NKO: Samenvatting Sofia cursus in volgorde van de lessen
Module 12: Oorpijn (boek p. 57-96)
Aangeboren afwijkingen van de oorschelp
- Afstaande oren (antihelix niet gevormd)
o R/ otoplastie vanaf 5-6 jaar (kraakbeen volgroeid)
- Pre-auriculair aanhangseltje
o R/ verwijderen inclusief kraakbeentje erin
- Pre-auriculaire sinus
o Net voor de helixwortel ® uitmonding van sinus, 1.5cm diep tot op fascia temporalis
o Kan niet veel kwaad, wel talgproductie en vaak infectiebron (abcessen!)
o R/ chirurgisch verwijderen
o Zelden ook een teken van onderliggend BOR syndroom!
- Microtia / anotia van de oorschelp
o Syndroom van Treacher-Collins (kindje van Wonder): onderontwikkelde zygoma, mandibulaire
hypoplasie, bilaterale microtia, …
o R/ hoortoestel (BAHA), evt oorschelpreconstructie/-prothese
§ Afhankelijk van unilateraal of bilateraal voorkomen & afwijkingsgraad
- Agenese / atresie van de gehoorgang
- Omgeplooid oor
o R/ ear moulding / spalktherapie vlak na de geboorte
Onderzoek van het oor: otoscopie
- Speculum niet te groot (te veel oorhaar te zien) en ook niet te klein (kans dat je te diep gaat)
- Gehoorgang
o Buitenste deel = afgelijnd met kraakbeen en dikkere huid met adnexen (cerumenkliertjes,
haarfollikels)
o Binnenste deel = beenderige aflijning met dunne huid zonder adnexen
o Umbo van trommelvlies (midden): van hieruit steeds huidvernieuwing ® dode huidcellen naar
buiten getransporteerd & vermengen zich met cerumen ® resultaat = oorsmeer
§ Laagje op gehoorgang: bescherming infecties, uitdroging & binnenkomend vocht
o Oorstop
§ R/ verwijderen als gehoorverlies: met waterspuit of microscoop + zuigertjes
§ CAVE: enkel met water reinigen als geen trommevliesperforatie!
o Vreemd voorwerp
§ R/ verwijderen met pincet of haakje (als ronde parel bv)
o Exostosen
§ Beenderige knobbels bij mensen vaak blootgesteld aan koud water (surfers
ear). Pas verwijderen bij gehoorgang obstructie of cerumen erachter.
- Trommelvlies
o Pars tensa en pars flaccida (membraan van Schrapnell), grijzig transparant
o 4 kwadranten, lichtreflex, hamersteel (gaat naar boven aan de kant van welk oor het is)
Oorzaken van oorpijn
- Problemen in uitwendige oor
o Otitis externa
§ Droge vorm = ‘ooreczeem’
• Jeukende gehoorgang
, • Krabben werkt contraproductief ® gehoorgang droogt nog meer uit ® vicieuze cirkel
• R/ blijf uit oren + evt suspensie met cortisone
§ Vochtige vorm
• Huidinfectie van de gehoorgang, meestal gram- bacteriën
• Heel pijnlijk, rode, gezwollen, vochtige gehoorgang + soms oorschelp
• Behandeling
o Zorgvuldig reinigen
o Lokale behandeling: antiseptische of antibiotische oordruppels, evt corticoïden
§ Evt systemische AB als het zo opgezwollen is dat druppels er niet geraken
o Pijnstilling
o Uitlokkende factoren - Preventie
§ Nauwe gehoorgang
§ Frequent zwemmen en hoge vochtigheid omgeving (tropisch klimaat)
§ Teveel reinigen, peuteren (beschermlaag)
§ Afsluiten gehoorgang door hoortoestel, lawaaibescherming, geluidsdrager
§ Bestaande huidaandoening (eczeem, psoriasis)
• Complicaties
o Maligne / ‘necrotiserende’ otitis externa
§ Osteomyelitis: ontsteking van het bot en kraakbeen rondom de gehoorgang
§ Diabetes mellitus
§ Langdurige behandeling met IV AB
o Otomycosis
§ Als het maar niet wil genezen met AB druppels ® misschien een schimmel !
§ Cultuur nemen van de oorloop
§ Jeukt vaak ook veel mer dan bacteriële otitis externa
§ R/ Zure of antifungale oordruppels
o Herpes zoster oticus – Varicella zoster virus
§ Syndroom van Ramsay-Hunt
• N. facialis ¾: prognose niet zo gunstig, herstel = 20% volledig, 40% ernstige sequellen
• N. cochleovestibularis 1/3: prognose niet zo gunstig, zelden volledig herstel, blijvend
gehoorverlies
• R/ corticoïden / acyclovir
o Chondrodermatitis nodularis helicis
§ Enorm pijnlijke drukplek op oorschelp bij op 1 oor slapen, recidiverend
§ Chirurgische wigexcisie
§ DD/ Basocellulair carcinoom ! (dan grotere marges nemen)
o Furunkel van de gehoorgang
§ Zwelling en roodheid aan de ingang van de gehoorgang door follikelontsteking
§ R/ geen specifieke behandeling, gewoon wat desinfectie en draineert zichzelf
o Huidontsteking van de gehoorgang
§ Meestal onschuldig, zeker geen wattenstaafjes gebruiken!
- Afwijkingen van de oorschelp
o Othematoom
§ Traumatische bloeduitstorting tussen perichondrium en kraakbeen ® voeding vh
kraakbeen is verstoord ® kraakbeen necrose ® zonder R/: bloemkool-oor
§ R/ verwijderen hematoom via punctie/incisie, fixatie perichondrium op het kraakbeen en
drukverband aanleggen
, o Perichondritis van oorschelp en gehoorgang na trauma of huidontsteking
§ Oorschelp wordt rood en dik
§ Tussen kraakbeen en perichondrium kan serum/pus/ bloed ophopen met necrose vh
kraakbeen als gevolg door Pseudomonas aeroginosa of Proteus mirabilis
§ R/ systemische AB (bij abces: punctie/incisie en fixatie)
- Problemen in middenoor/trommelvlies
o Acute otitis media (OMA)
§ Vaker bij kinderen, piekincidentie 0.5-2 jaar
§ H. influenzae, S. pneumoniae, M. catarrhalis
§ Veel pijn, koorts, algemene malaise: 3 dagen - 1 week
§ Soms loopoor: spontane perforatie en etter loopt ! OME ¹ OMA -> OME is een ophoping van
naar buiten (vaak beterschap dan) vocht in het middenoor zonder tekenen van
§ Rood bomberend TV, vochthoudend middenoor acute infectie (pijn of koorts). OMA komt
§ Complicaties zelfstandig voor of tijdens een BLW-infectie
• Acute mastoïditis of kinderziekte (ziek, hoofdpijn, koorts)
o Zieke patiënt met afstaand oor, roodheid en zwelling
o R/ IV antibiotica ± trommelvliesbuisjes, chirurgische drainage (mastoïdectomie)
• Intracraniële complicaties: meningitis, encefalitis, hersenabces
§ Behandeling
• Koorts- & pijnstilling
• Uitleg over natuurlijk verloop
• Enkel antibiotica (amoxicilline PO) bij majeure risicofactoren voor complicaties:
o 0-3 maanden oud
o Recente ooroperatie
o Cochleair implantaat
o Immunodeficiëntie
o Geen verbetering pijn en koorts na 3 dagen adequate pijnstilling
o Recidiverende acute otitis media
§ Spontane evolutie (kids groeien daaruit bij groter worden)
§ Behandelen van de opstoten
§ Trommelvliesbuisjes indien minstens 5 OMA’s / jaar
o Chronische otitis media (± cholesteatoom)
§ Ingroei van de gehoorganghuid + TV epitheel in het middenoor of mastoïd ® TV wordt naar
binnen verplaatst + verkleeft met de mediale wand van de koepelholte ® kuilvormige
intrekking van het TV (retractiepocket) waarin afgestorven epitheel opstapelt ® de prop
oefent druk uit op de omgeving ® erosie
o Dysfunctie van de buis van Eustachius (tubadysfunctie)
§ Onaangename druk op het oor doordat middenoor te weinig wordt verlucht ® onderdruk in
middenoor ® tractie op TV
§ R/ spontaan of trommelvliesbuisje
o Myringitis bullosa
§ Virale aandoening waarbij vocht tussen laagjes van trommelvlies
• R/ pijnstilling
o Trommelvliesperforatie
§ Traumatisch bv bij slag op oor ® rafelige scheur
§ Lokalisatie: centraal of randstandig (aan de rand = RF voor cholesteatoom)
§ Grootte: klein = geen probleem; >1/3de = gehoorverlies + kleine kans op (her-)infecties
, • Als ook defect in gehoorbeenketen: > 30 dB gehoorverlies
§ Water in het oor mijden, zeep/shampoo vermijden
§ Zwemmen in koud water ® labyrintprikkeling ® duizeligheid ® verdrinkingsgevaar
- Problemen in binnenoor
o Geeft normaal geen oorpijn
§ UITZONDERING: brughoektumor (geeft drukgevoel op oor)
- Problemen buiten het oor = referred pain (viscerale pijn door gemeenschappelijke innervatie)
o Pijn afkomstig van kaakgewricht, bv bij tandenknarsen
o Pijn afkomstig van gebit (n. V = trigeminus): bv cariës of geïmpacteerde wijsheidstanden
o Pijn afkomstig van cervicale wervelzuil (artrose, trauma) (C2-C3)
o Pijn afkomstig van tongbasis, tonsillen (tumoren doen pijn bij slikken!) (n. IX, X)
o Pijn afkomstig van hypofarynx en larynx (epiglottis vooral) (n. IX, X) ® endoscopie !
o Pijn afkomstig van spieren rondom het oor
Chronische oorloop
- Acute oorloop: otitis externa, acute otitis media met trommelvliesperforatie
- Chronische oorloop: chronische otitis media
o Chronische mucosale otitis media (zonder cholesteatoom) met blijvende centrale TV perfo
§ S/ perforatie geeft meestal niet zoveel gehoorverlies behalve als > 1/3e
§ R/ eerst middenoor rustig krijgen met AB druppels (niet-ototoxische!) + corticoïden ®
heelkundig sluiten TV (myringoplastie) ® indien dan nog blijvend: mastoïdectomie
o Cholesteatoom of parelgezwel
§ Ingroei van trommelvliesepitheel in middenoor via
• Retractiepocket
o Defecte buis van Eustachius ® TV wordt aangezogen door middenoor ®
(zakvormige instulping)
o Zelfreinigende gehoorgang werkt niet meer ® geproduceerde keratine stapelt op
in cholesteatoomzak ® wordt enkel groter en gaat gehoorbeentjes beschadigen
en als nog verder dan ook omliggende structuren
• Randstandige trommelvliesperforatie
• Congenitaal
§ Volumetoename / erosie van been (groeiende keratinemassa) door toxische inflammatie
• Trommelvliesperforatie
• Gehoorbeentjesdestructie ® erosie
• Nervus facialis: gelaatsverlamming
• Vestibulaire kanalen: duizeligheid (fistelsymptoom)
o Als je duwt op de gehoorgang dan verhoog je de druk ® als dan geen beenderige
afscheiding meer tussen het membraneus vestibulair systeem en het middenoor
dan gaat de druk naar het endolymfe ® vestibulaire orgaan ® SCC ® patiënt
wordt duizelig gewoon van op zijn gehoorgang te duwen
• Cochlea / intratympanaal
§ Diagnose cholesteatoom
• MRI scan of CT scan van beenderige structuren
§ Behandeling cholesteatoom
• Heelkunde
o Verwijderen epitheel uit middenoor (cave! recidieven: MRI 6 maanden postop!)
o Reconstructie trommelvlies en gehoorbeenketen
