dit is een volledige samenvatting van het tweede deel van BBR (elementen van het publiekrecht) Alle info uit de lessen, powerpoints en syllabus is in de samenvatting opgenomen
Elementen van het Publiekrecht
Het staatsrecht
ALGEMENE KENMERKEN VAN DE BELGISCHE STAAT
DE NATIONALE SOEVEREINITEIT
Art. 33 GW: “Alle machten gaan uit van de natie. Zij worden
uitgeoefend op wijze bij de Grondwet bepaald.”
Geen van de gestelde machten is soeverein
Soevereiniteitsoverdracht in internationale context
o Art. 34 GW
België heeft deel van nationale macht overgedragen aan
Europese Unie bij toetreding EU
EEN RECHTSSTAAT
België is een rechtstaat (overheid is gebonden door het recht)
Beperkingen
o Bevoegdheidsbeperking (grondwetgever heeft zelf de
bevoegdheden van de staatsmachten beperkt)
Horizontale scheiding der machten
Verticale verdeling van bevoegdheden
o Grondrechten (zelfs als een wetgever / regering bevoegd is
moeten ze nog steeds de grondrechten eerbiedigen)
Grondwet
Internationale verdragen
Alle rechten en vrijheden staan in de Grondwet, titel 2 (lezen voor
examen!)
DE SCHEIDING DER MACHTEN
Montesquieu: ‘iedereen die macht heeft, kan de macht
misbruiken’
Trias politica
o Geen strikte scheiding, maar ‘checks and balances’
Extreme scheiding: elke orgaan heeft specifieke
functie
o Samenwerking
Totstandkoming wetgeving
Strafvordering en uitvoering horizontale scheiding der
machten
o Controle
Parlementaire meerderheid
Onrechtstreekse vertegenwoordiging burger (door
volksverkiezingen)
o Parlement + Koning & regering: wetgevende macht
o Koning & regering: uitvoerende macht
Politieke verantwoording tegenover parlement
Behoeft parlementaire meerderheid
ERFELIJKE EN CONSTITUTIONELE MONARCHIE
Monarchie = staatshoofd is koning
Staatshoofd via nakomelingen in rechte lijn van Leopold 1 (art.
85 GW.)
o Koning der Belgen
o 1991: afschaffing Salische wet
Enkel mannelijke troonopvolgers kunnen troon
bezetten
o Bij gebrek van nakomelingen: Koning benoemt opvolger
met instemming van parlement
Koning is onverantwoordelijk
o Handelt onder politieke verantwoordelijkheid (“dekking”)
van minister
o Medeondertekening minister (art. 106 GW.)
Koning is onschendbaar (kan nooit voor de rechtbank worden
gedaagd)
EEN FEDERALE STAAT
STAATSVORMEN
Eenheidsstaat
Confederale staat of Statenbond
o Samengaan van 2 onafhankelijke staten die sommige
bevoegdheden samen uitvoeren, maar geen nieuwe
statelijke entiteit vormen
Federale staat
o 2 bevoegdheidsniveaus, op elke niveau wetgevende en
uitvoerende macht (mogelijks rechtsprekende macht)
Federale niveau
Deelstatelijke niveau
o Federalisme
2
, Elena Dams
o Confederalisme (in Vlaamse context vaker en vaker over
gesproken)
Hogere autonomie op niveau van deelstaten
Minder sterke aandacht voor cohesie en integratie op
federale niveau
Federale staat: kenmerken (geen enkele federale staat is
identiek)
o Onderscheiden bevoegdheidsniveaus met macht en
instellingen
o Grondwettelijk verankerde verdeling van bevoegdheden in
bevoegdheidsdomeinen
o Participatie van deelstaten aan federale wetgeving en
herziening Grondwet
In VS: op federaal niveau heb je federaal congress
House of representatives (verkozen door heel
de VS)
Senate: 2 senatoren per deelstaat
o Specifieke regeling voor fiscaliteit en financiering
o Regeling voor beslechting van bevoegdheidsconflicten
België oorspronkelijk unitaire staat, nu federale staat
BELGIË: VAN UNITAIRE STAAT NAAR FEDERALE STAAT
Belgische evolutie – het unitaire België:
1. 1831: unitaire staat
Officiële taal = Frans (besluit voorlopig bewind 1830)
In Grondwet staan enkel nationale instellingen
Koning, senaat, regering, parlement,…
Gebruik van Nederlands
1873: strafzaken
1878: bestuurszaken
1883: onderwijs
1898: Nederlands als officiële taal
Dubbele vraag naar autonomie
Taalkundig (Vlaanderen)
o 1962: vastlegging van 4 taalgebieden en
territorialiteitsbeginsel
3
, Elena Dams
Economisch (Wallonië)
o 1960: Eenheidswet en Mouvement Populaire
Wallon
Streeft naar meer
autonomie
Bidimensionele ontwikkeling van federalisme door
staatshervorming
o Wijzigingen aan Grondwet en bijzondere
meerderheidswetten
Belgische evolutie – de 1e staatshervorming:
1970
Grendelgrondwet
o Techniek van bijzondere meerderheidswet
Helft van taalgroep voor en 2/3 van iedereen voor
o Communautaire alarmbelprocedure in (toen nog nationale)
parlement
o Pariteit van N-en F-talige ministers (eerste minister =
uitzondering)
Evenveel Franse en Nederlandstalige ministers (7-7)
Beperkte autonomie inzake taal, onderwijs, cultuur
o Oprichting cultuurgemeenschappen (Nederlands, Duits,
Frans)
o Wetgevende bevoegdheid door decreten
Wetten in formele zin
Aangenomen op niveau gemeenschappen
Aangenomen door cultuurraden
o Cultuurraden (nationale parlementsleden voor N&F –
eigenraad voor D
o Uitvoering door resp. ministers van Cultuur
Belgische evolutie – de 2e staatshervorming:
1980
Omvorming gemeenschappen
o Ook bevoegdheden in persoonsgebonden aangelegenheden
Creatie Vlaamse en Waalse gewestraad
o Wetgevende bevoegdheid in plaatsgebonden
aangelegenheden
Eigen parlement en regering
o Parlement = niet afzonderlijk verkozen, nationale
parlementsleden (dubbelmandaat)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dams-elena. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,86. Je zit daarna nergens aan vast.
