Rechtssociologie
-> we zetten ons buiten het recht en kijken er zo naar
1. Waarover gaat rechtsociologie?
1.1 Methode
§ Juridische (doctrinaire) methode
§ Regel
§ Feiten
we hebben een feitenrelaas onder juridische regels te brengen
-> bv. auto-ongeval
Juridische (doctrinaire) methode
Technieken
Feiten verzamelen (voor zover juridisch relevant) à (beperkt) empirisch.-> juridisch
correcte feiten en feiten die juridisch relevant zijn -> het staven van dat juridisch dossier
is beperkt
De regel moet worden ‘gevonden’ à heuristiek. - > regels achterhalen -> welke rgels zijn
e rnu van toepassing
De regel kan open of vage normen bevatten à interpreteren volgens de juridische
technieken. -> zodat ze ook langer kunnen meegaan in de tijd -> moeten dan ook verde
rgeinterpreteerd worden
De geldigheid van een norm controleren à beoordelen volgens de interne systematiek,
formeel-juridische criteria. -> is die norm gelidg, in overeenstemming met hogere
rechtsregels -> we gaan wat is recht beoordelen aan de hand van juridisch criteria
Meerdere grondrechten zijn van toepassing à afwegen. -> de rechter zal moeten
afwegen -> welk grondrecht weegt door
, Regelcreatie of bestaande regel kent gebreken à voorschrijven hoe het ‘zou moeten’
(sollen/ ought to be) / verbeteren van de regel (normatief). -> hoe moeten we de lacune
oplossen -> ze gaan bepalen hoe dat het recht zou moeten zijn
Deze beslissingen / een standpunt moeten worden verdedigd à argumentatie. -> in het
innemen en het verdelen van een standpunt is een klassiek kenmerk van de juridische
rechtswetenschap
Alles binnen de grenzen van de doctrine, met het oog op het bewaken van de coherentie
van de doctrine. -> doel: het recht te bewaken
Empirische methode
-> we willen vooral kijken hoe dat het recht in de samenleving staat
-> we gaan dit op een wetenschappelijke manier doen
Wetenschappelijke, systematische gegevensverzameling in de praktijk, in het ‘veld’.
Criteria voor sociaal-wetenschappelijk onderzoek -> (basiscriteria)
Betrouwbaarheid: je verzamelt gegevens en in welke maten zijn die gegevens
betrouwbaar, stel je zou dit opnieuw doen -> zou dit dan dezelfde resultaten
leveren -> repliceerbaarheid
Externe validiteit - representativiteit: de representativiteit van een onderzoek bv.
je kan niks in de rechtbank van antwerpen gaan doen over geschillen van zuid-
Amerika -> je bent in de rechtbank van antwerpen en niet in die van Zuid-
Amerika
Interne validiteit: bv. je wil in je onderzoek gaan achterhalen hoeveel vonnisen
bij de politierechtbank 'rijden er onder invloed' -> conclusie ' autobestuurders
vinden dat ze te zwaar worden bestraft'
Objectiviteit van de data: de posisionaliteit van de intervieuwer, de onderzoeker
kan invloed hebben op de date die er is gevonden
Technieken: oa. surveys, interviews (bv. hoe dat mensen omgaan met het recht),
veldwerk (dat je in de praktijk gaat kijken, bv. in de rechtbank observeren hoe dat de
rechter omgaat met de advocaten) en statistische analyses (bv. wat is de gemiddelde
duur van een juridisch proces).
Wetenschappelijke analyse van de verzamelde data.
Recht in de samenleving. -> hoe komt dat het recht op deze moment zo in de
samenlevin zit -> de manier waarop dat de mensen ernaar kijken
, Voorbeeld van doctrinaire methode: genitale verminking/besnijdenis (genital
mutilation/cutting) in Senegal
1. Vaststelling van een onderzoeksprobleem :is iets waarover je onderzoeksvragen
over kan stellen -> er is ruimte over
2. Onderzoeksvragen in juridisch ‘doctrinair’ onderzoek:
“Welke juridische instrumenten zijn relevant?” bv. internationale
verdragen, wetgevinge, ...
“Hoe luidt het recht over genitale verminking/besnijdenis in Senegal?”
3. Zoeken en analyseren van juridische bronnen
Verdragen, constitutioneel recht en wetgeving in Senegal.
Rechtspraak
Rechtsleer (artikels en boeken).
Voorbeeld van doctrinaire methode: genitale verminking/besnijdenis (genital
mutilation/cutting) in Senegal
Analyse van juridische bronnen wijst op bestaan van een sterk mensenrechtelijk
kader: ‘probleem’ opgelost!
Maar, zijn deze instrumenten ook effectief? : zorgt de wetegeving ervoor ddie dat dit
verbiedt , het verbod wordt nageleefd
Waarom wel, waarom niet? Falende implementatie/handhaving? Weinig
maatschappelijke steun/naleving? : bv. elementen in de sameneleving, bepaalde
groepen in de samenelving als zeeer belangrijk wordt gezien
Deze vragen kunnen niet worden beantwoord d.m.v. een uitsluitend juridische
analyse, een empirisch onderzoek is nodig.
Voorbeeld van doctrinaire methode: abortus in België.
1. Vaststelling van een onderzoeksprobleem
2. Onderzoeksvragen in juridisch ‘doctrinair’ onderzoek
“Welke juridische instrumenten zijn relevant?”: staat het in het strafrecht of in
een andere wet, en wat zegt het recht er dan over
“Hoe luidt het recht in België en in Nederland over vrijwillige
zwangerschapsafbreking op verzoek van de zwangere vrouw?“
3. Zoeken en analyseren van juridische bronnen
Verdragen, constitutioneel recht en wetgeving België en Nederland.
Rechtspraak. : die die bepalingen heeft geinterpreteerd
Rechtsleer (artikels en boeken). : die schrijft over de relevante bepalingen ->
termijn ? in België 12 weken en in Nederlands 22 weken
, Voorbeeld van doctrinaire methode: abortus in België.
Analyse van juridische bronnen wijst op verschillend juridisch kader:
onderzoeks‘probleem’ en onderzoeksvragen opgelost!
Maar, wat zijn de effecten van de regelgeving? : wat doet die regel in de samenelving
-> hoe wordt die regel toegepast
Wordt de regelgeving gevolgd? Waarom wel, waarom niet? Weinig
maatschappelijke steun/naleving? Leidt de regelgeving tot drempels bij
vrijwillige zwangerschapsafbreking? Zijn er verschillen in de effecten?
Deze vragen kunnen niet worden beantwoord d.m.v. een uitsluitend
juridische analyse, een empirisch onderzoek is nodig.
-> vrouwen gaan naar nederland, maar gaan alle vrouwen naar nederlands -> niet alle
vrouwen kunnen naar nederland gaan bv. doo een financiele drempel, administratieve
drempel, psychologische drempel ,...
-> zijn niet de enige twee manieren om hiernaar te kijken, bv. op en politiek,
Rechtsfilosofisch perspectief te kijken ,...
Doctrinaire trefwoorden, formuleringen en vragen
-> de inhoud van een wet,van een bepaling, van een bepaald arrest
Privaatrecht, strafrecht, gerechtelijk recht, personen- en familierecht, …
De rechtmatigheid van …, de bevoegdheid om …, de strijd van … met …, de
aansprakelijkheid van …, de strafbaarheid van …, de gebondenheid aan …, de
rechtsgevolgen van …, de geldigheid van …., (uitzonderings)gronden, rechten,
plichten, ... botsing, afweging, …
Inhoud van een verdrag, wet, decreet, voorstel, procedure, …
Inhoud van een vonnis of een arrest.
Doctrine, rechtssystematiek, dogmatiek.
- Law in the books: het antwoord op uw vragen vindt u in de boeken
- Vragen: “Hoe luidt het recht?”, “Wat is het toepasselijke recht?” en “Hoe zou het
recht moeten luiden?” (meer een normatieve vraag dat je aan de hand van een
bepaald criteria gaat beantwoorden). -> klassieke vragen
Empirische/rechtssociologische trefwoorden, formuleringen en vragen
De effectiviteit van …, de doelmatigheid van …, de werking van …, de effecten of
risico’s van …, het functioneren van … -> bereikt een bepaalde wet een bepaald doel
De oorzaken van…, de totstandkoming van…, de invloed van… -> hoe komt dat de
wetgeving in belgie er zo uitziet?
Ervaringen met …, de perceptie van…, de aanvaarding van…, de waardering van… ->
wordt een bepaalde wetterlijke norm aanvaard door de mensen
Verklaring, gevolgen en oorzaken.
Law in action -> we gaan kijken naar het recht in actie -> wat doet het recht nu in de
samenleving?