INSOLVENTIERECHT
INHOUDSOPGAVE
HOOFDSTUK 1: VERMOGEN EN VERHAAL ........................................................................................ 6
§ 1 HET ONDERSCHEID TUSSEN ZAKELIJKE EN PERSOONLIJKE RECHTEN BIJ INSOLVENTIE ............................................ 6
§ 2 VERMOGEN ALS HET VERHAALSOBJECT VAN SCHULDEISERS .......................................................................... 12
§ 3 GELIJKHEID EN REDENEN VAN VOORRANG ................................................................................................ 14
§ 4 VERMOGENSBESTUUR........................................................................................................................... 16
§ 5 VERMOGENSOVERGANG EN -VEREFFENING ............................................................................................... 16
§ 6 COLLECTIVISERING VAN VERHAALSRECHTEN: FAILLISSEMENT EN DEFICITAIRE VEREFFENING................................ 17
§ 7 REORGANISATIE ALS ALTERNATIEF VOOR SAMENLOOP ................................................................................ 19
§ 8 KORTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCH EN EUROPEES INSOLVENTIERECHT ................................................... 20
HOOFDSTUK 2: PUBLICITEIT IN HET VERMOGENSRECHT ................................................................ 21
A. OVERDRACHT EN DERDENBESCHERMING ............................................................................................. 21
B. PUBLICITEIT .................................................................................................................................. 22
C. CONFLICTEN DOOR DUBBELE BESCHIKKING OF LATER BESLAG OF FAILLISSEMENT ........................................... 24
D. SIMULATIE ................................................................................................................................... 26
HOOFDSTUK 3: VERMOGENSSPLITSING ......................................................................................... 27
HOOFDSTUK 4: EXECUTIERECHT: REËLE EXECUTIE, DWANGSOM, BESLAG ..................................... 28
A. REËLE EXECUTIE ............................................................................................................................ 28
§ 1 BEGRIP............................................................................................................................................... 28
§ 2 PROCEDURE ........................................................................................................................................ 28
B. DE DWANGSOM ............................................................................................................................ 28
§ 1 BEGRIP EN MODALITEITEN ..................................................................................................................... 29
§ 2 DE DWANGSOMRECHTER....................................................................................................................... 29
§ 3 DE VERBEURTE VAN DE DWANGSOM ....................................................................................................... 29
C. BESLAG ....................................................................................................................................... 30
§ 1 INLEIDING: ALGEMENE PRINCIPES ............................................................................................................ 30
§ 2 VOOR BESLAG VATBARE GOEDEREN ......................................................................................................... 30
§ 3 INFORMATIEVERGARING OVER HET VERMOGEN VAN DE SCHULDENAAR .......................................................... 31
§ 4 PUBLICITEIT ........................................................................................................................................ 32
§ 5 DE BESLAGRECHTER .............................................................................................................................. 32
D. UITVOEREND BESLAG ..................................................................................................................... 34
1
,§ 1 BEGRIP EN VOORWAARDEN ................................................................................................................... 34
§ 2 PROCEDURE: GEMEENSCHAPPELIJKE PRINCIPES.......................................................................................... 34
§ 3 ROEREND UITVOEREND BESLAG .............................................................................................................. 35
§ 4 ONROEREND UITVOEREND BESLAG .......................................................................................................... 36
E. BEWARENDBESLAG ........................................................................................................................ 37
§ 1 BEGRIP EN DOEL .................................................................................................................................. 37
§ 2 BASISVOORWAARDEN BEWAREND BESLAG ................................................................................................ 37
§ 3 PROCEDURE: GEMEENSCHAPPELIJKE PRINCIPES.......................................................................................... 38
§ 4 PROCEDURE: SPECIFIEKE REGELS VOOR ROEREND EN ONROEREND BEWAREND BESLAG ..................................... 39
§ 5 DUURTIJD EN VERNIEUWING .................................................................................................................. 39
§ 6 DE OMZETTING VAN EEN BEWAREND BESLAG IN EEN UITVOEREND BESLAG ..................................................... 40
F. BESLAG ONDER DERDEN .................................................................................................................. 40
§ 1 ALGEMEEN ......................................................................................................................................... 40
§ 2 PROCEDURE: BEWAREND BESLAG ONDER DERDEN ...................................................................................... 41
§ 3 PROCEDURE: UITVOEREND BESLAG ONDER DERDEN .................................................................................... 43
G. KANTONNEMENT .......................................................................................................................... 43
HOOFDSTUK 5: PERSOONLIJKE ZEKERHEDEN ................................................................................. 45
A. DE PERSOONLIJKE ZEKERHEID ALS DRIEPARTIJENVERHOUDING ................................................................. 45
B. BORGTOCHT ................................................................................................................................. 46
§ 1 ENKELE BEGRIPPEN............................................................................................................................... 46
§ 2 KOSTELOZE BORGTOCHT........................................................................................................................ 48
§ 3 AANDACHTSPUNTEN BIJ HET SLUITEN VAN DE BORGTOCHTOVEREENKOMST .................................................... 48
§ 4 GEVOLGEN VAN DE BORGTOCHT TUSSEN BORG EN SCHULDEISER (PRESTATIEVERHOUDING) ............................... 49
§ 5 GEVOLGEN VAN DE BORGTOCHT TUSSEN BORG EN HOOFDSCHULDENAAR (DEKKINGSVERHOUDING) .................... 50
§ 6 AANDACHTSPUNTEN BIJ HET EINDE VAN DE BORGTOCHT ............................................................................. 51
C. AUTONOME GARANTIES .................................................................................................................. 51
D. RECHTSTREEKSE VORDERING VAN DE BENADEELDE TEGEN DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERAAR .................... 52
E. PATRONAATSVERKLARING (LETTER OF COMFORT) ................................................................................. 53
HOOFDSTUK 6: ZAKELIJKE ZEKERHEDEN ........................................................................................ 55
A. ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHTEN ALS ZAKELIJKE RECHTEN ......................................................................... 55
B. DE HYPOTHEEK ............................................................................................................................. 58
§ 1 HYPOTHEEK IN HET ALGEMEEN ............................................................................................................... 58
§ 2 CONVENTIONELE HYPOTHEKEN ............................................................................................................... 59
§ 3 RECHTSGEVOLGEN VAN DE HYPOTHEEK .................................................................................................... 59
C. HET PANDRECHT ............................................................................................................................ 60
D. PAND OP FINANCIËLE INSTRUMENTEN ................................................................................................ 60
E. ZEKERHEIDSEIGENDOM ................................................................................................................... 60
F. BIJZONDERE VOORRECHTEN, WETTELIJKE PANDRECHTEN EN ONTBINDINGSRECHT MET ZAKELIJKE WERKING ........ 60
§ 1 BASISKENMERKEN EN TYPES ................................................................................................................... 60
§ 2 ENKELE BIJZONDERE VOORRECHTEN ........................................................................................................ 61
2
,G. HET EIGENDOMSVOORBEHOUD ........................................................................................................ 62
H. HET RETENTIERECHT ....................................................................................................................... 63
I. NIET-ABSTRACTE RECHTSTREEKSE VORDERING ....................................................................................... 64
J. SCHULDVERGELIJKING...................................................................................................................... 66
HOOFDSTUK 7: VERHAALSMOGELIJKHEDEN VAN SCHULDEISERS TIJDENS INSOLVENTIEPROCEDURES
..................................................................................................................................................... 68
A. VERHAALSMOGELIJKHEDEN VAN SCHULDEISERS BIJ FAILLISSEMENT ........................................................... 68
§ 1 UITGANGSPUNT: FIXATIEBEGINSEL .......................................................................................................... 68
§ 2 EXECUTIE EN VERHAAL DOOR CURATOR .................................................................................................... 68
§ 3 BIJZONDERE POSITIE VAN SCHULDEISERS MET ZAKELIJKE ZEKERHEIDSRECHT: AFSCHEIDINGSRECHT....................... 68
B. VEREFFENING ............................................................................................................................... 68
C. GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG ........................................... 68
§ 1 TIJDENS DE PERIODE TUSSEN HET VERZOEK TOT EN DE (EVENTUELE) OPENING VAN DE GERECHTELIJKE REORGANISATIE
OF OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG ................................................................................................ 68
§ 2 INPERKING VAN DE VERHAALSMOGELIJKHEDEN VAN SCHULDEISERS IN DE OPSCHORTING VANAF DE OPENING VAN DE
GERECHTELIJKE REORGANISATIE OF OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG..................................................... 68
§ 3 DE VERHAALSMOGELIJKHEDEN VOOR SCHULDEISERS BUITEN DE OPSCHORTING: LOPENDE OVEREENKOMSTEN EN
NIEUWE SCHULDEN .................................................................................................................................... 68
§ 4 NA BEËINDIGING VAN EEN NIET-GESLAAGDE OPENBARE GERECHTELIJKE REORGANISATIE OF OVERDRACHT ONDER
GERECHTELIJK GEZAG [OF AD HOC OPSCHORTING BIJ BESLOTEN REORGANISATIE] .................................................. 69
§ 5 GEVOLGEN VAN DE OPSCHORTING VOOR DE VERHAALSMOGELIJKHEDEN OP DE MEDESCHULDENAREN EN PERSOONLIJKE
ZEKERHEIDSSTELLERS .................................................................................................................................. 69
HOOFDSTUK 8: RANGSCHIKKING VAN SCHULDEISERS EN KAPITAALHOUDERS IN
INSOLVENTIEPROCEDURES ............................................................................................................ 70
A. IMPACT VAN FAILLISSEMENT OP RANGSCHIKKING.................................................................................. 70
§ 1 FIXATIEBEGINSEL EN VASTSTELLING VAN RECHTEN VAN SCHULDEISERS ........................................................... 70
§ 2 RANGREGELING VAN DE SCHULDEISERS .................................................................................................... 70
B. GERECHTELIJKE REORGANISATIE ........................................................................................................ 70
§ 1 MINNELIJK AKKOORD ............................................................................................................................ 70
§ 2 COLLECTIEF AKKOORD: ALGEMEEN .......................................................................................................... 70
§ 3 COLLECTIEF AKKOORD: BASISREGIME ....................................................................................................... 70
§ 4 COLLECTIEF AKKOORD: UITZONDERING KMO-REGIME ................................................................................ 70
§ 5 BESLOTEN COLLECTIEF AKKOORD: BIJZONDERHEDEN ................................................................................... 70
HOOFDSTUK 9: BOEDELSCHULDEN ENS CHULDEN BUITEN DE OPSCHORTING ................................ 71
HOOFDSTUK 10: OVEREENKOMSTEN EN INSOLVENTIEPROCEDURES ............................................. 72
HOOFDSTUK 11: WEDERSAMENSTELLING VAN DE BOEDEL............................................................ 73
3
,A. WEDERSAMENSTELLING ALS REMEDIE TEGEN VERHAALSBENADELING ........................................................ 73
B. DE GEMEENRECHTELIJKE PAULIAANSE VORDERING ................................................................................ 73
§ 1 DE PAULIANA: EEUWENOUDE REMEDIE TEGEN VERHAALSBENADELENDE RECHTSHANDELINGEN .......................... 73
§ 2 VOOR WELKE SCHULDEISERS? ................................................................................................................ 74
§ 3 VERHAALSBENADELING ......................................................................................................................... 74
§ 4 SUBJECTIEF ELEMENT: BEDROG EN WETENSCHAP VAN BENADELING............................................................... 75
§ 5 KWADE TROUW OF HANDELING OM NIET.................................................................................................. 75
§ 6 NIET-TEGENWERPELIJKHEID ALS EEN AFWEGING VAN BELANGEN .................................................................. 75
C. DE AANVECHTINGSGRONDEN BIJ FAILLISSEMENT ................................................................................... 76
D. PAULIANA-AANSPRAKELIJKHEID ALS VERGOEDING VOOR COLLECTIEVE SCHADE ............................................ 77
HOOFDSTUK 12: OVERDRACHT VAN DE ONDERNEMING EN INSOLVENTIE .................................... 78
HOOFDSTUK 13: NATUURLIJKE PERSONEN IN HET INSOLVENTIERECHT ......................................... 79
H2 – ALGEMENE INLEIDING INSOLVENTIEPROCEDURES................................................................. 80
AFDELING 1 – OVERZICHT VAN INSOLVENTIEPROCEDURES .......................................................................... 80
AFDELING 2 – DOELSTELLINGEN VAN HET INSOLVENTIERECHT ...................................................................... 82
AFDELING 3 – INFORMATIEVERSTREKKING OVER TOESTAND VAN EEN ONDERNEMING ....................................... 82
AFDELING 4 – KOIM, OPSPORING VAN ONDERNEMINGEN IN MOEILIJKHEDEN, SCHIKKINGSKAMER, BEMIDDELING,
BUITENGERECHTELIJK MINNELIJK AKKOORD ............................................................................................. 83
H3 – HET FAILLISSEMENT............................................................................................................... 84
AFDELING 1 – INLEIDING ..................................................................................................................... 84
§ 1 GRONDBEGINSELEN VAN HET FAILLISSEMENT ............................................................................................ 84
§ 2 TOEPASSINGSGEBIED ............................................................................................................................ 85
§ 3 MATERIËLE FAILLISSEMENTSVOORWAARDEN: DUURZAAM OPHOUDEN TE BETALEN EN HET GESCHOKT ZIJN VAN HET
KREDIET ................................................................................................................................................... 86
§ 4 INITIATIEF TOT FAILLIETVERKLARING ........................................................................................................ 86
AFDELING 2 – PROCEDURE .................................................................................................................. 87
§ 1 EENHEID VAN HET FAILLISSEMENT ........................................................................................................... 87
§ 2 BEVOEGDE RECHTBANK ......................................................................................................................... 87
§ 3 MOGELIJKHEID VAN PREVENTIEVE ONTZETTING EN VOORLOPIG BEHEER ......................................................... 87
§ 4 VONNIS VAN FAILLIETVERKLARING EN VASTSTELLING TIJDSTIP VAN STAKING VAN BETALING................................ 88
§ 5 RECHTSMIDDELEN TEGEN HET VONNIS VAN FAILLIETVERKLARING .................................................................. 88
§ 6 AANGIFTE EN VERIFICATIE VAN SCHULDVORDERINGEN ................................................................................ 89
§ 7 VEREFFENING (OF SUMMIERE RECHTSPLEGING) EN SLUITING VAN HET FAILLISSEMENT ...................................... 89
§ 8 GERECHTELIJKE ONTBINDING EN VEREFFENING ALS ALTERNATIEF VOOR HET FAILLISSEMENT ............................... 90
§ 9 BESLOTEN VOORBEREIDING VAN HET FAILLISSEMENT .................................................................................. 91
AFDELING 3 – ACTIVA EN PASSIVA VAN DE FAILLISSEMENTSBOEDEL .............................................................. 91
§ 1 PRINCIPES........................................................................................................................................... 91
§ 2 POSITIE VAN DE SEPARATISTEN EN HOUDERS VAN EEN ZAKELIJK RECHT ........................................................... 91
4
,§ 3 SAMENSTELLING VAN HET ACTIEF ............................................................................................................ 92
§ 4 WEDERSAMENSTELLING VAN HET ACTIEF .................................................................................................. 93
§ 5 GEVOLGEN VAN HET FAILLISSEMENT VOOR GELDIGE PASSIVA EN OVEREENKOMSTEN ........................................ 94
§ 6 INHOUD VAN HET PASSIEF VAN DE FAILLIETE BOEDEL .................................................................................. 94
AFDELING 4 – KWIJTSCHELDING, BEVRIJDENDE KOSTELOZE BORG, BEROEPSVERBOD EN REHABILITATIE ................. 95
§ 1 KWIJTSCHELDING ................................................................................................................................. 95
§ 2 BEVRIJDING VAN DE KOSTELOZE STELLER VAN EEN PERSOONLIJKE ZEKERHEID .................................................. 95
§ 3 STRAFRECHTELIJKE GEVOLGEN EN BEROEPSVERBOD .................................................................................... 95
H4 – GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG ................. 97
AFDELING 1 – REGELS GEMEEN AAN DE GERECHTELIJKE REORGANISATIE EN DE OGG ........................................ 97
§ 1 OVERZICHT ......................................................................................................................................... 97
§ 2 GRONDBEGINSELEN .............................................................................................................................. 98
§ 3 GEVOLGEN VAN OPSCHORTING ............................................................................................................... 99
AFDELING 2 – GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR OPENBAAR MINNELIJK OF COLLECTIEF AKKOORD ................. 99
AFDELING 3 – HET PLAN IN DE GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR OPENBAAR COLLECTIEF AKKOORD: KMO-STELSEL
................................................................................................................................................... 100
AFDELING 4 – HET PLAN IN DE GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR OPENBAAR COLLECTIEF AKKOORD: STELSEL VOOR
GROTE ONDERNEMINGEN .................................................................................................................. 101
AFDELING 5 – GERECHTELIJKE REORGANISATIE DOOR BESLOTEN AKKOORD ................................................... 102
AFDELING 6 – OVERDRACHT ONDER GERECHTELIJK GEZAG ........................................................................ 102
5
,HOOFDSTUK 1: VERMOGEN EN VERHAAL
§ 1 HET ONDERSCHEID TUSSEN ZAKELIJKE EN PERSOONLIJKE RECHTEN BIJ
INSOLVENTIE
Zakelijke rechten Persoonlijke rechten
Absoluut (erga omnes) Relatief
• Rechtstreekse toebedeling van een goed • Recht op een prestatie o.g.v.
verbintenisrechtelijke verhouding
• Titularis kan uitwinnen op alle goederen
in vermogen schuldenaar (art. 3.36 BW)
à beslag creëert een recht met zakelijke
• Conflicterende ZR: anterioriteitsbeginsel werking
= oud ZR > nieuw ZR (art. 3.4 BW) • Conflicterende PR: in concurrentie = in
principe pari passu verdeling.
Volgrecht s.s. Verhaal (executierecht) op vermogen +
• Eigenaar kan revindiceren indien het zich accessoria:
bij iemand anders bevindt (ook al is die • Actio pauliana (5.243 BW)
persoon failliet) • Zijdelingse vordering (5.242 BW)
• Niet-tegenwerpelijkheid van strijdige • Vordering wegens herstel van collectieve
rechten (bv. vestiging van opstalrecht na schade
hypotheekvestiging)
Numerus clausus Vrijheid, binnen grenzen van dwingend
recht
Vereisten gesteld aan voorwerp zakelijk Vrijheid, binnen grenzen van dwingend
recht recht
Handhaafbaar door zakelijke subrogatie
(Aandeelhouder ≠ schuldeiser, hij heeft geen executierecht!
Enkel rechten opgesomd in WVV = sui generis recht)
Waarom onderscheid?
• Geen duidelijke verklaring
• Wel voor eigendomsrecht: eigenaar beslist en plukt de vruchten, maar is ook aansprakelijk
voor wat hij doet met zijn goed en het goed kan worden uitgewonnen door SE’s. Hij heeft
het voordeel en het nadeel.
• Maar een klein onderscheid tussen huur en vruchtgebruik
Het onderscheid wordt genuanceerd op 2 vlakken:
1. Persoonlijke rechten hebben een relatief karakter, maar kunnen bv. door derde-
medeplichtigheid aan andermans contractbreuk andere conflicterende persoonlijke
rechten aan de kant schuiven.
6
,2. Zakelijke rechten hebben een absoluut karakter, maar soms hebben nieuwere
conflicterende ZR van derden te goeder trouw toch voorrang (vaak o.w.v.
publiciteitsregime).
Voorbeeld. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkooprecht op
aandelen van B in een NV (= persoonlijk recht). C koopt de aandelen van B in de wetenschap
dat B hiermee de overeenkomst met A schendt.
à A kan C aanspreken wegens derde-medeplichtigheid aan andermans contractbreuk.
Herstel in natura van de aandelen (C moet geven) aan A.
Voorbeeld. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkooprecht op
aandelen van B in een NV (= persoonlijk recht). C is SE van B en legt uitvoerend beslag op de
aandelen van B. C is op de hoogte van A’s voorkooprecht en het werd ingeschreven in het
aandelenregister.
à Goederen van SA (in casu: aandelen) dienen als onderpand. Enkel rekening houden
met ZR van anderen, niet met hun persoonlijke rechten. C maakt zich dus niet schuldig
aan onrechtmatige daad. Geen sprake van derde-medeplichtigheid als de SE uitwint.
Voorbeeld. A heeft krachtens een aandeelhoudersovereenkomst een voorkooprecht op
aandelen van B in een NV (= persoonlijke recht). B gaat failliet. De curator wil de aandelen
verkopen zonder uitvoering te geven aan het voorkooprecht van A.
à Dit geeft aanleiding tot een contractuele vordering wegens wanprestatie, die echter
een schuldvordering in de boedel zal zijn en die niet kan worden uitgevoerd door de
afgifte van de aandelen lastens de boedel te vorderen. Tegen de boedel kan je niet de
uitvoering in natura vragen. Als de boedel wanpresteert, krijg je een vordering wegens
wanprestatie (plaatsvervangende schadevergoeding, die wellicht niet of slechts
gedeeltelijk zal kunnen worden betaald aan A).
Besluit voorbeelden: twee belangrijke regels
1. Uitwinning door SE (beslag, faillissement) geeft nooit aanleiding tot derde-
medeplichtigheid.
2. Nooit uitvoering in natura tegen de faillissementsboedel van een schuld tot doen of geven.
• Waarom? Gelijkheid tussen SE’s respecteren.
Beschikkings(on)bevoegdheid
• Zakelijk recht van de één is de beschikkingsonbevoegdheid (BOB) van de ander
• Beschikken = zakenrechtelijke toestand van een goed wijzigen door de eigendom
over te dragen of door een zakelijk (zekerheids)recht te vestigen
o Verschil met gelijkaardige obligatoire rechtshandelingen!
o Verkopen ≠ beschikken
§ Koopovereenkomst = verbintenisrechtelijke titel
7
, § Overdracht van de eigendom = beschikking waartoe de verkoper
krachtens de titel gehouden is
• Verplichting tot niet-beschikken ≠ beschikkingsonbevoegdheid
(verbintenisrechtelijk mag hij het niet, maar goedenrechtelijk kan hij het wel)
• Aan derden kan wel beschikkingsbevoegdheid worden verleend: middellijke
vertegenwoordiging (naamlening)
• Bij middellijke vertegenwoordiging geeft een opdrachtgever de bevoegdheid aan
een naamlener om over het goed te beschikken in eigen naam maar voor rekening
van de lastgever (of lastgever én lasthebber).
• Hierbij gaat zakenrechtelijk de eigendom rechtstreeks over tussen lastgever en
koper (of omgekeerd). Verbintenisrechtelijk daarentegen ontstaat er geen
rechtstreekse band tussen koper en lastgever, maar ontstaan er wel twee
schuldvorderingen:
o Van de middellijke vertegenwoordiger op de koper
o Van de lastgever op de middellijke vertegenwoordiger
BESLAG à RELATIEVE BOB: de beslagleggende SE krijgt “recht met zakelijke werking”
!! Geen voorrang !! Oudere ZR gaan voor. Pari passu indien meerdere SE’s
uitwinnen.
FAILLISSEMENT à BOB: buitenbezitstelling (dessaisissement) van de gefailleerde (van de
obligatoire titel)
• Bescherming van derden te goeder trouw tegen BOB van persoon van wie ze het
conflicterend recht verkregen: nieuwer recht toch voorrang op ouder recht
Bv. titularis ZR verzuimt bepaalde publiciteitsmechanismen te gebruiken
o Roerende zaken: feitelijk bezit geldt als titel
§ U beschermt zich door het goed bij u te houden
o Onroerende goederen: in- of overschrijving
o Schuldvorderingen: kennisgeving aan debiteur van de gecedeerde schuldvordering
op naam
De verkrijger van een zakelijk recht wil dus dat zijn ZR tegenwerpelijk wordt. Hij zal wensen
dat:
1. Hij zijn ZR verkrijgt o.g.v. een geldige titel
2. De overdracht of vestiging op grond van die titel beschikkingsbevoegd gebeurt
3. Het ZR ook tegenwerpelijk wordt (d.m.v. publiciteit)
8
,• Quid: in welke mate kunnen chirografaire SE’s (te goeder trouw) bij de uitwinning
beroep doen op de schijnbare vermogenstoestand van hun SA?
• Chirografaire SE’s kunnen zich WEL beroepen op het gebrek aan over- of
inschrijving bij onroerende goederen
Bv. A verkoopt een grond aan B. De eigendomsoverdracht heeft
plaatsgevonden, maar werd nog niet overgeschreven.
• Chirografaire SE’s kunnen zich NIET beroepen op de afwezigheid van
buitenbezitstelling bij roerende zaken / kennisgeving bij schuldvorderingen
Bv. A verkoopt vulpen aan B. De eigendom gaat onmiddellijk over, maar de
vulpen bevindt zich feitelijk nog bij A.
Bv. A draagt schuldvordering over aan B. Er gebeurde hier nog geen
kennisgeving aan de debiteur van de schuldvordering.
Bij uitwinning krijgt SE een ‘recht met zakelijke werking’. Dit is geen zakelijk recht, want:
• Beslag leidt tot relatieve BOB: wie na het beslag komt, heeft geen recht dat tegen de
beslagleggende SE kan worden ingeroepen ó ZR leidt tot beschikkingsonbevoegdheid
erga omnes
• Chirografaire SE’s hebben beperktere bescherming tegen BOB
• Beslag schept geen voorrang (= afwijking anterioriteitsregel).
à Degene die als eerst beslag heeft gelegd, komt niet als eerst. Beslag moet oudere ZR
laten voorgaan en beschermt tegen latere ZR. Indien SE’s samen beslag leggen: pari passu-
verdeling.
Persoonlijke rechten
• Asset dilution: SA had weinig assets bij aanvang maar bij uitvoering veel assets
• Claim dilution: SA had weinig schulden bij aanvang maar bij uitvoering veel schulden
• Claim subordination: SA heeft assets, krijgt weinig schulden erbij, maar er komt een
hypotheek op een asset. Een andere SE kruipt middels een zakelijk zekerheidsrecht voor.
o U wil zichzelf beschermen met een zakelijk zekerheidsrecht (anders schuift u naar
achter; chirografaire SE).
Vereisten gesteld aan voorwerp van zakelijk recht
1. Specialiteitsbeginsel: ZR hebben steeds betrekking op een specifieke zaak die individueel
kan worden bepaald (art. 3.8, § 1 BW)
o Voorbeeld. Heb je “een schaap” van de kudde gekocht? Dan kom je achteraan in
de rij als de schapenhouder insolvabel is, want je hebt slechts een persoonlijk recht
op een schaap. Heb je “Benny het schaap” gekocht? Dan is er identificatie, dus heb
je een ZR op Benny het schaap. Zonder identificatie, heb je geen ZR.
o Quid: soortgoederen
9
, § Voorbeeld. Geld is het ultieme soortgoed. Zodra je geld op een
bankrekening zet, is dit uw geld niet meer. U heeft een persoonlijk recht op
dit bedrag. Het goed is immers vermengd, dus u kan er geen ZR op hebben
bij gebrek aan specialiteit.
à bij soortgoederen heeft de overdracht pas plaats bij de specificatie van het
goed (art. 3.14, § 2 BW) (bepaaldheidsbeginsel)
à Soortgoederen die een feitelijk afgezonderd geheel vormen, kunnen wel als
één goed worden beschouwd (bv. de kudde schapen van boer Jan)
o Art. 3.12 BW: nuancering specialiteitsbeginsel. Bij vermenging van soortgoederen
die het voorwerp zijn van aparte ZR, kunnen de titularissen hun recht uitoefenen
in verhouding. (ZR verdwijnt niet, maar wordt mede-eigendom op grotere hoop.)
2. Eenheidsbeginsel: de inherente bestanddelen van eenzelfde zaak volgen het
zakenrechtelijk statuut van het geheel (art. 3.8, § 2 BW) (economische eenheid)
o 3 gevolgen
§ ZR kan niet afzonderlijk op een inherent bestanddeel van het goed
§ ZR strekt zich van rechtswege uit tot alle inherente bestanddelen
§ Elke beschikking m.b.t. het goed strekt zich van rechtswege uit tot alle
inherente bestanddelen
o Inherent bestanddeel = een noodzakelijk element van een goed dat er niet kan
worden van afgescheiden zonder afbreuk te doen aan de fysieke of functionele
substantie van dit goed
§ Voorbeeld. Je kan niet één pagina uit een boek verkopen.
o Waarom?
§ Dit zou uitwinning kunnen fnuiken. Als je een ZR op één pagina van een
boek zou kunnen vestigen, kan een SE dit boek nooit uitwinnen.
§ Enkel de eigenaar van die ene pagina zou het boek willen kopen, waardoor
hij er een erg lage prijs voor kan geven.
o Uitzonderlijk: ZR op meerdere zaken
§ “De hoop”
§ Feitelijke algemeenheden
§ Juridische algemeenheden (afgescheiden vermogens, boedels)
3. Goed moet bestaan (art. 3.14, § 2 BW)
o Bij een toekomstig goed vindt de overdracht/vestiging pas plaats wanneer het
goed ontstaat. U kan het wel al (verbintenisrechtelijk) kopen, maar het ZR ontstaat
pas wanneer het goed bestaat.
Numerus clausus
• Persoonlijke rechten kan je in volle creativiteit uitvinden en moduleren, met enkel het
dwingend recht als grens
• Zakelijke rechten vormen een gesloten systeem (art. 3.3 BW): je kan BOB niet contractueel
organiseren buiten dit systeem
10
