Psychosociaal handelen – Sociologie
1 Wat is sociologie?
1.1 Inleiding
Een handeling uitvoeren op een bepaalde plek durven, andere plek niet
à VB.: penisdiefstal (wel in auditorium, niet in Afrika)
Bestaan er groepen mensen waarvan we kunnen zeggen dat de kans dat ze hierin geloven,
groter is? Ook onderbouwd door cijfermateriaal
à Ja. Dit komt vaker voor in de Subsahara Afrika, het heeI ook te maken met de Jjd
(soort psychosociale epidemie: ’60: Sudan, 1975-1977: epidemie Nigeria,
1997-2003: 56 gevallen en 36 dieven gelyncht)
à Voornamelijk in stedelijke gebieden, mensen die recent van pla;eland naar stad
zijn verhuisd, culturele opva<ngen
Andere voorbeelden die sociologie bestuderen:
- Hikikomori: Syndroom veelvoorkomend in Japan, jongeren die niet uit
slaapkamer komen in het extreme (dit gaat over maanden
Cultureel gedrag dat bepaald is
- Dhat: India. Voornamelijk bij mannen. Kenmerken: lusteloosheid,
geen energie, zijn overtuigd dat ze de oorzaak kennen
Sperma is vitale vloeistof, dit geeI zogezegd energie. Door urine
verliest men sperma
- Schizofrenie: In onze maatschappij bestudeerd door psychologie en
Psychiatrie.
Wat is aard? Hersenziekte? Slechte werking van hersenen?
Psychische ziekte? Veroorzaakt door iets psychisch (trauma)? Is
dit een psychosociale aandoening?
Momenteel niet geweten.
In onze maatschappij is risico op diagnose schizofrenie groter dan bij andere
groepen. Er zijn subsamenlevingen waar groter risico is op schizofrenie
2 beïnvloedende factoren die effect hebben:
1) Woonplaats
a. Rurale se`ng wonen: op plaaeland
b. Urbane se`ng wonen: in de stad(schizofrenie komt vaker voor)
i. De diagnose wordt vaker gesteld
1. Zijn mensen die vatbaarder zijn geneigd om naar
steden te rekken
2. Is stad een omgeving die vaker mensen
schizofreen maken
2) MigraJe:
Schizofrenie komt vaker voor bij 1ste of 2de generaJe migranten
Pagina 1 van 31
, - Anorexia: Stoornis: veelvoorkomend in ’80 & ‘90
Meer bij vrouwen, leeIijd: puberteit & adolescenJe
Sociale klasse: meisjes bij hogere middenklasse & lagere
bovenklasse
Meer bij meisjes die goed presteren op school
- Aids: Vaker voorkwam bij lagere sociale klasse: hadden minder
Bescherming & druggebruik (soort en manier van gebruik)
Vanuit sociologisch standpunt is het niet belangrijk is of iets echt of niet echt is of dat dit
een hersenafwijking is. Het gaat erover dat je opva`ngen hebt die gedeeld worden door
bepaalde mensen en dat er een soort van collecJeve reacJe is. Heel aantal mensen dat deel
uitmaakt van die groep hebben dezelfde reacJe. Vb: gedeelde emoJonele respons
1.2 Wat is sociologie?
• Onderzoek van de samenleving/ onderzoek van het samenleven
o Westerse samenleving/ Oosterse samenleving/ Amerikaanse samenleving/ …
o Kleinschaliger: studenten, leerlingen, …
§ Op welke manier is samenleving van studenten anders dan 40ers?
o Zijn er verschillen tussen stadsinstellingen of in privébedrijven?
o Wat betekent het om in psychiatrie opgenomen te zijn? …
ð Sociologie probeert op verschillende niveau’s samenleving te bestuderen &
bestudeerd op verschillende manieren
• Sociologische verbeelding
o Mils
o Sociologisch perspecJef: bepaalde dingen op verschillende dingen bekijken
zoals sociologisch standpunt
§ Syndromen over mentale stoornissen bekijken vanuit biologisch
perspecJef, vanuit psychologisch perspecJef (persoon reageert zo
door trauma uit jeugd)
Sociologisch perspecJef gaat op zoek naar manier waarop sociale
context waarin wij leven op verschillende niveau’s, heel kleinschalig:
gezin beïnvloedt. Vb: Wat is het effect van het opleidingsniveau van uw
ouders op uw schoolprestaJes
o Individuele linken aan sociale context
§ Gezin, school, …
• Invloed van de maatschappij is niet alJjd duidelijk
o Sociale context heeI vaak een invloed
o Omging van ons opva`ngen, normen en waarden nemen wij over
§ Voor ons vanzelfsprekend (wij staan niet sJl dat deze van buitenaf
komen, van maatschappij waar wij deelnemen)
• Vrije keuzes versus sociale invloed
Pagina 2 van 31
,1.3 Mondiaal perspec7ef is belangrijk
• Plaats van samenleving in wereld heeI invloed op ons leven
• Contacten tussen verschillende landen zijn toegenomen
o Verschillen zwakken af
• Sociale problemen die wij kennen zijn elders vaak ernsJger
o Vlaanderen: inkomstenongelijkheid
o Inkomstenongelijkheid valt goed mee, in India, Amerika en China erger
• Globaal perspecJef helpt onze eigen maatschappij beter te begrijpen
1.4 Prak7sch belang sociologie
• Beleid
o Voor staat werken, in ziekenhuis en moet campagne maken + promoten
o Door studie van doelgroep kan je manier van aanpakken definiëren
• Persoonlijke groei
o KriJsche houding tegenover wat algemeen aanvaard is
o Beter zicht op mogelijkheden en hindernissen in het leven
§ Pioniersstudenten:
Ouders hebben niet gestudeerd en wij willen kijken of wij slaagkansen
kunnen verhogen
o AcJevere rol in de samenleving
o In vraag stellen van de eigen manier van leven
1.5 Ontstaan van de sociologie
o Ontstaan van menswetenschappen in de 18de – 19de eeuw
o Sociologie is ontstaan bij maatschappelijke veranderingen
o Industrialisering
§ Uitvinding stoommachine, anders produceren, …
o Demografische wijzigingen
§ Vooral op plaaeland leven, nadien verstedelijkt
o PoliJek
§ DemocraJe
o Toenemend belang wetenschap
Pagina 3 van 31
, 2 Sociologische theorieën en modellen
2.1 Sociologische theorieën/ stromingen
• Verschillende manieren van kijken naar de samenleving, basis voor onderzoek en
theorie-vorming
• Dit zijn verschillende brillen om naar de samenleving te kijken
• Vertrekken vanuit 1 bril
• Geen juiste, enkel manier van kijken veranderd
• Bril is basis om onderzoek te doen
2.2 4 sociologische theorieën
2.2.1 Structureel func.onalisme
• Ziet samenleving als a>ankelijke doelen (instrumenten), die relaJef stabiel
gebaseerd zijn op gedeelde consensus over wat moreel wenselijk is
• Elk onderdeel heeI een funcJe voor de werking van de samenleving als geheel
(vergelijk lichaam)
• FuncJoneel geheel:
o Kernbegrippen:
§ Sociale structuur: RelaJef stabiele sociale gedragspatronen
§ Sociale funcJe: Gevolgen van een sociaal patroon voor de gehele
samenleving
§ InsJtuten: Organiseren sociale funcJes
• Merton (auteur vanuit structureel funcJonalisme)
o Manifeste funcJes:
§ Herkende en bedoelde gevolgen van een sociaal patroon. Opleiding
ontwikkelt mensen
o Latente funcJes:
§ Niet-herkende, onbedoelde gevolgen van een sociaal patroon
Voorbeeld: latente (verborgen) funcJes van arbeid. Opleiding houdt
ongelijkheden in stand
o DisfuncJe:
§ Bepaald sociaal verschijnsel is disfuncJoneel als de effecten ervan
nadelig zijn voor de funcJonele vereisten en het voortbestaan van een
systeem
Vooral kijken op meso en macro niveau
StrucJonele funcJe à vergelijkbaar met lichaam
§ Alles heeI zijn funcJe die asankelijk kunnen werken à in samenleving ook zo
§ Alles heeI zijn rol en heeI bijdrage met groter geheel
Pagina 4 van 31