Criminologische
Beleidsanalyse theorie en
onderzoeken
2. KERNBEGRIPPEN
2.1. WAT IS EEN STRAFRECHTELIJK BELEID
2.1.1. SOORTEN BELEID
Strafrechtelijk beleid = penal policy
• Strafrechtelijk beleid begint de mechanische toepassing van het strafrecht in twijfel te trekken.
Hierdoor begint de criminele politiek zich te ontwikkelen aan het einde van de 19e eeuw (1880)
o Penal policy
§ Het omvat overwegingen over de toepassing van het strafrecht, namelijk met de
geleidelijke individualisering en differentiatie van de strafrechtelijke sancties
Criminele politiek = criminal policy
• Strafrechtelijk beleid begint de mechanische toepassing van het strafrecht in twijfel te trekken.
Hierdoor begint de criminele politiek zich te ontwikkelen aan het einde van de 19e eeuw (1880)
o Criminal policy
§ Het is breder dan het strafrechtelijk beleid, want het bevat zowel de strafrechtelijke
als de niet-strafrechtelijke maatregelen
Ø Criminaliteitspreventie
Ø Criminalisering
- Criminaliteitsbeheersing
- Berechting
- Veroordeling en bestraffen
Ø Slachtofferhulp en herstelrecht
Ø Rehabilitatie van daders
§ De strafcomponent blijft de harde kern van het strafrechtelijk beleid
§ Het beleid is geëvolueerd doorheen de jaren
1
,Veiligheidsbeleid = security policy
• Dit werd in de jaren 90 in België en andere landen ingevoerd om de criminal policy te omvatten en
verder te verruimen
o Het beoogt zowel objectieve als subjectieve veiligheid te garanderen
§ Voorbeeld: bescherming tegen natuurrampen en andere niet-militaire
veiligheidsbedreigingen, bevordering van veiligheidsgevoelens
• Het maakt vaak deel uit van een breder nationaal veiligheidsbeleid
Beheer van beveiliging
• Het zijn de maatregelen die door de particuliere sectoren (bedrijven, huishoudens,
overheidsinstanties, …) worden genomen om hun belangen te beschermen
2.1.2. EVOLUTIE VAN CRIMINAL POLICY
• French Code Penal – 1791
o Het is overgenomen uit de Franse evolutie
o Het is gebaseerd op de ideeën van Beccaria
o De belangrijkste principes werden geïntroduceerd die vandaag nog steeds worden gebruikt
§ Legaliteit, gelijkheid en proportionaliteit
o Gevangenisstraf als ideale straf
§ De celstraf kan worden aangepast aan de feiten (duur van de straf)
§ Het zijn gedisciplineerde plaatsen
§ Hiervoor werden de burgers vooral gemarteld om zo een duidelijke boodschap te
geven
• Mechanische handhaving van het strafrecht tot 1880
o Tot 1880 was er geen reflectie over het strafrecht. Het strafrecht werd automatisch
afgedwongen
o De straffen waren vooral gericht op eigendomsdelicten om zo de bourgeoisie te beschermen
o Er was veel aandacht voor verkrachting
2
,• Eerste golf van veranderingen vanaf 1880
o Onder druk van de arbeidsklasse en onder invloed van de moderne richting. De arbeiders
vormden groepen en kwamen op voor hun rechten. De bourgeoisie begon zich hierover
zorgen te maken en voelden aan dat ze bepaalde toegevingen moesten gaan doen voor de
situatie ging escaleren
o Verder werden de misdrijven steeds complexer en was er nood aan veranderingen
o Door de eerste veranderingen is er een criminal policy gekomen. De veranderingen waren
gepromoot door de criminologische ontwikkelingen
§ De rechters zijn sterk geïnspireerd door Lombroso
Ø Bepaalde mensen worden als crimineel zijn geboren, je kan het zien aan
uiterlijke kenmerken van een persoon
Ø De opvolgers van Lombroso gingen hier mee verder en vonden dat
criminelen lange gevangenisstraffen moesten krijgen of een lichamelijke
straf dat bij het misdrijf paste
Ø Maar deze zelfde opvolgers vonden ook dat er lichte straffen moesten
toegepast worden bij misdadigers die maar af en toe een misdaad plegen,
vaak werden deze misdaden gepleegd omdat ze niets te eten hadden
Ø Dus de rechters van deze moderne richting kijken ook zo naar de misdaden
Ø Verschillende strafopleggingen
- Voorwaardelijke vrijlating
- Beschermde maatregelen (voorbeeld: internering)
- Apart jeugdrechtsbestel
- Rehabilitatie van gelegenheidsdelinquenten met betrokkenheid
van niet strafrechtelijke entiteiten
Ø Dus hierdoor was de start van een breder beleid, omdat nu ook niet
strafrechtelijke entiteiten worden betrokken
• Vanaf het einde van de 19e eeuw splitsten de paden van continentaal Europa en de VS
o Continentaal Europa
§ Beperkte veranderingen doorgevoerd, omdat ze nog heel hard het belangen hechten
aan de proportionaliteit
§ Focus op gelegenheidsmisdadigers
§ Ze volgen eerder de stroming van retributivisme
o VS
§ Ze nemen straffen met onbepaalde duur
§ Rehabilitatie voor alle soorten misdadigers en dus niet enkel de
gelegenheidsmisdadigers zoals in Europa
§ Ze volgen eerder de stroming van het consequentialisme
• Tweede golf van veranderingen na WOII
o De burgers vonden dat de criminal policy betrekking moest hebben over de welvaart van
alle burgers en niet alleen van de bourgeoisie
o Door WOII werden de burgers meer liberaal
o Tot de jaren 70 was er maar een beperkte publieke- en media-aandacht voor
strafbeleidszaken
• De veranderingen waren het meest radicaal in de VS toen de rehabilitatie onder vuur kwam
te liggen
o Lange en zware straffen werden geïntroduceerd
o Ze waren van mening dat de rehabilitatie niet werkte, dus moeten de misdadigers worden
opgesloten in de gevangenissen. Dit werd ook gedaan om de burgers gerust te stellen
3
, • In alles Westerse landen worden de veranderingen ook gestimuleerd door de vooruitgang van
de criminologische theorieën
o Uitbreiding van misdaadpreventie en preventie buiten het strafrecht
o Meer proactief en strategisch strafrecht en in het bijzonder politie
o Uitbreiding van initiatieven en programma's voor slachtoffers
o Uitbreiding van het sanctiearsenaal met de introductie van alternatieve sancties en de
invoering van hybride civiel-strafrechtelijke preventiemaatregelen
o Decriminalisering en meer vertrouwen in administratieve sancties: “crimineel-
administratief recht”
o “Inkrimping” van de strafrechtelijke ‘harde kern’: vermindering van het aantal zaken dat
voor de rechter wordt gebracht
2.1.3. DE INCLUSIE VAN CRIMINAL POLICY IN HET VEILIGHEIDSBELEID
• In sommige landen (België, Nederland) maakt het criminal policy deel uit van een breder
veiligheidsbeleid
o Ze willen niet enkel misdaden bestrijden maar ook de veiligheid verbeteren
o In België is dit ook gekoppeld aan de politiehervormingen
• Het doel is de integrale veiligheid
o Zowel objectieve als subjectieve veiligheid
o Niet alleen misdrijven maar ook niet-criminele oorzaken van onveiligheid
o Multidimensionale aanpak
§ Pro-actie – preventie – voorbereiding – repressie – nazorg van slachtoffers en
daders
§ Rekening houdend met wat er leeft onder de bevolking
§ Ze kwamen tot de conclusie dat enkel straffen niet voldoende is, er is een breder
palet aan interventies nodig
• Geïntegreerde aanpak
o Verticale en horizontale coördinatie wordt nagestreefd
• Groeiende nadruk op consequentialistische logica buiten het strafrecht
o Er is nog een moeilijke samenwerking tussen strafrecht en buiten strafrechtelijke partners
o In België is er een kloof tussen de uitvoering en de coördinatie
• Post – crime van strafrecht à pre – crime van veiligheid
o Sommige zien hier nog veel risico’s in deze verschuiving
§ Potentiele discriminatie van sommige mensen
§ Fout-positieve
§ Beperking van de rechten van de verdachten
2.1.4. VOORLOPIGE CONCLUSIES
• Strafbeleid is sinds de 19e eeuw veel complexer en gedifferentieerder geworden
o Er zijn steeds meer actoren bij betrokken, ook buiten het systeem van justitie en
binnenlandse zaken
o Vermenigvuldiging van middelen - ook dankzij de input uit de criminologie
• Meer aandacht van het publiek en de media
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lotte_van_dyck. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,46. Je zit daarna nergens aan vast.