De samenvatting geeft alles weer dat je moet leren uit het boek, PP en lessen. Ik gebruik altijd een kleurcode. Geel zijn belangrijke dingen die je moet onthouden. Roos zijn definities en groen geeft belangrijke namen mee. Met deze samenvatting zou je het examen kunnen invullen.
Functioneren binnen een team:
ontwikkelingspsychologie
1. Terreinverkenning
1.1. Historiek
- Ontwikkelingspsychologie of levensverloop
Verschillende definities
o Studie van gedrag doorheen verschillende levensfasen van
de mens
o Wetenschappelijke studie naar patronen van groei,
verandering en stabiliteit die zich voordoen bij toenemende
leeftijd: universele en unieke aspecten van groei
o Registreren verschillende gedragsaspecten bij mensen op
verschillende leeftijden
1.1.1. De verre voorgeschiedenis van ontwikkelingspsychologie
- Pas ontstaan als wetenschap 2de helft 19de eeuw
- Lange traditie van voorwetenschappelijk denken over hoe gedrag
verandert doorheen de verschillende levensfasen
- Voorwetenschappelijke ontwikkelingspsychologie
Spontane vragen en stukjes inzichten die bij mensen opkomen
tijdens hun dagelijkse bezigheid (eigen ervaringen ontstaan er
denkbeelden over hoe dingen samenhangen)
o Inzichten en beweringen over wat typisch is voor bepaalde
levensfase
Filosofie: overpeinzingen over ontwikkeling van de mensen (welke
factoren sturen de ontwikkeling)
o Nativisme
= nature
Jean-Jacques Rousseau
We worden als mens wat de natuur ons heeft
meegegeven
Alles ligt min of meer al vast bij de geboorte
Opvoeding: minimale rol
o Empiristen
= nurture
John Locke
Ervaring en opvoeding
Tabula Rasa: onbeschreven blad
Weinig ligt vast bij de geboorte
- Sociale isolatie
Sociale contacten zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van
o Taal
o Sociale vaardigheden
Gevoelige/ kritische periode
o = bepaalde fase om vaardigheid te leren
,1.1.2. Genetische psychologie
- Niet langer enkel nadenken (filosoferen, speculeren) over ontwikkeling,
nu ook observeren
- Babybiofrafieën zijn verschillende geleerden maakte aantekeningen
over zichtbare vorderingen in gedrag van hun eigen kinderen
- Begin van wetenschappelijke theorieborming + systematische
observaties = ontstaan van nieuwe wetenschap
Genetische psychologie is ontwikkelingsproces dat vrijwel geheel
erfelijk gestuurd wordt (erfelijk rijpingsproces)
1.1.3. Omvorming tot ontwikkelingspsychologie
- Vernieuwing in methodologie
Uitbreiding met en uitwerking van nieuwere onderzoekstechnieken
o Objectievere manier onderzoek, meer verantwoorde manier
conclusies trekken
o Vragenlijsten, statistische methodes (voor ordening van
verzamelde gegevens)
Ontwikkeling = erfelijk gestuurd rijpingsproces: genetische
psychologie te eenzijdig
o Psychologen: nadruk op rol van opvoeding in ontwikkeling
o Behaviorisme: invloed van ervaringen in ontstaan van
gedragsveranderingen
Neutralere benaming ontwikkelingspsychologie
1.1.4. Uitgroei tot volwaardige levenslooppsychologie
- Tot halfweg 20ste eeuw: voornamelijk gericht op evolutie in gedrag bij
kinderen tot aan de puberteit, nadien valt evolutie stil
Puberteit betekent definitieve afscheid van de kindertijd en start
van volwassen leven
Volwassen leven: mens = realisatie gekomen van al zijn
mogelijkheden
Vanaf dan zo lang mogelijk status quo te handhaven
- Stilaan, interesse in
Adolescentie
Ouderen (psychogerontologie)
Volwassenheid lang verstoken van systematisch onderzoek:
volwassenen evolueren nauwelijks
- Heden: ontwikkeling wordt gezien als levenslang veranderingsproces
met in iedere levensfase nieuwe perspectieve levenslooppsychologie
1.2. Indeling in fasen
- Gebruikelijk om levensloop in te delen in aantal duidelijk te
onderscheiden periode/fasen
Iedere levensfase heel specifieke kenmerken: mens ziet er
kwantitatief (lichaamsgehalte) en kwalitatief (manier van denken)
anders uit in verschillende fasen
,1.2.1. Continuïteit of discontinuïteit in ontwikkeling
- Meeste ontwikkelingstheorieën beklemtonen dat er sprake is van
discontinuïteit in de ontwikkeling
Discontinuïteit: periodes met vrij stabiele verschijningsvorm worden
afgewisseld door relatief korte overgangsfasen (bruuske
ommezwaai)
Vb. puberteit: crisis tussen kindsheid en volwassen leven
- Voorstanders van continue ontwikkeling
Mens verandert voortdurend
Gedrag bestaat uit verschillende aspecten die zich niet steeds
synchroon ontwikkelen
o Motorisch, cognitief, sociaal, emotioneel
- Henri Cammaer onderscheidde 7 verschillende soorten
ontwikkelingsmodellen
Trapmodel
Lijnmodel
Gelaagde model
Metamorfose model
- Combinaties van trap- en lijnmodel
Golfmodel (Piaget)
Slingermodel
Spiraalmodel
1.2.1.1. Trapmodel
- Klassieke voorstelling van menselijke levensloop
- Symmetrisch op- en neergaande trap
- Geen wetenschappelijke waarde
- Iedere levensfase(trap) is zinvol onderdeel van groter geheel (gestalte
psychologie)
- Charlotte Bühler
Verwezenlijken van levensdoel
Levensloop in 5 fasen
o Inleiding: kinderjaren en jeugdperiode
o Actie: jongvolwassenheid
o Climax: midden volwassenheid
o Anticlimax: laat volwassenheid
o Ontknoping: ouderdom
1.2.1.2. Lijnmodel
- Ontwikkeling = proces van continue verandering zonder bruuske
overgangen of sprongen
- Behaviorisme
Mens komen ter wereld zonder erfelijk uitgetekend stappenplan
Accumulatie van ervaringen bepaald hoe ontwikkeling van individu
er concreet zal uitzien
- Informatieverwerkingstheorie: geef me 1O lichamelijk en geestelijk
gezonde kinderen en mijn eigen gespecificeerde wereld om ze in groot
te brengen en ik garandeer dat ik van elk willekeurig kind elk
willekeurig soort specialist kan maken
, 1.2.1.3. Gelaagde model
- Verschillende levensfase (zoals los op elkaar liggende geologische
lagen van aarskorts) worden gezien als resultaat van reeks toevallige
gebeurtenissen die elkaar in het verleden zijn opgevolgd
- Gericht op nu met blik op verleden als verklaring voor wat in heden
misloopt
- Algemene persoonlijkheidstheorie van Freud
Primitieve driften
o Eros/levensdrift vs thanatos/doodsdrift
o Es/id = lust om driften in te lassen
o Ich/ego = balans zoeken (driften vs sociale normen)
o Über-ich/superego = moraliserende instanties
Gedrag: bepaald door manifestatie van Es
Libido (nastreven van lust) zet telkens vast op andere erogene zone
(lichaamsdeel dat lust kan verschaffen): psychoseksuele
ontwikkeling
o Orale fase = mondzone: eerste levensjaar
o Anale fase = interesse in ontlastingsfunctie: 1-3 jaar
o Fallische fase = aan of afwezigheid van fallus: 3-6 jaar
Oedipuscomplex: stadium waarin jongens zich
onbewust seksueel aangetrokken voelen tot hun
moeder
Elektracomplex: stadium waar meisjes zich
aangetrokken voelen tot de vader
o Latentiefase = verdringing libidinale verlangens: 6-12 jaar
o Genitale fase = heropleven van libido: puberteit
1.2.2. Poging tot synthese
- Moet leven nu gezien worden als
Discontinu: opeenvolging van kwalitatief onderscheiden fasen of als
continu voortschrijdende ontwikkeling
o Op grond van empirische gegevens onmogelijk te kiezen
tussen beide alternatieve
Normatieve vs niet-normatieve invloeden
1.3. Factoren die ontwikkeling sturen
- Erfelijkheid: DNA genen
- Milieu
Gezin: opvoeding
Ruimere context (micro, meso en macrosystemen)
- Interacties tussen erfelijkheid en milieu: onlosmakelijk met elkaar
verbonden
- Kluwen van moeilijk uit elkaar te houden erfelijkheids- en
milieufactoren bepalen uiteindelijk wie of wat we worden
(deterministisch)
- Zelfsturing, zelfbepaling, persoonlijke vrijheid en eigen
verantwoordelijkheid
Zelfbepaling
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verbelensam. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
