Dit is een samenvatting van het boek 'Orthopedagogiek, een grondplan voor hulpverleners' dat wordt gebruikt in het 1ste jaar orthopedagogiek aan KdG. Enkel de laatste 2 les(sen) zijn nog niet verwerkt, aangezien deze nog niet hebben plaatsgevonden. (De samenvatting gaat tot en met pagina 278 in het...
Drie instrumenten voor het begeleiden van een cliënt:
1. De relatie -> Je bent zelf het belangrijkste instrument. Jouw grondhouding heeft
een grote invloed op hoe de relatie begeleider – cliënt eruit zal zien.
2. Het klimaat
3. De situatie
1. DE RELATIE
= orthopedagogische kern
Kok: orthopedagoog presenteert zich op een bewuste manier in de relatie om
ontwikkelingskansen van een cliënt te vergroten.
Rekening houdend met eigen sterktes en zwaktes.
Dilemma: afstand of nabijheid in professionele begeleiding?
- Cachet1: professionele nabijheid
- Nieuwe Autoriteit: opvoedende relatie als stabiele relatie met een veilige
verbinding
De relatie is opgebouwd door:
- Het begeleidingsklimaat dat we scheppen
- Manier waarop concrete begeleidingssituaties worden gehanteerd
Maar omgekeerd ook: het klimaat en de aanpak worden gekleurd door de relatie
Metafoor van het zonnestelsel: de zon = de relatie met de cliënt
1
Organisatie door en voor jongeren met ervaring in jeugdhulpverlening (bv. zelf
opgegroeid in een jeugdgroep)
, 2. HET KLIMAAT
= manier waarop het dagelijkse ritme en de (niet-) materiële omgeving vorm krijgen.
De stijl
Sfeer
Fysieke omgeving
Regels en communicatie over regels zijn belangrijk:
- Regels zijn vaak een bron van conflict
- Voor begeleiders: nodige structuur bieden
- Voor cliënten: inperking/vorming van een straffend klimaat (indien overbodig veel
regels)
Kunnen leren en ontwikkelen verstoren
Goed begeleidingsklimaat: de cliënt voelt zich goed en kan ontwikkelen
Voortdurend creatief proces: klimaat moet aangepast zijn aan de specifieke
vraagstelling van de cliënt.
3. SITUATIE
= manier waarop begeleider situaties met de cliënt aanpakt/vorm geeft.
Ook afgestemd op de vraagstelling/noden van de cliënt.
PEDAGOGISCHE EN ORTHOPEDAGOGISCHE MIDDELEN
= middelen die op intentionele/specifieke manier worden ingezet om vorm te geven aan
het klimaat/de situatie.
(Bv. structureren, stimuleren, motiveren…)
DE PEDAGOGISCHE GRONDVORMEN OP BASIS VAN WIM TER HORST
= Domeinen van interactie en ontwikkeling, ontmoetingen waarin opvoeding bij uitstek
naar voren komt.
= Concrete interactiemomenten om aan relatieopbouw te doen
Door situaties te hanteren en door middelen een klimaat te scheppen
= Kunnen gebruikt worden om ‘kwaliteit van leven’ van de cliënt na te gaan: op welke
manier toegepast in het leven?
= Kunnen gebruikt worden om vaardigheden te ordenen van de cliënt (Bijvoorbeeld: de
kritische vraag van Ter Horst: Kan het kind zich redden met…?)
,Ter Horst:
- We moeten proberen mensen tot ontwikkeling te laten komen door in te grijpen in
het dagelijkse leven. -> De begeleider = ‘de specialist van het gewone leven’
Pas als dit niet volstaat: gespecialiseerde therapieën
Maar: therapieën halen niet uit, als het alledaagse nog niet in orde is.
Recente grondvormen die we hebben toegevoegd aan het grondplan:
TRANSACTIONEEL PROCES
= transactioneel: complementair en circulair proces
Complementair : vraag en aanbod vult elkaar aan
Circulair: de 2 beïnvloeden elkaar (wederzijdse beïnvloeding)en het proces
gebeurt opnieuw
Het is een navolging van het model van Hellinckx
ORTHOPEDAGOGISCHE VRAAG
= vraag naar specifiek opvoeden/begeleiden
Optimale ontwikkelingskansen bieden (Kok)
Iedereen is in staat om (via gedrag) de juiste vraag tot specifiek of aangepast
begeleiden te stellen (Kok)
Kok ontwikkelde 6 vraagstellingstypes op basis van3 ontwikkelingsaspecten:
1. Cognitief (cognitieve ontwikkeling):
- Structureren: hulp bieden bij vat krijgen op/inzicht krijgen in omgeving
, - Variëren: versoepelen
2. Affectief (emotionele ontwikkeling):
- emotionele ruimte bieden: begeleider intensifieert de nabijheid en relationele
afstand door sensitief-responsief2 te zijn.
- relationele ruimte laten: begeleider doseert
3. Conatief (conatieve ontwikkeling3):
- Profileren: steunen in ontwikkeling van een eigen positie
- Harmoniëren: steunen bij het harmoniëren met anderen
Orhto: het gaat om een bijzondere situatie/specifiek opvoeden (niet iets in het
gewone dagelijkse leven) -> doelbewuste, specifieke begeleiding
Orthopedagogiek = wetenschap van uitzonderingen
Diverse cliëntenpopulatie: niet enkel minderjarigen (ortho-agogische vraagstelling
bij meerderjarigen)
ORTHOPEDAGOGISCH AANBOD
= concreet voor het klimaat, de situatie en via pedagogische grondvormen
- Circulair, complementair proces: specifiek aanbod is aanleiding tot een
verandering in vraagstelling en omgekeerd
FACTOREN GERELATEERD AAN ORTHOPEDAGOGISCH VRAAG EN AANBOD
Dynamisch: cliënt en begeleider zijn constant in verandering
De belangstelling voor voorgeschiedenis komt van het visueel model van Hellinckx:
concreet opvoedingsgeschiedenis en genetische factoren vermeld
Ook Belsky: sociaal-contextueel procesmodel van opvoeding + model voor
opvoedingsgedrag van ouders
Opvoeding als tweerichtingsverkeer
Bronfenbrenner: ecologische benadering van ontwikkeling van het kind
IDENTITEITEN
= gebaseerd op intersectioneel denken/kruispuntdenken van Kimberlé Crenshaw en
Gloria Wekker
- Holistische4 en caleidoscopische5 invalshoek => inclusief denken
2
stijl van interactie waarbij iemand gevoelig en attent reageert op de signalen en
behoeften van een ander
3
ontwikkeling van motivatie, wilskracht, doelgericht gedrag en het vermogen om keuzes
te maken en actie te ondernemen om doelen te bereiken
4
mens gezien als een geheel waarin alle aspecten — zoals lichaam, geest, emoties,
relaties en omgeving — onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper studente1stejaar. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,96. Je zit daarna nergens aan vast.
