Sociaal recht
Hoofdstuk 1: Inleiding tot het sociaal recht
Sociaal secretariaat = bedrijven besteden hun lonen uit aan hun
2 taken:
- Lonen correct berekenen
- Advies geven
1. Sociale wetgeving
Wetgeving begint voor aanwerving (ook bij recruitering & vaccature) & eindigt niet bij ontslag (pensioen1)
Werkliet= arbeider: handenarbeid
Bediende: hoofdarbeid
Zeer ruim
Complex
•Onoverzichtelijk: geen sociaal wetboek
•Onderhevig aan evolutie
a) Geen duidelijk afgebakend geheel (kan in Wallonië verschillen van Vlaanderen)
- Onoverzichtelijk => meerdere rechtsbronnen:
▪ Wetten / decreten / ordonnanties
> bv. Arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978= basis wetgeving
▪ Koninklijke besluiten / Ministeriële besluiten
▪ Rechtspraak / rechtsleer / gewoonte / gebruik
▪ Collectieve arbeidsovereenkomsten (“CAO’s”): per sector
> Werknemersorganisaties (vakbonden) & werkgeversorganisaties
> Overeenkomsten liggen vast in CAO
> Sectoren: bouw, chemie, zorg, banken,..
> Afwijking mogelijk indien voordelig/beter voor de zwakke = wn
▪ Arbeidsreglement: verplicht document: per onderneming
> Zodra 1 persoon in dienst (zelfs student)
> Moet op de werkvloer een exemplaar aanwezig hebben
> Geacht te kennen
> Bevat: veiligheidsvoorschriften , vakantiedagen2 & ziekten3 + hoe je dit moet
melden
▪ Arbeidsovereenkomst: individueel (WN & WG)
> Verplicht schriftelijk document voor uw tewerkstelling
> Bevat: loon, uurrooster, functie, loonsvoordelen, kilometervergoeding,..
1
Wettelijke pensioensleeftijd: 65 jaar
2
Min recht op 20 dagen vakantie: eerst jaar werken voor nadien uw vakantie te krijgen + 10 wettelijke
feestdagen
3
Gewaarborgd loon: loon zoals je zou werken (vereiste: ziektebrief, nu 3 x zonder ziektebriefje afwezig)
, b) Constant onderhevig aan evolutie
- Voorbeelden
▪ Sociaal strafwetboek (2011): geen wetboek, wel strafwetboek
> Inhoud:
• Bevat info over inspectiediensten (30 soorten) & bevoegdheden
• Procedureregels
• Sancties: 4 niveaus (4 is het zwaarste)
• Inbreuken op
- Arbeidsrecht
- Sociale zekerheid
- Sociale bijstand
> Hoofdzakelijk toepassing op WG, kan voor WN indien bewust
> Aanpassing op komst: een 5de sanctieniveau: voor echt ernstige (gezondheid &
welzijn ook steeds belangrijker)
▪ Eenheidsstatuut (2014)
▪ Re-integratie langdurig zieken (2017 en 2022)
▪ Coronamaatregelen
> Corona-telewerk
> Corona-werkloosheid
> Vaccinatieverlof
▪ Maatregelen nav. oorlog Oekraïne
▪ Maatregelen nav energiecrisis…
1.1 Inspectie
Sociale inspectie
= controleren of men de wetgeving naleven
▪ Aangekondigd of onaangekondigd
▪ Niet inorde = inbreuk (4 niveaus: 4 is het zwaarste)
,Inspectiediensten
Federale en regionale inspectiediensten: verschillende soorten en op verschillende niveaus
- Toezicht op de sociale wetten (= arbeidsinspectie)
▪ Arbeidstijden (max 8u werken per dag, anders overuren4!), sociale documenten,
arbeidsdocumenten, correcte verloning enz.
= of de werknemer krijgt waar hij recht op heeft: oogpunt wn
- Toezicht welzijn op het werk
▪ Arbeidsongeval (altijd controle indien dodelijk) , Corona, veilige werkomgeving: goede
bureaustoel
- RSZ
▪ Niet-betalen sociale bijdragen, dimona, schijnzelfstandigheid
= oogpunt wg of hij betaald wat hij moet betalen aan overheid
- RVA= rijksdienst voor arbeidsvoorziening
▪ Werkloosheid, SWT, tijdskrediet (ouderschapsverlof, bv: 1 dag per week thuis en dan krijg je
uitkering RVA)
= controleren of je recht hebt op uitkering
- RJV
- RIZIV
- Fonds voor arbeidsongevallen
- Fonds voor beroepsziekten
- Kinderbijslag
- Gerechtelijke politie
Wat controleert de inspectie?
• zwartwerk (RSZ-aangifte)
• illegale tewerkstelling (single permit, arbeidskaarten en -vergunningen)
• arbeidsreglement, met inbegrip van alle werkroosters en de verplichte bijlagen (zoals de bijlage
psychosociale risico’s)
• arbeidsovereenkomsten en bijlagen (deeltijdse arbeidsovereenkomsten, studentencontracten,
uitzendcontracten, telewerk)
• controlekaarten van werkloze werknemers
• Dimona-aangifte
• arbeidsongevallenverzekering
• bewijs van dagelijkse elektronische aanwezigheidsregistratie in bv. de vleessectoren of de bouwsector
4
Overuren zijn eigenlijk voor dringende noodzaak en niet voor elke week standaard
, • (schijn)zelfstandigheid
Sancties en inbreuken
= normaal 4 sanctieniveaus
Voorbeelden per niveau
Bijzondere strafrechtelijke sancties
• Exploitatieverbod = instelling niet betreden (1 maand tot 3 jaar)
• Beroepsverbod (1 maand tot 3 jaar)
• Sluiting van de onderneming (1 maand tot 3 jaar)
Aanleiding tot controle door inspectie (kan ook in een eenmanszaak)
• Van waar opeens controle?
- Op eigen initiatief
- Na een klacht (van werknemer, klant, concurrentie, buurtbewoners = iedereen)
, • Meldpunt Eerlijke Concurrentie: niet anoniem, wel voor gecontroleerde blijf je
anoniem
- Op vraag van een administratieve overheid
- In het kader van een sensibiliseringscampagne
- Volgend op een arbeidsongeval
- Op verzoek van de gerechtelijke macht (arbeidsauditeur, parket,
onderzoeksrechter)
- Flitscontroles
• Hoe?
- Aangekondigde controle
- Onaangekondigde controle
- Na ernstig arbeidsongeval
SIOD: sociale inlichtingen – en opsporingsdienst
= controleert de meldingen van Meldpunt Eerlijke Concurrentie
Flitscontroles: aangekondigde nationale controles
Er is een checklist beschikbaar voor elke sector = voorbereidbaar!
+ resultaten worden ook gepubliceerd
Het verloop van de inspectie & gevolgen
, Inspectie: aanleiding door verschillende mogelijkheden (flitscontrole, eigen iniatief,..)
Eens inspectie binnegelaten: mogen zij alles doen (best dus zo dicht mogelijke vergaderzaal koffie aanbieden)
Dimona: elektronisch, onmiddelijke aangifte bij de RSZ dat elke WG moet doen voor als de WN begint = anders
is het zwart werk 5
Optie 1: vaststellen van klein foutje= PV (proces-verbaal) van waarschuwing: zet alles inorde en dan is het ok
(geen sancties)
Optie 2: regulariseren = puur financieel, 10 000 tekort dus betaal het nu en dan is het ok (bv: lonen niet betaald
of arbiedstijd)
Optie 3: pv van inbreuk: (niet de eerste keer, ergere fout)
=> PV van inbreuk wordt opgestuurd naar arbeidsauditeur: soort openbaar ministerie binnen de
arbeidsrechtbank = zij beslissen of ze gaan vervolgen
WG kan altijd verweer sturen!
2 mogelijkheden bij de beslissing van de arbeidsauditeur :
• seponeren = administratieve boete: zie tabel
o dienst CAB: collectieve arbeidsbetrekking, heeft nog boete per werknemer, afhankelijk van
niveau
(bv: 10 werknemers is dan 10 x 3000, aantal werkenmers kan max 100 zijn)
• strafrechtelijke vervolging = strafkamer binnen arbeidsrechtbank
2. Indeling van de sociale wetgeving
Arbeidsrecht Sociale Sociale bijstand
zekerheid
Sociale zekerhied: vangnet indien we niet kunnen werken
Sociale zekerheid: ziekte arbeidsongeval
= arbeidsongeval is gebeurd op het werk, ziekte is bv kanker
Sociale bijstand: om recht te hebben op sociale zekerhied moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen
= 2e vangnet: OCMW
Doel:
• Bescherming van de belangen van de werknemers en de sociaal verzekerden 6
• Bevorderen van hun welzijn
o Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten
Bv. Bescherming tegen pesten, geweld en ongewenst seksueel gedrag
5
Men ziet uur en datum van inschrijving dus last-minute als ze voor u deur staan, helpt niet.
6
Bescherming van de zwakke: voordeel vd werknemer