Voortplanting
Veel voorkomende afwijkingen bij intacte teef en poes
Pyometra bij de teef
Cysteuze endometriumhyperplasie
Donkere opklaringen zijn cysten
Normale uterus (0,5 cm doorsnede)
Geen vocht, duidelijke serosa aflijning
Epidemiologie
• Pyometra is tamelijk algemene ziekte bij de oudere intacte teef
(gemiddeld 9,5 jaar)
• 15% pyometra bij beagles van 4 jaar of ouder
• 25% van intacte teven krijgt pyometra voor leeftijd van 10 jaar
• Meeste teven met pyometra (75%) zijn nullipaar
• Typisch tijdens metoestrus
• Raspredispositie: golden retriever, collie, Berner sennenhund,
rottweiler, Airedale en Ierse terrier
Kliniek
Open pyometra Gesloten pyometra
Vaginale uitvloeiing ++++ + + Zelden
Opgezet abdomen ++ +++ ++ Soms
Lethargie ++ +++ +++ Vaak
Polyurie-polydipsie +++ +++ ++++ Altijd
Braken ++ +++
Koorts + +
Etterige ontsteking van de binnenkant van de baarmoeder, etterige, lichtbruine uitvloei wanneer de
cervix open staat.
Diagnose
• Meestal oudere teef
• Vaak (te) laat (start 2 weken tot 4 maanden na oestrus) door weinig uitgesproken symptomen
• Teven met open pyometra minder ziek dan met gesloten pyometra
• Koorts niet vaak aanwezig, bij endotoxemie zelfs vaak hypothermie
• Voorzichtige palpatie uterus wegens risico op ruptuur, beter echografie
Pyometra en nierproblemen
• Dehydratatie of septische shock door E. coli
• Verminderde glomerulaire filtratie (neerslag van immuuncomplexen)
• Verminderd concentratievermogen van de niertubuli door endotoxemie (worden ongevoelig aan
ADH)
• PU/PD
1
,Technieken
• Echo → cysteuze klieren, hypoechogene inhoud
• RX → vergrote uterus
• Vaginale cytologie → PMN, gedegenereerde NF, kiemen
• Vaginale cultuur → cannulatie uterus via endoscopie en spoelen met fysiologisch
• Bloedonderzoek → leukocytose en linksverschuiving, verhoogd CRP, anemie
• Serumonderzoek → hyperproteïnemie, hyperglobulinemie, verhoogde ureumwaarden
• Urineonderzoek → verminderde dichtheid, soms proteïnurie
Therapie
Chirurgisch
• Als geen fokteef: ovariohysterectomie
• Stabilisatie teef
o Intraveneuze vloeistoftherapie (60 ml/kg + % dehydratatie x LG/100)
o Breedspectrum AB: weinig resistentie van E. coli (amoxicilline-clavulaanzuur, cefalosporines,
gepotentialiseerde sulfamiden)
• Pijnbestrijding met opiaten
• Verdere behandeling met AB na operatie
Medicamenteus algemeen
Kandidaten:
• Fokteven (jonge teven)
• Teven in slechte conditie
• Teven met gesloten pyometra, om toestand voor operatie te verbeteren
• Bij oudere teven die geen chirurgie krijgen
• Niet bij teven met koorts en vermoeden van peritonitis
Algemeen:
• Stabilisatie teef (cfr. operatie)
• Kraag om opname van vaginale uitvloeiing te vermijden
• Breedspectrum AB geven tot bloedwaarden normaal zijn en uteruslumen niet meer zichtbaar is
op echografie
• Ledigen uterus met aglepristone of prostaglandines
Medicamenteus ledigen uterus
• Aglepristone (veiliger maar duurder)
o Ontsluit cervix binnen 48u en verbetert spiercontracties
o Teef in goede gezondheid
o Open of gesloten cervix
• Prostaglandines (goedkoper maar meer risico voor de teef)
o Doen uterus contraheren (uterotoon)
o Jonge teef in goede gezondheid
o Geen nier- of leverproblemen
o Zonder vergroting van de uterus
o Open cervix
o Bij gesloten cervix: ruptuur uterus en peritonitis!
Aglepristone 10 mg/kg SC (D1, 2, 8, 15, …)
+ natuurlijk prostaglandine 25 μg/kg SC elke 8u (D3-7)
Óf synthetisch prostaglandine 1 µg/kg SC elke 24u (D3-7)
Óf synthetisch prostaglandine 10 µg/kg PO elke 12u (D3-12)
2
, • Effect van aglepristone: massale uitvloeiing van pus binnen 24u en algemene verbetering van
conditie en eetlust van teef
• Neveneffecten van prostaglandines: hypothermie (0,5-2°C reductie), rillen, speekselen en
braken, meer defeceren, diarree, eventueel tegengaan met atropine 0,025 mg/kg 15 min voor PG
injectie (hospitalisatie)
Prognose
• Criteria voor aanslaan therapie:
o Verbeterd algemeen welzijn van de teef binnen 48u
o Verminderde diameter van uteruslumen (min. 50% afname D8)
o Significante daling in leukocytenaantal (op dag 8)
• Herstel fertiliteit:
o Best fokken tijdens volgende loopsheid
o Hervallen tussen 10-25%
o Drachtigheidspercentages tussen 50-70 % na medicamenteuze behandeling van pyometra
Pyometra bij de kat
• Komt niet vaak voor wegens verplichte sterilisatie
• In theorie dus alleen bij fokpoes
• Hogere incidentie na progestativa, cycli met ovulatie (langer interoestrusinterval)
• Zieke poes met polydipsie/polyurie, dikke buik, vaginale uitvloei
• Best ovariohysterectomie
• Medicatie: kan ook met aglepristone D1, D2, D7, … plus AB
Mammatumoren bij de teef
• Tweede meest frequente tumor, naast huidtumoren, bij de teef, 25-50% van alle tumoren, vnl.
bij poedels, terriërs en sommige spaniels, 50 % goedaardig
• Derde meest frequente tumor bij de kat, naast lymfosarcoma en huidtumoren, vnl. bij de
Siamees, 80% adenocarcinoma
• Gemiddelde leeftijd 10-12 jaar, sommige rassen al vroeger aangetast vanaf 6-7 jaar
• Vnl. caudale klieren aangetast
• Heel zelden ook reuen met mammatumoren, vaak maligne
Risicofactoren
• Ovariëctomie voor tweede loopsheid heeft beschermend effect
• Langdurige behandeling met progestagenen
• Obesitas op jonge leeftijd
• Schijndracht (niet bevestigd in alle studies)
• Home-made dieet/rood vlees (niet bevestigd in andere studies)
• Raspredispositie: boxer, teckel, cocker en Engelse springer spaniel
Diagnose
• Palpatie van alle melkklieren en lymfeklieren (4e en 5e klier zijn meestal aangetast)
• RX thorax voor controle metastasen
• Aspiratiebiopt wordt weinig gedaan
• Beter resectie en histopathologie van gepreleveerd weefsel i.v.m. prognose
3
