Contextbegeleiding
4. DE CONTEXTUELE THEORIE
INLEIDING
Inzoomen op wat Nagy extra heeft meegegeven
Contextuele hulpverlening van Nagy:
- Dieper inzoomen naar gezinssystemen
- Nagy kijkt naar de context van hoe mensen zich onderling verhouden, welke
betekenis ze geven aan de relaties, de onderlinge verbondenheid en het effect
ervan over de generaties heen
Nagy:
= een Hongaars – Amerikaans psychiater
- Vanuit 4 bronnen:
o Psychoanalyse
o Filosofie van buber: verbondenheid staat centraal de mens wordt pas
mens als hij in relatie treedt met de ander en de dialoog met de andere
aangaat
o Vanuit onderzoek naar therapie met psychotici
o Vanuit systeemdenken!
- Richt zich naar de context van intermenselijke relaties
o Onderlinge verhoudingen
o Betekenissen van relaties
o Onderlinge verbondenheid
o En dat over de generaties heen = transgenerationeel/ intergenerationeel
2 begrippen: loyaliteit en de balans van geven en ontvangen
DE VIER DIMENSIES
Nagy kijkt vanuit 4 dimensies naar gezinsystemen:
DIMENSIE VAN DE FEITEN
= alle factoren die het bestaan van een persoon beinvloeden
gezinssamenstelling, echtscheiding, erfelijke ziekte, oorlog…
DE DIMENSIE VAN DE PSYCHOLOGIE
= intrapsychische, hoe gaat men met de feiten om: behoeften, emoties, verwerking,..
DE DIMENSIE VAN DE INTERACTIES
= dat wat zich afspeelt tussen mensen en zich afspiegelt aan gedrag en communicatie.
Rolpatronen, regels en gedragspatronen, machtstructuren,..
,Contextbegeleiding
DE DIMENSIE VAN DE RELATIONELE ETHIEK !! BELANGRIJKSTE
- Relationele ethiek is kijken naar de betrouwbaarheid en de wederkerige rechten
en plichten binnen iedere relatie
- Is kijken naar de invloed van voorgaande generaties op een mens
- Hoe de mens omgaat met die invloeden
- En hoe die weergeeft in een volgende generatie
- Basisbegrippen: Loyaliteit en de balans van geven en ontvangen
- De 4de dimensie is een overkoepeling van de overige dimensie, je kan ze niet los
van elkaar bekijken
ENKELE CONTEXTUELE BEGRIPPEN VANUIT DE 4 D E DIMENSIE
LOYALITEIT
= de verbondenheid tussen mensen ontstaat door wederzijdse betrouwbaarheid en
wordt opgebouwd door verworven diensten en verantwoordelijkheden die opgenomen
worden in een relatie
- Geen gevoel maar een zijnsgegeven, over de generaties heen
Onderscheid tussen enerzijds de existentiële en verworven loyaliteit en anderzijds tussen
de verticale en de horizontale loyaliteit
EXISTENTIËLE EN VERWORVEN LOYALITEIT
Existentiële loyaliteit:
Door de geboorte ontstaat er existentiële loyaliteit tussen ( natuurlijke) ouders en kind;
- Loyaliteit is gebonden aan de existentie, het bestaan, kan zij niet worden
verbroken, wel ontkend: een kind is voor altijd verbonden met zijn/haar natuurlijke
ouders
- Er ontstaat een onomkeerbare band met wederzijdse rechten en plichten, die
verder in de relatie vorm krijgen
- Is een “zijns” gegeven: kan niet worden verbroken, wel ontkend
- Elk kind heeft recht op liefde, aandacht en vertrouwen
- Bij ontkenning zal dit niet zonder gevolgen zijn voor de ontwikkeling van het kind
- Voor elke persoon is het belangrijk om existentieel loyaal te kunnen zijn
Verworven loyaliteit:
- Bouwen kinderen op met mensen die hen gepaste aandacht, liefde en zorg geven
- Kan ook zeer sterk zijn: hoe meer gepaste zorg je ontvangt en kan teruggeven,
hoe sterker
Kinderen die opgroeien bij hun natuurlijke ouders, zullen deze kinderen zowel existentieel
als verworven loyaal zijn naar hun ouders toe.
Ingewikkeld bij pleegkinderen blijven existentieel loyaal naar hun natuurlijke ouders,
maar zullen een sterke verworven loyaliteit ontwikkelen naar hun adoptieouders toe op
voorwaarde evenwel dat deze adoptieouders het kind openlijk loyaal laten zijn naar de
natuurlijke ouders.
,Contextbegeleiding
Nieuw samengestelde gezinnen of pleeggezinnen? Naast hun existentiële en verworven
loyaliteit naar de natuurlijke ouders toe ook verworven loyaliteit ontwikkelen naar de
stief- of pleegouders toe. Geen problemen zolang ze openlijk loyaal kunnen en mogen
zijn.
VERTICALE EN HORIZONTALE LOYALITEIT
Verticale loyaliteit:
- Tussen groot-ouders – kinderen
- Duidt op assymmetrische relatie: kinderen ontvangen meer dan ze kunnen geven
( zie balans geven en ontvangen)
- Kan niet verbroken worden
Horizontale loyaliteit
- Loyaliteit die ontstaat door relaties die gekozen worden: vrienden, collega’s,
partners
- Er is ook sprake van verantwoordelijkheid/rechtvaardigheid/wederkerige zorg
- Is symmetrisch: beide partijen investeren evenveel
- Kan verbroken worden verbroken regels kunnen opnieuw op gang gebracht
worden
Diagonale loyaliteit: broers en zussen
- Is een horizontale relatie maar owv het onverbreekbare karakter en vandaar de
diagonale loyaliteit
- Eerlijkheid speelt belangrijke rol
LOYALITEITSCONFLICTEN
- Ontstaan als mensen moeten kiezen tussen existentiële en verworven loyaliteiten:
dit is eigen aan dagelijkse keuzes
- Problematisch karakter = wanneer een kind klem komt te zitten tussen deze 2
loyaliteiten (existentiële en verworven)
Risico op:
- Onzichtbare loyaliteit
KIND
- Gespleten loyaliteit
Zie vb cursus
Kind = existentieel loyaal aan ouder
kind = verworven loyaal aan opvoeder
Wat kiezen?
OUDER OPVOEDER
, Contextbegeleiding
Onzichtbare loyaliteit:
- Niet openlijk loyaal kunnen zijn
o Loyaliteit gaan ondergronds
o Brengt onvrijheid met zich mee
o Werkt door op andere relaties op een destructieve manier
- Conflict ts existentiële en verworven
- Je moet de ouder als ouder blijven zien
Bv: kind heeft gevoel verraad te plegen aan eigen papa als hij het goed heeft mijn plus
papa, gedraagt zich daarom vervelend tav pluspapa
Zoeken naar evenwicht waarbij hij openlijk loyaal kan zijn aan alle partijen
Gespleten loyaliteit:
- Kind wordt gedwongen te kiezen voor de ene ouder en tegen de andere ouder
o Kind voelt zich verscheurd
o Kind zal om te kunnen overleven kiezen voor de loyaliteit tav 1 ouder
o Is onmogelijke keuze: van nature is het existentieel loyaal aan beide
ouders
o Gevolg: intrapsychische problemen, effecten op andere relaties, roulerende
rekening
o Taak voor de hulpverlener: meerzijdig partijdig blijven, pscyho educatie
geven. Splitsing duiden tussen relatie ouderniveau en partnerniveau
BALANS VAN GEVEN EN ONTVANGEN
Als de band goed is = een betrouwbare relatie als dit niet zo is, dan is er onrecht
Geven = zorg en aandacht hebben, verantwoordelijkheid opnemen, rekening houden met
de belangen en de positie van de ander
- Opbouwen van gerechtelijke aanspraak of verdienste
Ontvangen= zien wat de ander gegeven heeft en dit ontvangen, erkenning geven
- De gever bouwt hierdoor constructief gerechtigde aanspraak op
De balans in evenwicht = een betrouwbare relatie = rekening houden met belangen en
rechten van alle betrokkenen
Streven naar betrouwbaarheid in relaties