Samenvatting
KWALITEIT VAN
LEVEN BIJ
MENSEN MET
GEDRAGS- EN
EMOTIONELE
STOORNISSEN
Sara Courteyn
Academiejaar 2024 – 2025
,KWALITEIT VAN LEVEN BIJ PERSONEN
MET GEDRAGS- EN EMOTIONELE
PROBLEMEN
ORGANISATIE OLOD
Hoorcolleges en leerpad wisselen elkaar af schriftelijk examen (80%)
Examenopdracht + coaching individuele paper (20%)
Leermateriaal: syllabus + ppt + eigen notities + leerpaden
1. TERMINOLOGIE, CLASSIFICATIE EN DIAGNOSTIEK
1.1. INLEIDING
Kinderen met gedrags- en emotionele problemen sterk in de belangstelling,
ouders en leerkrachten hebben gevoel meer dan vroeger media veel
reportages over kinderen met GEP en hun gezinnen (wie zijn deze kinderen,
hoeveel zijn er, wat zijn de oorzaken van de gedrags- en emotionele problemen
en hoe kunnen we deze kinderen op maat ondersteunen…?)
1.2. TERMINOLOGIE EN DEFINIËRING
1.2.1. WHAT’S IN A NAME – PROBLEMEN VS. STOORNISSEN
Storend gedrag + emotionele problemen = probleemgedrag
Kinderen/ jongeren met GEP = kinderen die zich zichtbaar ongewoon/
abnormaal gedragen of zichtbaar ongewone/ abnomale emoties vertonen
afgezien van ernst, oorzaak, context van gedrag/ emotie
- Zowel kinderen met storend gedrag (woedebuien) als emotionele
problemen (angst)
- Zowel externaliserend (stelen, vechten) als internaliserende (angstig
voelen) problemen
Lichte, tijdelijke problemen: als reactie op nieuwe situatie (zeuren, boos bv.
door geboorte broertje)
- Contextgebonden problemen: in bepaalde situaties, bij bepaalde
personen (bv. tegen leerkracht)
- Leeftijds-/ fasegebonden problemen: bv. puberteit en bijhorende
opstandigheid
1
,Ernstige problemen: bv. antisociaal gedrag, stemmingsstoornissen… (=
gedrags- en emotionele stoornissen!)
- Chronische problemen: langdurig, blijvend, frequent, niet-
contextgebonden, meerdere domeinen van het leven
Alle gedrags- en emotionele stoornissen zijn ook gedrags- en emotionele
problemen, maar niet alle gedrags- en emotionele problemen zijn gedrags- en
emotionele stoornissen!
GEDRAGS- EN EMOTIONELE PROBLEMEN
Gedrags- en emotionele stoornissen
Lichte, tijdelijke problemen Ernstige problemen
Contextgebonden Minder contextgebonden
Leeftijdsgebonden Blijvend
Lagere frequentie Hogere frequentie
Gedrags- en emotionele problemen/ stoornissen zijn correcte termen als het gaat
over het descriptieve en het zichtbare, maar duiden enkel op probleem binnen
het kind zelf gedragsproblemen vaak uitgelokt/ versterkt door de omgeving
- Als pedagogische handelingen of aanpak ≠ pedagogische behoeften =
opvoedingsproblemen
o Niet schuld bij ouders leggen, maar wijzen op gestoord
interactieproces ouder-kind
o Kan leiden tot handelingsverlegenheid
o Verontrustende leefsituatie (VLS)
GEDRAGS- EN EMOTIONELE STOORNIS ≠ ONTWIKKELINGSSTOORNIS
GEDRAGS- EN EMOTIONELE ONTWIKKELINGSSTOORNIS
STOORNIS
- Stoornis in het gedrag of - Belemmering (vertraging/
emotie verstoring) in de normale
- Bv. ODD, CD… ontwikkeling omwille van een
aandoening op 1 of meerdere
ontwikkelingsdomeinen
- Bv. aangeboren verstandelijke
beperking, ASS, ADHD,
leerstoornis…
1.2.2. AANDACHTSPUNTEN BIJ HET DEFINIËREN VAN PROBLEEMGEDRAG
Gaat altijd over het zichtbaar abnormaal of ongewoon gedragen, maar geen
eenduidige criteria, maar gedragingen/ emoties van:
- Een welbepaald kind
- Die op een welbepaald moment in de tijd
- Door welbepaalde personen uit de omgeving van het kind
- In een welbepaalde socio-economische en culture context
Kunnen als storend, ongewenst of ongewoon ervaren worden/ genoemd worden,
rekening houdend met:
2
, - Ontwikkelingsperspectief: gedrag dat op de ene leeftijd nog adequaat
en gepast is, kan dat op een andere leeftijd niet meer zijn
o Huilbuien zijn ok bij een peuter, niet meer bij een middelbaar
- Continuümgedachte: storend gedrag van kinderen met
gedragsproblemen komt ook voor bij kinderen zonder gedragsproblemen,
MAAR verschil in ernst, intensiteit, plaats en chroniciteit
- Context: belang van de situatie(s) waarin gedrag zich voordoet
o Kind kan thuis erg lastig zijn, maar in de klas helemaal niet
- Informant: wie beoordeelt het gedrag? Ouders, leerkrachten,
hulpverlener…
o Ouders kunnen niet altijd inschatten of gedrag passend is bij leeftijd
en dan is pedagogisch advies noodzakelijk als ouders geen
handvaten krijgen en verkeerd aanpakken, kunnen bij kind toch GEP
ontstaan
1.2.3. DEFINITIE PROBLEEMGEDRAG
“We spreken van probleemgedrags als ouders, leerkrachten en andere personen
dit gedrag beschouwen als strijdig met de door hen en de samenleving
gehanteerde normen en regels en/ of wanneer deskundigen dit gedrag als
problematisch beoordelen op basis van valide kenmerken inzaken psychische
(on)gezondheid.”
Verhelderend, maar nog steeds erg algemeen relatief concept
Wanneer kind normen en regels uit omgeving overschrijdt: niet alleen gedrag van
kind bepaalt GEP of niet, ook interpretatie van de omgeving binnen kader van
samenleving (= cultuur- en tijdsgebonden)
1.2.4. TWEE SOORTEN PROBLEEMGEDRAG
EXTERNALISEREND INTERNALISEREND
Storend gedrag Emotionele problemen
Sterke ongeremdheid Sterke geremdheid
Voornamelijk op de buitenwereld Gericht op de eigen persoon of weg
gericht van de buitenwereld
Agressie, hyperactiviteit, Angstig, teruggetrokken gedrag,
ongehoorzaamheid, impulsiviteit, verlegenheid, depressie, gevoelens
liegen, stelen, vandalisme, weglopen van eenzaamheid, huilen
Oppositioneel-opstandige stoornis Depressieve stoornis
Normoverschrijdend-gedragsstoornis Angststoornis
1.3. CLASSIFICATIE (≠ DIAGNOSTIEK)
= systematisch ordenen en groeperen van problemen o.b.v. gelijke
eigenschappen en onderlinge relaties
Grote verscheidenheid aan problemen of stoornissen nood aan ordening en
indeling
3