SAMENVATTING MEDISCHE PSYCHOLOGIE
Inleiding
Psychologie bestudeert het individueel gedrag van de mens en de mentale
processen die tot dat gedrag leiden in een poging tot het menselijk
functioneren te verklaren.
Vaak verwarren mensen psychologie met psychiatrie:
Psychologie Psychiatrie
Humane wetenschap Medische wetenschap
Mag geen medicatie voorschrijven Mag wel medicatie voorschrijven
Bestudeert de mind: cognities, Bestudeert het brein: structuur,
emoties, gedrag neurobiologische processen
Normaal brein + afwijkingen Enkel afwijkingen
De psychologie omvat meerdere domeinen, waarbij we in deze cursus enkel de
onderlijnde termen bestuderen: ontwikkelingspsychologie, cognitieve
psychologie, experimentele psychologie, gedragspsychologie, sociale
psychologie, medische psychologie, persoonlijkheidspsychologie, …
De kennis van de (medische) psychologie is een absolute must voor de
diagnostiek en de behandeling van patiënten: vaak is er immers een relatie
tussen gedrag en gezondheid of ziekte. Bepaalde zware diagnoses gaan ook
vaak gepaard met psychologische problemen, zoals kanker, chronische ziekten,
overgewicht etc. Ziekte kan namelijk een trigger zijn voor depressie, angst,
eetstoornissen enzovoort.
Informatieverwerking – basis van de cognitieve psychologie
Tussen 1930 en 1950 was de psychologie voornamelijk gericht op gedrag, met
wetenschappers zoals Sigmund Freud; gedrag is immers makkelijk objectief
waar te nemen. Pas vanaf de jaren 50 kwam er enige aandacht voor dit domein
van de psychologie. Men realiseerde dat veel mentale aandoeningen
voortkwamen uit de informatieverwerking van ons brein, nl. hoe we info
selectief waarnemen, interpreteren en verwerken en welke gevoelens en
gedachten we daaraan koppelen. We verklaren enkele belangrijke termen uit
deze tak van de psychologie:
, Cognities: de verzameling van mentale processen en activiteiten die
gebruikt worden bij waarnemen, interpreteren, onthouden en begrijpen.
Het is eigenlijk ons denkproces.
Informatieverwerking: processen die een rol spelen bij de verwerving, de
opslag en de reproductie van informatie: waarneming, verwerking en
geheugen
Cognitieve psychologie: bestudeert de invloed van die
informatieverwerking op onze emoties en gedrag én omgekeerd
Schema’s: geheugenstructuren waarin relatief stabiele
kennisrepresentaties zijn opgeslagen: dit bevat het geheel van kennis
(taal, beelden, handelingen, associaties) over een bepaald onderwerp bv.
‘hond’. Bij sommigen is dat positief, anderen is dat negatief. Dit komt
omdat de schema’s ontstaan zijn op grond van vroegere ervaringen. De
schema’s ‘binden’ deze informatie aan elkaar: anders zou ons geheugen
een warboel van losse informatie zijn.
De werking van schema’s
Schema’s worden automatisch getriggerd, of je nu zelf over iets nadenkt (bv.
wat je morgen gaat eten) of van buitenaf (bv. je hoort een geluid op de gang).
Ze beïnvloeden wat je waarneemt (en negeert) en hoe je dat gaat
interpreteren. Het is bewezen dat depressieve mensen sneller negatieve
informatie uit een gesprek of ervaring opnemen dan positieve mensen.
Bijvoorbeeld geeuwen kan geïnterpreteerd worden als: ‘die persoon is gisteren
te lang uitgeweest’ of ‘die persoon vindt mij saai’.
Je kan de werking van schema’s uitbeelden in een G-ketting:
, Die gedachten zijn vaak bewust en gepland, die gevoelens meestal onbewust en
automatisch. Een voorbeeld van een toepassing van de G-ketting:
“Een vrouw is pas gescheiden en zit voor de zoveelste keer alleen thuis. Ze scrolt
op Facebook, waar ze haar ex-partner op een foto ziet met een nieuwe vrouw.
Bij het zien van die foto voelt ze zich zowel boos als angstig. Haar ex heeft al
meteen en nieuw lief, en zij denkt dat ze niet meer iemand anders zal
ontmoeten. Ze barst in tranen uit en besluit om de fles whisky te openen. De
volgende dag ontwaakt ze met een zware kater, waardoor ze niet kan gaan
werken.”
Gebeurtenis Gedachte Gevoel Gedrag Gevolg
Zit alleen “Ik ga nooit Boos & Huilen & naar Zware kater
thuis & ziet meer iemand angstig de fles waardoor ze
ex op nieuw leren grijpen niet kan
Facebook kennen” werken ->
met nieuwe start nieuwe
partner G-ketting
Een andere persoon zou eenzelfde/gelijkende situatie helemaal anders kunnen
interpreteren. Stel, er stond onder de foto: ‘Met mijn liefste nu 2 maanden
samen. Nooit gedacht dat we elkaar zouden leren kennen in de tennisclub’:
Gebeurtenis Gedachte Gevoel Gedrag Gevolg
Ziet ex op “Misschien Hoopvol Een stapje in Ze komt
Facebook (…) kan ik ook de wereld iemand leuk
met tekstje iemand leren zetten, op tegen en ze
onder foto kennen zoek naar de wordt terug
dankzij mijn ware gelukkig
hobby’s?”
Denkfouten
Vervormde of disfunctionele denkpatronen kunnen leiden tot psychische
stoornissen. Dit zijn de meest voorkomende:
Zwart-wit denken bv. als het nu niet lukt, dan lukt het nooit
Toekomst rampzalig voorstellen
Generaliseren: conclusies trekken uit 1 gebeurtenis bv. dader aanslag is
een moslim -> alle moslims zijn terroristen
Gedachten lezen bv. ‘die haat mij stiekem’