Inhoud
Hoofdstuk 0: Inleiding ....................................................................................................................................................... 6
1. Inleiding ..................................................................................................................................................................... 6
2. Antropologie en diens sub-velden ............................................................................................................................ 6
3. De oorsprong van de moderne biologische antropologie......................................................................................... 7
Hoofdstuk 1: de oorsprong van het evolutionair denken ................................................................................................. 8
1. Inleiding ..................................................................................................................................................................... 8
2. Wat is wetenschap? .................................................................................................................................................. 8
3. Enkele vroege denkers over evolutie ........................................................................................................................ 8
4. De oorsprong van de moderne wetenschap ............................................................................................................. 8
5. De natuurlijke classificatie van organismen volgens Linnaeus .................................................................................. 9
6. De weg naar de Darwiniaanse revolutie ................................................................................................................... 9
7. De uniformisten: Hutton en Lyell ............................................................................................................................ 10
8. De Darwiniaanse Revolutie ..................................................................................................................................... 10
9. Wat de Galapagos-eilanden Darwin leerden ......................................................................................................... 10
10. De verfijning van de evolutietheorie door natuurlijke selectie............................................................................. 11
11. De essentie van de theorie en dezelfde bevindingen van A.R. Wallace ............................................................... 12
12. De reacties van tijdsgenoten op de ideeën van Darwin ....................................................................................... 13
13. Wetenschap en creationisme................................................................................................................................ 13
Hoofdstuk 2: Genetische variatie en replicatie ............................................................................................................... 14
1. Inleiding ................................................................................................................................................................... 14
2. Genetica .................................................................................................................................................................. 14
3. Genetische metaforen: blauwdruk, recepten, of dan wel? .................................................................................... 15
4. Genen op het niveau van de cel .............................................................................................................................. 15
5. Celanatomie ............................................................................................................................................................ 16
6. DNA-structuur en functie ........................................................................................................................................ 17
DNA-structuur I: Het moleculaire niveau ................................................................................................................ 17
DNA-structuur II: Chromosomen en celdeling ........................................................................................................ 21
7. Verschillende soorten en aantallen chromosomen ................................................................................................ 22
8. Chromosomale afwijkingen .................................................................................................................................... 25
9. Moleculaire gereedschappen voor biologisch antropologisch onderzoek ............................................................. 25
Hoofdstuk 3: Van genotype naar fenotype ..................................................................................................................... 26
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 26
2. Van genotype naar fenotype.............................................................................................................................. 26
3. Het ABO-bloedgroepsysteem als eerste voorbeeld ........................................................................................... 26
4. Obesitas: een complexe interactie als tweede voorbeeld ................................................................................. 27
5. Mendeliaanse genetica ...................................................................................................................................... 27
1
, 6. De Mendelwetten .............................................................................................................................................. 28
7. Linkage en Crossing-over ................................................................................................................................... 29
8. Mutatie............................................................................................................................................................... 29
9. Puntmutatie en sikkelcelanemie ........................................................................................................................ 30
10. Insertie- en delemutaties............................................................................................................................... 31
11. Mutaties- slecht, neutraal of goed ................................................................................................................ 31
12. X-gebonden afwijkingen en Y-gebonden afwijkingen.................................................................................... 32
13. Mendeliaanse genetica bij mensen ............................................................................................................... 33
14. De Mendeliaanse genetica voorbij ................................................................................................................ 33
15. Polygenische kenmerken, het fenotype en de omgeving .............................................................................. 35
16. Besluit ............................................................................................................................................................ 38
Hoofdstuk 4: De krachten van evolutie en de vorming van soorten............................................................................... 38
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 38
2. Hoe werkt evolutie? ........................................................................................................................................... 38
3. Hoe werkt natuurlijke selectie? ......................................................................................................................... 38
4. Andere manieren waarop evolutie werkt .......................................................................................................... 39
5. Seksuele selectie ................................................................................................................................................ 40
6. Classificatie en evolutie...................................................................................................................................... 42
7. Wat is een soort? ............................................................................................................................................... 43
8. Soortvorming of speciatie .................................................................................................................................. 44
9. Het tempo van soortvorming ............................................................................................................................. 45
10. Adaptaties ...................................................................................................................................................... 46
11. Het Hardy-Weinberg evenwicht .................................................................................................................... 47
12. Soorten selectie ............................................................................................................................................. 49
Hoofdstuk 5: Dateringsmethoden in de bio-antropologie .............................................................................................. 50
Hoofdstuk 6: Ontstaan en evolutie van niet-menselijke primaten ................................................................................. 50
1. Inleiding ................................................................................................................................................................... 50
2. Typische primatenkenmerken ................................................................................................................................. 50
3. Hypothesen over de evolutie van primaten............................................................................................................ 53
4. De evolutie van vroege antropoïden....................................................................................................................... 54
5. De rol van klimaatveranderingen ............................................................................................................................ 54
Hoofdstuk 7: Het sociale leven bij niet-menselijke primaten ......................................................................................... 55
1. Diversiteit bij primatensamenlevingen .............................................................................................................. 55
2. Sociaal gedrag onder primaten: verbetering van overleving en reproductie ................................................... 55
3. Primaten en hun leefpatronen........................................................................................................................... 56
4. Mannelijke reproductieve strategieën verschillen van vrouwelijke reproductieve strategieën ........................ 57
5. De andere zijde van competitie: coöperatie bij primaten ................................................................................. 57
2
, 6. Waarom zou een primaat altruïstisch gedrag vertonen?................................................................................... 57
7. Foeragiersstrategieën......................................................................................................................................... 58
8. Hulpbronnen verwerven en kennisoverdracht: cultuur? ................................................................................... 58
9. Vocale en niet-vocale communicatie ................................................................................................................. 58
10. Samenvatting sociaal gedrag bij chimpansees en bonobo’s.......................................................................... 59
11. Een poging tot vergelijking ............................................................................................................................ 59
Hoofdstuk 8: De oudste menselijke afstammelingslijnen ............................................................................................... 59
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 59
2. Bipedale voortbeweging: leven op twee voeten ............................................................................................... 59
3. Niet-slijpend kauwcomplex ................................................................................................................................ 60
4. Hypothesen over het bipedalisme ..................................................................................................................... 60
5. Seksueel dimorfisme en menselijk gedrag ......................................................................................................... 61
6. Bipedalisme: een evolutionair compromis ........................................................................................................ 61
7. Wie waren de eerste homininen? ...................................................................................................................... 61
8. De eerste gereedschapsmakers en gebruikers................................................................................................... 64
9. Evolutie en uitsterven van de australopithecus-groep ...................................................................................... 64
Hoofdstuk 9: Van homo habilis naar homo erectus ........................................................................................................ 66
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 66
2. Homo habilis: de eerste soort van het genus homo .......................................................................................... 67
3. Homo habilis en australopithecus: gelijkaardige lichaamsbouw ....................................................................... 67
4. Homo habilis adaptatie: intelligentie en gebruik van gereedschappen worden belangrijker ........................... 68
5. Habitatveranderingen en toenemende adaptieve flexibiliteit........................................................................... 68
6. Homo erectus: de vroege homo verovert de wereld .......................................................................................... 68
7. Evolutie van homo erectus: biologische verandering, adaptatie en verbeterde voeding .................................. 70
8. Evolutiepatronen bij homo erectus .................................................................................................................... 70
9. H. Naledi en H. Floresiensis................................................................................................................................ 70
Hoofdstuk 10: De oorsprong, evolutie en verspreiding van homo sapiens .................................................................... 71
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 71
2. Wat is zo modern aan moderne mensen? ......................................................................................................... 71
3. Moderne homo sapiens: enkele oorsprong en globale verspreiding, of regionale continuïteit? ..................... 72
4. De vroege archaïsche homo sapiens.................................................................................................................. 73
5. De late archaïsche homo sapiens....................................................................................................................... 74
6. Lichaamsbouw van neanderthalers: afwijkend of aangepast? .......................................................................... 75
7. Het jagen bij de neanderthalers: inefficiënt of succesvol? ................................................................................ 76
8. Neanderthalers en begraafrituelen ................................................................................................................... 76
9. Neanderthalers konden via spraak communiceren ........................................................................................... 76
10. Neanderthalers gebruikten symbolen ........................................................................................................... 76
3
, Hoofdstuk 11: Van vroeg moderne naar moderne Homo Sapiens ................................................................................. 77
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 77
2. Vroege moderne homo sapiens in Afrika........................................................................................................... 77
3. Vroege moderne homo sapiens in Azië ............................................................................................................. 78
4. De vroege moderne homo sapiens in Europa.................................................................................................... 78
5. Moderne gedragsmatige en culturele transities ................................................................................................ 78
6. Interpretatie van biologische variatie in fossiele resten van de homo sapiens ................................................. 78
7. Oud DNA: ‘interbreeding’ tussen neanderthalers en vroege moderne mensen? ............................................. 79
8. De genetische databank van modern mensen en nieuw licht op de oorsprong ............................................... 80
9. Een assimilatiemodel voor moderne menselijke variatie .................................................................................. 81
10. Andere migratiepatronen: Australië, stille oceaan, Amerikaanse continenten............................................ 81
11. Aankomst in de westelijke hemisfeer ............................................................................................................ 82
12. Besluit (samenvatting van migratiepatronen) ............................................................................................... 82
Hoofdstuk 12: De voorbije 13.000 jaar ........................................................................................................................... 83
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 83
2. De agrarische revolutie: nieuw voedsel en nieuwe adaptaties ......................................................................... 83
3. Populatiedruk ..................................................................................................................................................... 84
4. Regionale variatie............................................................................................................................................... 84
5. Overleving en groei ............................................................................................................................................ 84
6. Landbouw als adaptieve trade-off ..................................................................................................................... 85
7. Hoe beïnvloedde de landbouw de menselijke biologie? ................................................................................... 85
8. Het veranderende gezicht van de mensheid ..................................................................................................... 85
9. Twee hypothesen ............................................................................................................................................... 85
10. Gezondheid en de agriculturele revolutie ..................................................................................................... 86
11. Gevolgen voor de groei als gevolg van ontbrekende voedingstoffen............................................................ 86
Hoofdstuk 13: Menselijke variatie: Evolutie, adaptatie en adaptatiemogelijkheden ..................................................... 86
1. Inleiding.............................................................................................................................................................. 86
2. Menselijke variabiliteit op individueel en groepsniveau ................................................................................... 87
3. Wat is een populatie .......................................................................................................................................... 87
4. Historische perspectieven op menselijke variabiliteit ....................................................................................... 87
5. Het monogenisme-polygenisme debat .............................................................................................................. 87
6. Valkuilen bij het gebruik van het oude rasconcept ............................................................................................ 88
7. Huidige fenotypische variabiliteit bij homo sapiens .......................................................................................... 89
8. Populatiegenetica .............................................................................................................................................. 89
9. De bouw van een fylogenetische stamboom ..................................................................................................... 89
10. Polymorfismen en natuurlijke selectie in menselijke populaties .................................................................. 90
11. Adaptatie en aanpassingsvermogen .............................................................................................................. 92
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper marteottoy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,16. Je zit daarna nergens aan vast.
