Samenvatting
Samenvatting Sociologie en Rechtssociologie
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Samenvatting Sociologie en Rechtssociologie
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 90 pagina's
Voorbeeld 4 van de 90 pagina's
In winkelwagenVerkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
Sociologie en rechtssociologieWat is rechtssociologie
Wat is recht? Verschillende antwoorden afhankelijk aan wie je ze vraagt
- Juristen: geheel van regels die neerslag vinden in de bronnen van het recht
o Toepassen op bepaalde casussen
o Heeft een consistente structuur en een hiërarchische ordening
- Filosofen (natuurrecht): verwijst naar een ideaalbeeld als systeem van
waarden en principes die het sociale leven moeten structureren
- Sociologen: geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale
leven daadwerkelijk structureren.
o Nauw bekijken: hoe macht wordt toegepast in maatschappij
o Breed bekijken: vanuit maatschappij bekijken
Roscou Pound (begin 20ste eeuw)
- Amerikaanse rechtsgeleerde
- Maakt onderscheid tussen law in the books vs. law in action
Law in the books:
- Juridische visie van recht
- Juristen
Law in action:
- Sociologische visie van recht
- Sociologen
- Hoe werden rechtbanken/advocatenkantoren/… binnen maatschappij?
Rechtssociologische visie:
- Maatschappij staat voorop
- Relatie tussen maatschappij en recht
o Tweezijdige relatie:
Maatschappij heeft invloed op recht <-> recht heeft invloed
op maatschappij
*vergelijking tussen visies*
Belangrijkste bron als jurist: wettekst
Socioloog gaat eerder de vraag stellen hoe een wet tot stand gekomen is
Net hetzelfde bij een vonnis
Socioloog gaat empirisch kijken naar het proces (begin tot eind)
Rechtssociologie: een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als
een sociaal verschijnsel, als product van menselijke interactie’ (Huls)
- Empirisch: waar te nemen met zintuigen
Recht kunnen observeren (geen assumpties maken)
1
,Sociale productie: invloed van samenleving op recht
Sociale werking: invloed van recht op samenleving
Sociale productie van recht:
- Hoe komt recht tot stand?
o Interne formele bronnen van recht:
Wetgeving
Rechtspraak
Doctrine
Gewoonterecht
Algemene rechtsbeginselen
o Maatschappelijke bronnen van recht:
Politiek
Economische-technologische ontwikkelingen
Juridische professionals
Rechtsopvatting van burgers
Maatschappelijke bronnen van recht:
1. Politieke machtsverhoudingen
Recht is een product van bestaande politieke besluitvormingsprocessen in
een land
Belangen hebben vertegenwoordigers die hun belang
in wetten willen terugzien/vinden
Publieke machtsfactoren (politieke partijen, ambtenaren, bestuurders)
o Parlement en regering zijn hoofdrolspelers van wetten maken
o Wetten maken volgens politieke logica
o Jurist probeert politiek uit wet te filteren
o Ambtenaren zijn constant bezig met wetten (onzichtbare actor)
Private machtsfactoren (lobby bedrijfsleven, vakbonden,
milieuorganisaties)
o Lobby (actor uit maatschappij zelf)
o Belangengroepen kijken of ze hun belang vertegenwoordigt kunne
krijgen in wet die tot stand komt
o Wet moet balans maken tussen verschillende maatschappelijke
belangen
Internationale politiek
o Regels worden vaker buiten onze nationale wetgever bepaalt (EU)
2. Economisch-technologische ontwikkelingen
Ondernemingsgewijze productie en technologische innovatie zijn bepalend
voor inrichting van rechtssysteem
Economie (kapitalistische productiewijze):
o Contract en eigendom
o Vrije-markt economie
o Multinationals
Wetenschap en technologie
Rampen
Wetten hollen achter nieuwe technologieën aan
Wat men doet met nieuwe technologieën bepaalt ook het recht
2
, 3. Juridische professionals
Rechtspraak
o Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing door
rechters
o Organisatie: hoe functioneert de RM, samenstelling en organisatie
werkzaamheden
Advocatuur
o Verzakelijking en internationalisering
o Vroeger: vooral kleine éénmanszaken
o Nu: grote internationale kantoren
Andere dynamiek
Invloed op specialisatie
Ambtenaren
o Rechtsvormers en regeltoepassers bij de overheid
4. Rechtsopvattingen burgers
Iedereen wordt geacht de wet te kennen (Quod non)
Rechtssociologisch onderzoek naar:
o Welke kennen burgers paraat hebben over het recht
o Opvattingen over het functioneren van de instituties van de
rechtstaat
o Vertrouwen in recht als oplossing voor hun geschillen
Invloed burgers op recht via
o Opeisen van rechten (vraagzijde)
Bepaalde gebieden worden intensiever gebruikt dan anderen
o Wat bepaalt dat?
o Verkiezingen
Stemmen geven aan wie de wetgever zal worden
o Demonstraties
Rechtscultuur
o Kijken naar juridische instituties (aanbodzijde)
o Vergelijk omvang van rechtssector
Sociale werking van recht
- Effecten van recht in de samenleving (bedoeld &onbedoeld)
o Je kan niet voorspellen wat de maatschappij met de wetten gaat
doen
Bestrijden assumpties (kloppen empirisch niet)
- Iedereen kent de wet
- Iedereen gehoorzaamt de wet
Rechtssocioloog wil geen aannames maken:
- Waarom leeft men bepaalde wetten wel na en anderen niet
- Hoe leren mensen het recht kennen?
Anti-instrumentalisme:
- Tegen intentionalisme van de wetgever
Wetten hebben vaak andere gevolgen dan wetgever beoogd
3
, Sociologische analyse gaat normatieve veronderstelling van wetgeving na en
vergelijkt deze met sociale werking
- Op welke manieren beroepen sociale groepen op rechtsregels om hun
belangen te helpen? (mobilisering theorieën)
- Wat zijn de types van handhaving die door de ordehandhavers kunnen
worden gehanteerd? (handhaving theorieën)
Hoe bereikt recht de burger?
- Niet: BS, Terms & Conditions
- Wel: via filterende instituties met eigen interpretatie van boodschap van de
wetgever
o Media: tv, radio, krant, internet…
o Intermediaire organisatie: werkgever, vakbond, sportorganisatie
Regels worden geselecteerd en doorgegeven vanuit
organisationeel belang
Rol van sociale verbanden op het recht
Mens als individu vs. leven binnen sociale verbanden: familie, vriendengroep,
clubs, organisaties
Semi-autonome sociale velden
- Hebben eigen doelen en formuleren en handhaven eigen formele en
informele normen voor leden. Deze hebben een hoge mate van autonomie,
met beperkte invloed overheid
- Alle tussenlagen die eigen normatieve orde vormt
- Vb. studentenkorps, tuchtrecht en extern recht
- Maatschappelijke middenvelden bemoeilijken centrale sturing van
overheid, maar zijn ook basis voor maatschappelijk draagvlak voor
handhaving van recht
- Voor een jurist geldt het recht, een socioloog kijkt of het verschil maakt
- Recht is minder effectief als gedragssturing dan mensen denken
- Hoe invloedrijk zijn landmark cases daadwerkelijk in de maatschappij?
- Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij
- Top-down perspectief: vanuit bestuurder
Juristen & sociologen
Jurist: intern normatief gezichtspunt
- Intern:
o Bewaken van coherentie van recht
o Streven naar rechtseenheid en rechtsgelijkheid
o Regels moeten passen in hogere geheel
- Normatief:
o Wetten, verdragen en jurisprudentie gaan over normen die
voorschrijven hoe normadressanten zich dienen te gedragen
- Geldigheid wordt bevestigd vanuit law in the books
Rechtssocioloog: extern empirisch standpunt
- Extern:
o Niet bewaken coherentie
o Recht is breder dan de geldende positieve recht
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fauvenellyvh. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 51683 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen