaron Quidousse KULAK
, - 2 keizers (Augusti): 1 West-Europa, 1 Oost-Europa
Tetrarchie
- 2 junior-keizers (Caesares) die hun opvolgers waren
Gallië (258-274): in feite autonoom rijk
- Pretendenten + regionale machtsbasis met steun van
provinciale elite
- + cohesie
Administratieve herindeling
- Augusti en caeseres regeerden elk over een prefectuur dat op
zijn beurt opgedeeld was in diocesen
- Elke prefectuur beschikte over een eigen leger en hoofdstad
- 4 centra
o Trier (Gallië en Brittannië
o Nicodemia (oostelijke
Middellandse zeegebied)
o Sirmium (Balkan en
Donauprovincies)
o Milaan (Spanje, Italië en Afrika)
langzame degradatie van
Rome
Constantinopel
- Nieuwe keizerlijke centrum
- Strategisch gelegen aan de Bosporus tss de Balkan en Klein-Azië
- 4e-5e eeuw: overschaduwt Rome
1.1.3 Het einde vh westelijke keizerschap
Hervormingen Diocletianus en Constantijn geen duurzame
stabiliteit
Ontstaan nieuwe dynastie
interne conflicten tss troonpretendenten
Dalende demografische trend moeizame rekrutering Romeinse
leger + ‘barbaarse’ krijgers
Nieuwe golf burgeroorlogen
- Keizers stonden zwak tegenover interne en externe vijanden
- Keizers meer afhankelijk van generaals die vlot ‘barbaarse’
militaire ondersteuning konden mobiliseren
Militaire bevelhebbers
- Hadden vaker de macht in het Westen
- Titel: magister militum= opperbevelhebber
Uitgeholde keizerschap
- Formeel ad macht
- Maar had weinig tot geen werkelijke macht
Halverwege 5e eeuw
- Directe machtsbereik vh westelijke imperium was geslonken
Afzetting vd minderjarige Romulus Augustulus
3
Samenvatting Geschiedenis van de Middeleeuwen Aaron Quidousse KULAK
, - 476: ‘barbaarse’ magister militum Odoaker beslist om geen
westelijke keizer te installeren
- 800: Karel de Grote is de 1ste die hierna de keizerstitel opeist in
het westen
Het einde?
- Odoaker opereerde formeel nog steeds in het imperiale systeem
1.2 Bestuurlijke ontwikkelingen
2 niveaus: effectiviteit berustte op de productieve wisselwerking
tussen beide
1. Centrale, imperiale bureaucratie
2. Steden in de provincies
≠ taken van de praefecti
1. Keizerlijke administratie
2. Aanvoer van legioenen
3. Beheer van provincies
4. Supervisie van openbare werken
5. Supervisie graantoevoer
Curia: bestuur provincies in senaat
Stimulans deelname van Rome voor lokale grootgrondbezitters
Curiales= lid vd senaat
≠ taken vd curiales
- Belastinginning op het platteland
Productieve competitie
- Ambitie keizerlijke administratie Romeinse burgerschap
3e eeuw: patronagesysteem
= praktijk v machthebbers om ambten, privileges, gunsten en middelen te
verlenen op basis van pers relaties.
Factoren die leiden tot toename belang patronagesysteem 3e eeuw
1. Uitbreiding imperiale bureaucratie
2. Afzwakkende publieke rol vd provinciale adel
Uitbreiding centrale bureaucratie 2e/3e eeuw
=> ambtenaren hadden minder banden met lokale gemeenschap en
waren sterker gedreven door eigenbelang
Financiële druk - ambitie om in curia te gaan
4
Samenvatting Geschiedenis van de Middeleeuwen Aaron Quidousse KULAK
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper aaronquidousse. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,99. Je zit daarna nergens aan vast.
