Samenvatting
samenvatting hoofdstuk 8
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
samenvatting hoofdstuk 8 (college aantekeningen en handboek)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
KRITISCHE PEDAGOGIEK1 INLEIDING
Inleidend via marxisme (Karl Max)
Kritische filosofie
Kritische pedagogie (vroege Klaus Mollenhauer)
Bestaande cultuur (geesteswetenschappen) moet vernieuwd worden: men staat er niet voor open dat de nieuwe
generatie iets radicaals nieuw wil
De bestendiging van de geest is het waar het naartoe leidt
2 KARL MAX
2.1 KRITIEK VAN FRIEDERICH NIETZSCHE
Eenzijdige belangen: angst voor het leven, begripsmummies, slavenmoraal bij Nietzsche
Bij Marx vooral economische verhoudingen, productsmiddelen
Hegel: Marx was kritisch over Hegel (zijn leermeester): filosofie heeft de werkelijkheid geïnterpreteerd
maar nu is het ook tijd voor die verandering.
o Kritiek van Marx: we moeten interpreten en begrijpen maar ook veranderen
o De werkelijkehid zoals ze is niet zo redelijk
o De werkelijkheid was de werkelijkheid die getekend werd door opkoming technologische revolutie
o Vormgegeven worden op materieel vlak en economisch vlak (mobiliteit , productie goederen
o Het werd een kapitalistische samenleving: werk, menselijke contacten, bezit van kapitalisme
2.2 KAPITALISME
Marx reageert op: Wantoestanden van groeiende kloof tussen gelijkheid (kapitale krachten en niet kapitaal
krachten = PROLETARIAAT (klasse die niets anders meer bezit dan haar eigen kinderen)
Er was meer uitbuiting en armoede -> ondanks verlichting en grotere vooruitgang
o Kapitalisme: steeds problematischer dat de productiemiddelen bezit zijn van fabriekseigenaars
(individueel bezit van kapitaalkrachtigen)
o Kern van probleem = geproduceerde meerwaarde, die eigenlijk aan de arbeiders zelf toekomt,
wordt toegeëigend door de bezitters van de fabrieken. Die deze winst gebruiken om te investeren
in het creëren van nog meer fabrieken, met nog meer uitbuiting tot gevolg.
o Economie draaide meer over competitie
o Meer kapitaal vergaren door wint
o Geproduceerde meerwaarde werd verkocht met winst
Deze winst werd ook kapitaalwinst (geen gedeelde winst -> dat gaat naar meewerkende
mensen in die fabriek) maar ging individueel naar eigenaard (enkel een verloning)
Als er ergens op bespaard worden was het op de lonen
Winst verhogen door lonen terug te dringen
Schaalvergroting -> arbeiders hadden kleine taken hadden die mijlenver met het
doel hebben -> geen trein gemaakt maar een bout
o Productiviteit omhoog -> winst omhoog -> kapitaal omhoog
o Bij te weinig productie loon naar beneden (nog meer winst, …)
o Vicieuze cirkel met klasse armen werd armer en groter dus grotere kloof
Er kwamen uiteindelijk stakingen -> Marx zag dat dit op ontploffen stond dat er verandering nodig was
De geleerden keerden hier van af -> ze bleven doen alsof deze wereld de beste was
Vormgaven aan natuur -> geïndustrialiseerd
o Band met product gaat verloren
o Mens is een arbeid of werkend wezen -> tegendradig met industrialisatie
o Opheffing, revolutie en bevrijding van proletariaat (eigen slavernij, schijnvrijheid, vrij kan werken,
hongerloon)
Vrijheid wordt genomen -> strijd
Klasseloze en bezitloze samenleving -> spontane wijze samenleven -> spontane harmonie
Rousseau: volonté generale
, Geen verknechting als bezit van iedereen is -> samen arbeid
Marx zei dat dit de oorzaak was omdat arbeiders totaal vervreemd zijn van hun ware zelf, ze zijn gealiëneerd.
(Carl Rogers: collectieve vervreemding en massamens van diepe en lichamelijke zelf)
Anders dan bij Rogers is de natuur/wezen van de mens iets anders: de mens is een producent, een
arbeidend wezen. Op deze manier komt een harmonische maatschappij tot stand.
o Marx bekritiseerd zijn leermeester Hegel erin: Hegel zijn filosofie bestaat enkel uit
boekenwijsheid. Daarom zegt hij de filosofen hebben de wereld slechts verschillend
geïnterpreteerd, het komt erop aan haar te veranderen. We moeten de situatie niet alleen uit
leggen maar moeten er ook iets aan doen.
o Daarom is het Marxisme ook een geëngageerde wetenschap (ze wil de reëel invloed hebben op
de loop van zaken en van de wereld een betere plaats maken.) het is dus niet alleen een filosofie
of wetenschap van of over de maatschappij.
o Het is altijd een activist en kan niet neutraal aan de zijlijn blijven staan.
Geen enkel onrecht mag worden getolereerd
Fundamentele kwestie door Marx: ‘waarom komen de proletariërs niet in opstand?’
o Als de massa in zijn geheel in opstand komt -> geen enkel bestaand regime is dan onwankelbaar.
o Reden waarom het zo laten is een vals bewustzijn: ze hebben geen heldere kijk op
maatschappelijke situatie
o Marx ideologie: de verkeerde denkwijzen en voorstellingen die tot doel hebben om de bestaande
orde (onrecht en onderdrukking) in stand te houden
2.2.1 5 VORMEN VAN IDEOLOGIES: VAST BEWUSTZIJN VOLGENS MARX
1. RECHTSSYSTEEM: bezit is gekoppeld aan bepaalde rechten. Bezit beschermen tegen anderen =
natuurlijke orde, maar waarom moet er een rechtssysteem zijn dat op een andere manier van bezit zijn
(niemands bezit) – persoonlijk en publiek recht.
Wordt dikwijls voorgesteld als hoogtepunt van humaniteit: samenlevingen zonder wet -> wet van de
sterksten.
Mensen denken in termen van hun eigen rechten -> individualisering -> denken niet aan collectief
belang.
Strafsysteem: wat hoort bij criminaliteit en wat niet?
2. RELIGIE: wordt in het leven hierna vergoed. Vergoed voor het afzien (afzien = goed -> christendom,
afboeten van eigen zonde)
Het geloof in het hiernamaals wordt als krachtige bron van hoop gezien in de duistere wereld. Het
betekent dat degene die het nu moeilijk hebben later beloond worden in de hemel. Terwijl de uitbuiters
eeuwig zullen branden in de hel.
Het brengt een hart in de harteloze wereld.
3. GEZIN: basisvorm, kinderen zijn ons kapitaal, die het familiebedrijf moeten renderen. Niet een zorgende
en veilige haven -> manier om aan reproductie te doen.
Diepe bron van vervulling en zin. We beseffen niet dat deze verbindingen binnen deze sfeer ons
ongevoelig maken voor het lijden daarbuiten. Het gezin is een bourgeois instelling die ons oplegt om
egoïstisch te denken. We redeneren in termen van mijn man en mijn kind (bezitten). We vergeten
rekening te houden met het lot van lotgenoten.
4. KUNST afleiding vooral voor heersende klasse. Beeld vooral de toestand van elite af.
kunstenaar wordt gezien als zonderling en vrijdenker wiens taak het is tegen de gevestigde orde in te
gaan, maar ook de kunstenaar zal uiteindelijk de taal van het kapitalisme spreken
We laten net het aangename van het leven voorstellen als kunstenaar -> bourgeoisie en de weldaden van
de industriële maatschappij. Als we kijken naar zo’n schilderij denken we in het beste van de wereld te
zitten.
5. ZUIVERE EN WAARDEVRIJE WETENSCHAP: werkelijkheid leren kennen zoals ze is, geen totale illusie
maar idee met bepaalde agenda om ons bewustzijn vorm te geven. Wetenschap gaat gepaard met
bepaalde belangen.
o Covid: wetenschap was niet meer neutraal in de politiek
We stellen wetenschap vaak voor als hoogste cultuurgoederen. Echter dient de wetenschap de bestaande
maatschappelijke orde.
Verder claimt de wetenschap dat ze puur beschrijvend te werk gaan ( geen massavernietigingswapen
ervan maken) -> noodzaak aan een geëmancipeerde wetenschap die niet doet alsof ze neutraal is.
Enkel als we engageerde burger zijn, als we hierin slagen (bovenbouw: ideologie, filosofie, vruchten van menselijk
intellect, verbeelding, religie, …) zullen we ook de onderbouw (productieverhouding, de economie -> wie bezit
de geproduceerde meerwaarde) zijn. Zolang er onderdrukking en ongelijkheid bestaat op economisch niveau zal er
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper janygoetschalckx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 48072 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen