Samenvatting van het vak criminologische psychologie, gegeven in 2023/2024, in het 1e jaar criminologie door Prof Lore Mergaerts. Samenvatting van de slides, notities uit de les (blauw) en de reader (bruin). Zeer volledig en duidelijk om te leren. 17/20 behaald in eerste zit hiermee.
INHOUDSOPGAVE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE (C03C6a/C9XA9A)
AJ 2023-2024
Prof. dr. Lore Mergaerts
DEEL I. EEN INLEIDING IN DE CRIMINOLOGISCHE PSYCHOLOGIE
1. Een schets van de criminologische psychologie
Psychologie is slechts 1 van de mogelijke invalshoeken om crimineel gedrag te bestuderen
en verklaren
Niet puur behandelingsgericht maar ook de fases ervoor
1.1. De ontwikkeling van de criminologische psychologie
Criminologische psychologie is slechts een subdomein
Internationaal:
- William Stern: geen amerikaans begin van crim psych (misvatting) wel Duitse roots
(door stern)
o heeft wel zelf onderzoek gevoerd in de VS
o onderzoek gedaan naar geheugen op basis van leugenexperimenten
o misdrijf in scene zetten voor onderzoeksdoeleinden (stage of mocked crime)
uiteenlopende verklaringen
o eerste vorm van psychologie binnengebracht in recht
- Hugo Münsterberg: claimde dat hij de grondlegger was van de crim psych
o Heel kritisch opgesteld tegen iedereen
o Bouwde verder op Stern maar erkende dat niet echt
o Werk over inzichten en geheugen en verklaringen die mensen afleggen in de
rechtbank; negatief beeld door kritische houding psychologie TEGEN recht
- Franz Von Liszt: bedenker van geïntegreerde strafrechtswetenschap
o Voorstander van verschillende invalshoeken = uniek integratie meer op de
voorgrond
o Band empirisch onderzoek en strafrecht
- Gustav Aschaffenburg: psychiater; grondlegger criminele psychologie
o Wending naar daders en plegers van criminaliteit
1
, - Hans Gross: strafjurist + criminoloog
o Kriminalpsychologie: eerste keer over criminologische psychologie
Bv hoe nemen rechters beslissingen, impact van ervaringen op
geheugen
o Opkomst in Europa door hem
Leuvense tradities:
- Louis Braffort: oprichter Leuvense school voor criminologie; zelf jurist
o Overleden want opgepakt door Duitse bezetting: bleef systeem steunen
hoewel het oorlog was
- Etienne Degreeff: opvolger Braffort; geneeskunde gestudeerd + psychiater
o Onderzoek naar mensen die crimineel gedrag hadden gesteld
Criminogenese (ontleden alle fases misdaad) + waarom passionele
moorden plegen
- René Dellaert: arts + opvoedkundige + psychiater
o Voortdurend het medische en psychiatrische combineren bij daders
o Kijken naar globaal mensbeeld: alle factoren in rekening houden
= interdisciplinaire kijk
o Voorstander klinische behandeling
- Steven De Batselier: eigen invulling
o Afstand van klinische benaderingen
o Ook impact van omgeving bekijken
o Criminaliteit is product van maatschappij
o Psychopathologie van de normale mens = iedere mens heeft wel iets,
afhankelijk van hoe maatschappij daarnaar kijkt ingebed in context
- Johan Goethals
o Pleitte voor geïntegreerde benadering
o Onderzoek: waarom stoppen mensen met crimineel gedrag?
o Onderzoek naar onveiligheidsgevoelens
1.2. Verschillende vormen van binnen de criminologie toegepaste psychologie
Wat is criminele psychologie?
2
, gebruikt psychologie als wetenschap om de oorzaken van criminaliteit beter te
verstaan
o Psychologie: als academische discipline (niet enkel het denkproces en
personaliteit)
Hoe verhoudt criminologische psychologie zich ten opzichte van de andere disciplines?
- Rechtspsychologie:
o Breedste discipline want toepassingsgebied en focus is heel breed: alles van
gedrag dat onder invloed van de wet staat
focus op daders maar ook getuigen, slachtoffers
Kijken naar het optreden van politiële en justitiële autoriteiten: hoe
gaan zij optreden, hoe komen zij tot een beslissing?
o Ook buiten strafrechtelijke context, bv asielzoekers: is de verklaring
geloofwaardig? - echtscheidingen ….
o Onderzoek door experimenten, empirisch onderzoek, zelfstudies… inzicht
krijgen in factoren die meespelen in besluitvorming
- Forensische psychologie:
o Breed: verzamelterm voor allerlei vormen van psychologie toegepast in een
forensische context, iets gerechtelijk getint
o Specifiek: inzichten in de psychologie toegepast in individuele
zaken/casussen (op deze manier in venndiagram)
Bv risico-taxatie – straftoemeting – behandelingsgericht
rechtspsychologie: groep georiënteerd
- Forensische psychologie: is op zich complex want ook verschillende definities
o de toepassing van psychologie in het strafrechtelijk systeem
o toepassing van psychologie in alles wat met criminaliteit te maken heeft
= broad church met 2 altaren: rechtspsychologie (proces) en
criminologische psychologie (begrijpen)
- Police psychology:
o Psychologische inzichten toepassen op trainingen en selectie van politie
- Correctional psychology:
o Psychologische inzichten toepassing op correctionele instellingen voor
behandeling = rehabilitatie van veroordeelden
gesloten instellingen, gevangenissen, geïnterneerde instellingen…
o toepassen van psychologie in gevangenissen en onderzoek rond rehabilitatie
van daders
- investigative psychology:
3
, o Daderprofilering
In hoofd van dader kijken door wat we aantreffen op plaats delict
o Profielanalyse
Profiel maken van persoon die voor u zit
o toepassen van psychologie op het onderzoek van criminaliteit en profilering
van daders
- Criminologische psychologie
o Focust op daders en verdachten van misdrijven; NIET op geheugen van
slachtoffers/getuigen
o Op groepsniveau
1.3. Wat is criminologische psychologie?
Er is geen algemene eensgezindheid over wat criminologische psychologie is, wel enkele
algemene delers
- zuivere focus op plegers en verdachten van crimineel gedrag
- verklaren waarom crimineel gedrag gepleegd wordt
- hoe omgaan met plegers en verdachten in strafrechtspleging
o bv informatie verkrijgen, daderprofilering
er zijn een aantal algemene onderzoeksvragen: welke factoren bijdragen, hoe we crimineel
gedrag verminderen, waarom er verschillen zijn…
we willen de zekerheid krijgen in maatregelen die crimineel gedrag kunnen voorkomen
4
, 1.4. Criminaliteit, afwijkend gedrag en de strafbaarstelling ervan als referentiekader voor
de criminologische psychologie
Iets wat vroeger strafbaar was kan dat nu niet meer zijn en omgekeerd (homoseksualiteit)
heeft invloed op de manier waarop we onderzoeken moeten interpreteren
Onderscheid: gedrag dat in se slecht is gedrag dat strafbaar wordt gesteld (stabieler)
Gedrag kan op verschillende manieren als crimineel bestempeld worden: in onderzoek wordt
er vaak vanuit het recht geredeneerd
- Deviant gedrag: afwijkend gedrag
- Antisociaal gedrag: wordt ook gezien als afwijkend gedrag
- Crimineel gedrag: strafbaar gedrag, intentioneel iets verkeerd doen; is ook afwijkend
Wat is criminaliteit?
Legalistische definitie wordt vaak gehanteerd
- Positief want zorgt voor duidelijke afbakening
- Negatief want is dynamisch: wat crimineel is kan veranderen doorheen tijd en plaats
o BETER: deviant of antisociaal gedrag
Core / male in se overtredingen
o De meest serieuze misdrijven
1.5. Verklaringsmodellen voor criminaliteit
We moeten uitgaan van een geïntegreerd model = biopsychosociaal model met altijd een
link tussen de 3 à kan anders een fout beeld geven
Criminaliteit en crimineel gedrag meten:
Is belangrijk
o Prevalentie
o Stijgt of daalt criminaliteit doorheen tijd/plaats
o Theorievorming
5
, Op meerdere manieren (niet echt kennen)
o Officiële statistieken
Toont prevalentie MAAR heeft dark number want enkel wat aan politie
is gerapporteerd, wat politie heeft gevonden, wat politie belangrijk vindt
voorzichtig omgaan met cijfers
o Slachtoffer enquêtes
Tonen meer cijfers dan officiële statistieken MAAR kan enkel steunen
op bekentenissen
o Zelfrapportage
Toont andere cijfers MAAR kan enkel steunen op wil van mensen om
hun illegale activiteiten bloot te geven
Criminaliteit verklaren:
Mensen hebben over het algemeen interesse in criminaliteit:
o Waarom gebeurt het?
o Hoe kan ik het voorkomen?
De theorieën die we hebben zijn belangrijk, de manier waarop je naar criminaliteit
kijkt zorgt voor andere antwoorden
2. Biopsychosociale verklaringen voor het plegen van criminaliteit
Niveaus van analyses en verklaringen voor criminaliteit:
Een aantal concepten:
o Perspectief of benadering: brede manier van kijken of verstaan van het
studieobject
o Theorie: specifieke set van vooronderstellingen/beweren rond de causale
processen tot een specifiek fenomeen, om bepaalde hypothesen te testen
o Model: een ideale representatie van iets
Er wordt vaak een onderscheid gemaakt:
o Macro-niveau: kenmerken op grote schaal
o Micro-niveau: individuele kenmerken
Biologen gebruiken complementaire verklaringen
6
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper c1n67123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,86. Je zit daarna nergens aan vast.
