Intellectuele rechten
1 Inleiding............................................................................................................................................................. 2
1.1 Wat zijn intellectuele rechten? ................................................................................................................. 2
1.2 De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie .............................. 3
1.2.1 Het principe van de vrijheid van ondernemen............................................................................. 3
1.2.2 Het principe van de vrije mededinging mits inachtneming van de eerlijke gebruiken ............... 3
1.2.3 De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie ................. 3
1.3 De sector van de intellectuele rechten ..................................................................................................... 4
1.3.1 Overzicht....................................................................................................................................... 4
1.3.2 Gelijkenissen ................................................................................................................................. 4
1.3.3 Verschilpunten ............................................................................................................................. 5
1.3.4 Economisch belang ....................................................................................................................... 5
1.4 Bevoegdheid inzake intellectuele rechten in België ................................................................................. 6
1.4.1 Wetgevende bevoegdheid ........................................................................................................... 6
1.4.2 Intellectuele Rechten als onderdeel van het WER ....................................................................... 6
1.4.3 De Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE) .......................................................................... 6
2 Auteursrecht en naburige rechten .................................................................................................................... 6
2.1 Wetgevend kader ...................................................................................................................................... 6
2.1.1 Nationale wetgeving: Boek XI WER .............................................................................................. 6
2.1.2 Europese regelgeving ................................................................................................................... 6
2.1.3 Internationale bescherming ......................................................................................................... 7
2.2 Auteursrecht ............................................................................................................................................. 8
2.2.1 Toepassingsdomein ...................................................................................................................... 8
2.2.2 Beschermingsvereisten ................................................................................................................ 9
2.2.3 Verkrijging van het recht ............................................................................................................ 10
2.2.4 Titularis van het recht................................................................................................................. 10
2.2.5 Beschermingsomvang ................................................................................................................ 12
C1 Algemeen ............................................................................................................................................ 12
C2 Het reproductierecht .......................................................................................................................... 13
C3 Het recht tot mededeling aan het publiek .......................................................................................... 14
D1 Algemene toepassingsvoorwaarden .................................................................................................. 16
D2 De individuele uitzonderingen ............................................................................................................ 17
D3 De uitzondering van het leenrecht (art XI.192 WER) ......................................................................... 22
D4 Bijzondere regels m.b.t. werken van beeldende kunst en portretten (artt. XI.173 ev WER) ............ 22
F1 Algemene regels .................................................................................................................................. 23
F2 Bijzondere regel voor auteurswerken die tot stand komen in het kader van een dienstbetrekking of
ter uitvoering van een bestelling (artikel XI.167 §3 WER) ....................................................................... 25
F3 Mandaat aan collectieve beheersorganisaties .................................................................................... 26
2.2.6 Duur van het recht (art XI.166 WER) .......................................................................................... 27
2.2.7 Einde van het recht .................................................................................................................... 27
3 Merkenrecht.................................................................................................................................................... 27
3.1 Wetgevend kader .................................................................................................................................... 27
3.1.1 Nationale en Beneluxteksten ..................................................................................................... 27
3.1.2 Europese teksten ........................................................................................................................ 27
3.1.2 Internationale teksten ................................................................................................................ 28
3.2 Toepassingsdomein................................................................................................................................. 29
3.2.1 Het maatschappelijk-economisch belang en de functies van een merk.................................... 29
3.2.2 Het merk in juridische betekenis ................................................................................................ 29
C1 Woordmerken ..................................................................................................................................... 31
C2 Beeldmerken (figuratieve kenmerken) ............................................................................................... 31
, C3 Kleurmerken ........................................................................................................................................ 32
C4 Vormmerken ....................................................................................................................................... 32
C5 Geluidmerken ...................................................................................................................................... 32
C6 Andere categorieën van merken......................................................................................................... 32
C7 Gecombineerde en complexe merken ................................................................................................ 33
3.3 Beschermingsvoorwaarden .................................................................................................................... 33
3.3.1 Vereiste van onderscheidend vermogen ................................................................................... 33
A1 Het merk mist elk onderscheidend vermogen (sub b) ....................................................................... 33
A2 Het merk bestaat uitsluitend uit tekens of benamingen die in de handel kunnen dienen tot
aanduiding van kenmerken van de waren (sub c) ................................................................................... 34
A3 Het merk bestaat uit tekens of benamingen die in het normale taalgebruik of in het bonafide
handelsverkeer gebruikelijk zijn geworden (sub d) ................................................................................. 35
C1 Inburgering .......................................................................................................................................... 35
C2 Uitburgering ........................................................................................................................................ 36
3.3.2 Vereiste van toelaatbaarheid ..................................................................................................... 36
A1 Tekens die uitsluitend bestaan uit een vorm of een ander kenmerk dat door de aard van het waar
wordt bepaald .......................................................................................................................................... 36
A2 Tekens die uitsluitend bestaan uit een vorm of een ander kenmerk dat noodzakelijk is om een
technische uitkomst te verkrijgen (zuiver functionele vorm) .................................................................. 37
A3 Tekens die uitsluitend bestaan uit een vorm of een ander kenmerk dat een wezenlijke waarde aan
de waar geeft ........................................................................................................................................... 37
1 Inleiding
1.1 Wat zijn intellectuele rechten?
Intellectuele rechten zijn subjectieve rechten die door het objectieve recht aan bepaalde
rechtssubjecten worden toegekend.
- Subjectieve rechten omvatten aanspraken van een subject = bevoegdheid
- Rechtssubjecten = ofwel natuurlijke personen, ofwel rechtspersonen
Binnen de private subjectieve rechten wordt een onderscheid gemaakt tussen
persoonlijkheidsrechten en vermogensrechten
- Persoonlijkheidsrechten (= extra-patrimoniale rechten) zijn niet verhandelbare
subjectieve rechten
o Nauw met persoon verbonden → geen rechtsgeldige afstand mogelijk
- Vermogensrechten (= patrimoniale rechten) zijn wel verhandelbare rechten
o Behoren tot vermogen van een persoon
o Onderverdeling: vorderingsrechten, zakelijke rechten en intellectuele rechten
o Intellectuele rechten zijn bijzondere zakelijke rechten → immaterieel goed
▪ MAAR sommige intellectuele rechten (auteursrecht) sluit ook
persoonlijkheidsrecht in!
“Intellectuele eigendom” = ten aanzien van voortbrengselen van de geest kunnen rechten
ontstaan die hetzelfde werken als op lichamelijke goederen!
,1.2 De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie
1.2.1 Het principe van de vrijheid van ondernemen
Vrijheid van handel en nijverheid is een oud fundamenteel beginsel waar onze samenleving
op steunt
- Frans decreet D’Allarde
- Nu: vrijheid van ondernemen
- Herbevestigd in decreet: gewesten oefenen bevoegdheden van economische
aangelegenheden uit met inachtneming van het beginsel van vrijheid van handel en
nijverheid
- Voor federale aangelegenheden: opnieuw verwoord in artt. II.3 en II.4 WER
1.2.2 Het principe van de vrije mededinging mits inachtneming van de eerlijke gebruiken
Beginsel van vrijheid van ondernemen impliceert dat verschillende mensen dezelfde soort
handel mogen drijven.
- Voordeel: balans van vraag en aanbod in vrijemarkteconomie
- Nadeel hiervan: betrokkenen kunnen elkaar schade berokkenen om zelf het meest te
kunnen verdienen. Deze schade kan bewust worden uitgelokt om zo de concurrent
uit de markt te verdringen
Vrijheid van mededinging houdt het recht in elkaars voorbeelden te volgen. De vrijheid van
nabootsing wordt als een van de grondbeginselen van het mededingingsrecht beschouwd.
→ MAAR er zijn grenzen!
- Niet alle middelen zijn aanvaardbaar: stelsel van mededingingsrecht als beperking op
de algemene vrijheid van mededinging
o Regelgeving over oneerlijke marktpraktijken WER → correctiemechanisme
o Evenwichtsoefening
1.2.3 De intellectuele rechten als uitzondering op de vrijheid van mededinging en kopie
Intellectuele rechten staan los van het algemene mededingingsrecht. Ze zijn geen
correctiemechanisme, maar een regelrechte uitzondering op de regel van de vrijheid van
mededinging.
IR zijn exclusieve rechten = verlenen houder een soort monopoliepositie met betrekking tot
exploitatie van zijn creatie.
- Kan aan derden de mogelijkheid ontzeggen handelingen te stellen die in strijd zijn
met zijn exclusief recht
- Verbodsrecht = meest karakteristieke kenmerk van intellectueel recht
- Maar niet bedoeld om als obstakel te fungeren
, IR onderworpen aan het algemeen beginsel van het verbod op misbruik van recht. Dit
wanneer de juridische uitkomst van het uitoefenen van een recht in strijd is met het doel
van de regel die het recht toekent.
- Gevolg: rechtmatig evenwicht tussen verworven IR, belagen van derden en functies
van het betrokken recht.
1.3 De sector van de intellectuele rechten
1.3.1 Overzicht
Binnen de intellectuele rechten traditioneel twee grote subcategorieën:
- Industriële rechten: merkenrecht, octrooirecht, recht op industriële tekeningen en
modellen, kwekersrecht, recht betreffende de bescherming van topografieën van
halfgeleiderproducten (= ‘chips’-recht) en bescherming geografische aanduidingen
- Auteursrecht: bescherming van alle soorten werken: zowel traditionele (muziek,
letterkunde en beeldende kunst) als moderne (audiovisuele, artistieke tekeningen en
modellen, computerprogramma’s en databanken)
o Moderne werken zetten traditionele scheidingslijn industriële en niet-
industriële werken onder druk!
o Ook naburige rechten = verbonden met auteursrecht
→ in de praktijk wordt een synthetische benadering aangewezen = je hoeft niet 1 te kiezen
en daarmee de rest uit te sluiten
- Nieuwe vormgeving kan bescherming inroepen van meerdere rechten en zo zeer
sterk staan ten aanzien van concurrenten
1.3.2 Gelijkenissen
1. IR worden maken deel uit van fundamentele eigendomsrecht en worden als
grondrechten beschermd.
o Wil niet zeggen dat ze onaantastbaar zijn → geen absolute bescherming
o Wordt afgewogen ten opzichte van de bescherming van andere grondrechten
2. Alle IR hebben een immaterieel voorwerp.
3. Enkel prestaties die het banale of het reeds gekende overstijgen worden beschermd.
o Criteria: originaliteit, nieuwheid en beschikbaarheid
4. Alle IR zijn exclusiviteitsrechten.
o Het zijn dan ook allemaal verbodsrechten en tegenwerpelijk erga omnes
o Goede trouw van een inbreukpleger heeft geen invloed op de kwalificatie van
de inbreuk
5. IR zijn tijdsgebonden en gelden dus enkel gedurende een in de wet uitdrukkelijk
bepaalde termijn.
o Na het vervallen van deze termijn vallen de beschermde prestaties in het
openbaar domein
6. IR vertegenwoordigen een economische waarde. Dit betekent dat alle IR vatbaar zijn
voor overdracht, dit is afstand van recht.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Manon2025. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
