Beknopte samenvatting van het vak 'Droit Comparé'. De samenvatting is geschreven in het Nederlands en is gebaseerd op de hoorcolleges en de slides. Het vak werd gedoceerd aan de Universiteit Antwerpen (1ste master rechten). Academiejaar '24-'25.
ACADEMIEJAAR 2024-2025
SAMENVATTING DROIT COMPARÉ MASTER RECHTEN
UNIVERSITEIT ANTWERPEN
Les 1: Inleiding tot de rechtsvergelijking
Definitie en noties van rechtsvergelijking
Wat is rechtsvergelijking?
De studie van overeenkomsten en verschillen tussen rechtsstelsels, juridische tradities en
instellingen met een focus op methodologie, zoals het vergelijken van juridische concepten en
regels.
Belangrijke auteurs en definities:
▪ Zweigert & Kötz: "Vergelijking van de verschillende rechtsstelsels in de wereld."
▪ Rambaud: Rechtsvergelijking omvat macrovergelijking (juridische tradities) en
microvergelijking (juridische regels).
Horizontale en verticale dimensies:
▪ Horizontaal: Vergelijking tussen landen.
▪ Verticaal: Relatie tussen nationaal en internationaal recht.
Methodologische benaderingen:
▪ Functionalisme: Analyse van de praktische werking van rechtsregels.
▪ Dogmatisme: Vergelijking op basis van formele wetgeving.
Historische ontwikkeling van rechtsvergelijking
Oudheid tot 18e eeuw:
▪ Plato en Aristoteles onderzochten rechtsregels van stadsstaten.
▪ Montesquieu's De l’Esprit des lois introduceerde vergelijkende analyse.
19e eeuw:
▪ Opkomst van rechtsvergelijking als wetenschappelijke discipline.
▪ Invloed van sociale wetenschappen zoals sociologie en etnologie.
▪ Eerste internationale congressen en tijdschriften.
20e eeuw:
▪ Afschaffing van universeel recht; meer aandacht voor regionale en sectorale unificatie.
▪ Ontwikkelingen in de VS door immigratie van Duitse juristen.
▪ Impuls voor Europese harmonisatie, zoals een Europees burgerlijk wetboek.
Methodologie van de rechtsvergelijking
Proces van vergelijking in vier fasen:
1. Kennis opdoen: Begrijpen van buitenlandse juridische systemen.
2. Vergelijken: Relaties verduidelijken tussen regels en bronnen.
, 3. Uitleggen: Historische, culturele en economische factoren analyseren.
4. Evalueren: Conclusies trekken afhankelijk van het doel van de studie.
Tertia comparationis:
▪ Gemeenschappelijke kenmerken zoeken tussen rechtsstelsels.
Toegang tot bronnen:
▪ Gebruik van officiële databanken, zoals Legifrance (Frankrijk), Rechtspraak.nl
(Nederland), en Gesetze-im-Internet (Duitsland).
▪ Beheersing van talen is cruciaal.
Problemen:
▪ Moeilijkheid bij vertaling en interpretatie van juridische concepten (bijvoorbeeld "trust").
▪ Beperkingen bij internetbronnen; voorkeur voor officiële gegevens.
Belangrijke methodologische concepten
Functionalisme versus dogmatisme:
▪ Functionalisme richt zich op de werkelijke werking van recht (law in action).
▪ Dogmatisme beperkt zich tot formele regels (law in the books).
Presumptie van gelijkenis:
▪ Veronderstelling dat vergelijkbare maatschappelijke problemen leiden tot vergelijkbare
juridische oplossingen.
▪ Toepasbaar bij rechtsvergelijking tussen Common Law en continentaal recht, maar niet
bij religieus of politiek beïnvloede rechtstakken.
Toepassingen en relevantie van rechtsvergelijking
Doelen:
▪ Begrijpen van buitenlandse rechtsstelsels.
▪ Bevorderen van juridische unificatie, vooral in regionale contexten zoals de EU.
Beperkingen:
▪ Postmoderne kritiek op het idee van universele juridische oplossingen.
▪ Aandacht voor culturele en historische contexten bij vergelijkingen.
Les 2: Toepassingen van rechtsvergelijking
Internationaal privaatrecht (IPR)
Kwalificatieproblemen: Het proces waarbij een rechtbank feiten categoriseert om de
toepasselijke rechtsregels te bepalen, volgens lege causae of lege fori. Een vergelijkende
benadering kan hierbij nuttig zijn.
2
, Toepassing van vreemd recht: Het vreemde recht moet worden geïnterpreteerd volgens de
betekenis die eraan wordt gegeven in het land van herkomst (bijvoorbeeld arrest Babcock, Cass.
9 oktober 1980).
Internationale openbare orde: Vergelijking tussen vreemd recht en het recht van het forum.
Keuze van toepasselijk recht: Zoals geregeld in art. 3 van de Rome I-Verordening.
Specifieke conflictregels: Bijv. art. 4.2 van het Haags Protocol.
Internationaal publiekrecht
Internationale onderhandelingen: Bij het sluiten van verdragen, zoals
dubbelbelastingverdragen.
Interpretatie van verdragen: Via authentieke interpretatie (bijvoorbeeld Belgisch-Nederlands
verdrag, 2001) of interpretatie door internationale en nationale rechtbanken.
Belang van de Weense Conventie: Voor consistentie in verdragsinterpretatie.
Strafrecht
Voorwaarden voor uitlevering: Zoals dubbele strafbaarheid (art. 1 § 2 van de wet van 15 maart
1874).
Begrip en ontvangst van vreemd recht
Rechtsvergelijking vergroot het inzicht in het eigen recht en stimuleert openheid naar andere
rechtssystemen.
Legal transplant: Overname van buitenlandse wetten, instellingen of principes, mits een
vergelijkbare sociale en juridische context.
Unificatie van recht
Nationale unificatie: Binnen federale of unitaire staten (bijv. Zwitsers Burgerlijk Wetboek van
1907, UCC in de VS).
Internationale unificatie: Via modelwetten, internationale verdragen en uniforme regels (bijv.
Weens Koopverdrag 1980).
Het is belangrijk om te benadrukken dat de rechtsvergelijking niet alleen inzicht biedt in andere
rechtssystemen, maar ook essentieel is voor internationale samenwerking, het harmoniseren
van wetten, en het vinden van oplossingen voor grensoverschrijdende problemen.
Les 3: Macrovergelijking
Doel en voordelen van macrovergelijking
▪ Het vergemakkelijken van toegang tot onbekende juridische systemen.
▪ Het bieden van een overzicht van verschillende rechtsstelsels.
▪ Didactisch gebruik voor studie en begrip.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper joliendegeest. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,95. Je zit daarna nergens aan vast.
