Samenvatting volledig te kennen leerstof van het vak sociale psychologie voor de richting Gezondheidsbevordering. De samenvatting bevat info verworven uit de les, de slides en het handboek (Sociale Psychologie, Alain Van Hiel en Arne Roets 2de versie). Het gaat om volgende hoofdstukken:
- Inleidin...
Inhoudsopgave
1. Inleiding..............................................................................................................................................7
1.1 De mens is een sociaal dier...........................................................................................................7
1.2 Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines.................................................................7
1.2.1 Definitie sociale psychologie..................................................................................................7
1.2.2 De kracht van de situatie: een vb van een sociaalpsychologische studie...............................7
1.2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines..........................................................................7
1.2.4 Andere psychologische domeinen.........................................................................................8
1.2.5 Sociale psychologie en mensenkennis...................................................................................8
1.3 De geschiedenis van de sociale psychologie.................................................................................8
1.3.1 De beginjaren van de sociale psychologie (1880-1935).........................................................8
1.3.2 De jaren van bevestiging (1936-1960)...................................................................................8
1.3.3 Groei en debat (1960-1975)...................................................................................................9
1.3.4 Methodologisch en inhoudelijk pluralisme (1975-heden).....................................................9
1.4 Sociale psychologie in de 21ste eeuw.............................................................................................9
1.4.1 Hersenonderzoek...................................................................................................................9
1.4.2 Het internet...........................................................................................................................9
1.4.3 Sociaal-culturele perspectieven...........................................................................................10
1.4.4 Open wetenschap................................................................................................................10
2. Attitudes...........................................................................................................................................11
2.1 Basisbevindingen........................................................................................................................11
2.1.1 De drie componenten van attitudes....................................................................................11
2.1.2 Attitudesterkte.....................................................................................................................11
2.1.3 Expliciete en impliciete attitudes.........................................................................................12
2.1.4 Verband tussen attitudes en gedrag....................................................................................13
2.2 Overreding door communicatie..................................................................................................13
2.2.1 Twee wegen voor overreding..............................................................................................13
2.2.2 De bron................................................................................................................................14
2.2.3 De boodschap......................................................................................................................14
2.2.4 Het publiek..........................................................................................................................15
2.3 Overtuigen door het eigen gedrag..............................................................................................15
2.3.1 Cognitieve dissonantietheorie (!!!)......................................................................................15
2.3.2 Toepassingen van dissonantietheorie op inspanningen en keuzes......................................16
2.3.3 Randcondities van dissonantietheorie.................................................................................16
2.3.4 Alternatieve wegen tot zelfovertuiging...............................................................................16
1
, 2.4 Reclame en voorlichting.............................................................................................................17
2.4.1 Subliminale beïnvloeding.....................................................................................................17
2.4.2 Stereotypen.........................................................................................................................17
2.4.3 Culturele verschillen............................................................................................................18
3. Groepsprestaties..............................................................................................................................19
3.1 Collectieve processen.................................................................................................................19
3.1.1 Sociale facilitatie..................................................................................................................19
3.1.2 Sociaal lijntrekken................................................................................................................20
3.1.3 Collectieve processen: een integratie..................................................................................21
3.2 Onenigheid en verschillende opinies..........................................................................................21
3.2.1 Opiniedevianten..................................................................................................................21
3.2.2 Sociale beslissingsschema’s (SBS): naar de essentie van groepsbeïnvloeding.....................21
3.2.3 Groepspolarisatie: de weg naar extreme posities................................................................22
3.3 Prestaties in kleine, taakgerichte groepen..................................................................................22
3.3.1 Groepsprestatie: het combineren van individuele bijdragen...............................................22
3.3.2 Brainstormen.......................................................................................................................22
3.3.3 Vertekende steekproeftrekking: ideeën op tafel krijgen.....................................................23
3.3.4 Groepsgeheugen: samen onthouden..................................................................................23
3.3.5 Heuristieken.........................................................................................................................23
3.3.6 Strategieën die groepsefficiëntie verhogen.........................................................................23
3.4 Groepsdenken: het perspectief verliezen...................................................................................24
3.4.1 Het groepsdenkenmodel.....................................................................................................24
3.4.2 Empirische onderzoeken......................................................................................................24
3.4.3 Groepsdenken voorkomen..................................................................................................24
4. Sociale beïnvloeding.........................................................................................................................26
4.1 Automatische sociale beïnvloeding............................................................................................26
4.2 Conformiteit...............................................................................................................................26
4.2.1 De klassieke studies.............................................................................................................26
4.2.2 Waarom conformeren we ons?...........................................................................................26
4.2.3 Meerderheidsinvloeden.......................................................................................................27
4.2.4 Minderheidsinvloeden.........................................................................................................28
4.2.5 Differentiële of unimodale procesmodellen........................................................................28
4.3 Instemmen..................................................................................................................................28
4.3.1 Redenen geven....................................................................................................................28
4.3.2 ‘Stel je eens voor’.................................................................................................................28
4.3.3 De wederkerigheidsnorm....................................................................................................28
2
, 4.3.4 Tweestappen instemmingstechnieken................................................................................29
4.3.5 Assertiviteit..........................................................................................................................29
4.4 Gehoorzaamheid........................................................................................................................29
4.4.1 Milgrams onderzoek: krachtlijnen van vernietigende gehoorzaamheid..............................29
4.4.2 Milgram in de 21ste eeuw.....................................................................................................30
4.4.3 Verzet..................................................................................................................................30
5. Sociale perceptie..............................................................................................................................31
5.1 Het ruwe materiaal van de eerste indruk...................................................................................31
5.1.1 De waarnemer.....................................................................................................................31
5.1.2 Het uiterlijk..........................................................................................................................31
5.1.3 Situaties...............................................................................................................................31
5.1.4 Gedrag.................................................................................................................................31
5.2 Attributie: van elementen tot disposities...................................................................................32
5.2.1 Attributietheorieën..............................................................................................................32
5.2.2 De theorie van corresponderende gevolgtrekkingen...........................................................32
5.2.3 Kelley’s covariatietheorie.....................................................................................................32
5.3 Integratie: van disposities tot impressies...................................................................................34
5.3.1 Enkele basisbevindingen......................................................................................................34
5.3.2 Integratie van kenmerken in een globale impressie............................................................34
5.3.3 Afwijkingen van het gemiddelde model..............................................................................34
5.4 Confirmatievertekening: van impressies naar de realiteit..........................................................35
5.4.1 Persistentie van opvattingen...............................................................................................35
5.4.2 Confirmatorische hypothesetoetsing...................................................................................35
5.4.3 De zelfvervullende voorspelling...........................................................................................35
5.5 Slotwoord...................................................................................................................................35
6. Agressie............................................................................................................................................36
6.1 Wat is agressie?..........................................................................................................................36
6.1.1 Definities en vormen van agressie.......................................................................................36
6.1.2 Pestgedrag...........................................................................................................................36
6.1.3 De meting van agressie........................................................................................................36
6.2 Crossnationale en intraculturele verschillen...............................................................................36
6.2.1 Crossnationele verschillen...................................................................................................36
6.2.2 Intraculturele verschillen.....................................................................................................36
6.3 De oorsprong van agressie..........................................................................................................37
6.3.1 Biologische theorieën / erfelijkheidsperspectief.................................................................37
6.3.2 Leertheorieën......................................................................................................................37
3
, 6.4 Sociaalpsychologische theorieën van agressie...........................................................................38
6.4.1 Frustratie.............................................................................................................................38
6.4.2 Negatief affect.....................................................................................................................38
6.4.3 Fysiologische opwinding......................................................................................................39
6.4.4 Cognitieve processen...........................................................................................................39
6.4.5 Een interactief model van agressie......................................................................................40
6.5 Invloed van geweldmedia...........................................................................................................40
6.5.1 Geweld in de media.............................................................................................................40
6.5.2 Pornografie..........................................................................................................................41
6.6 Verborgen geweld......................................................................................................................41
6.6.1 Seksuele agressie.................................................................................................................41
6.6.2 Partnergeweld.....................................................................................................................41
6.6.3 Kindermishandeling.............................................................................................................41
6.7 De reductie van geweld..............................................................................................................42
6.7.1 Concrete maatregelen.........................................................................................................42
6.7.2 Omvattende programma’s...................................................................................................42
7. Anderen helpen................................................................................................................................43
7.1 Waarom helpen we anderen?....................................................................................................43
7.1.1 Evolutionaire factoren.........................................................................................................43
7.1.2 Kosten en baten...................................................................................................................43
7.1.3 Altruïsme of egoïsme: beperkingen en gelijkenissen...........................................................44
7.1.4 Motieven om te helpen.......................................................................................................44
7.2 In welke omstandigheden helpen we (niet)?..............................................................................44
7.2.1 Het omstanderseffect..........................................................................................................44
7.2.2 Stress en tijdsdruk...............................................................................................................45
7.2.3 Locatie en cultuur................................................................................................................45
7.2.4 Stemming.............................................................................................................................46
7.3 Wie helpt anderen?....................................................................................................................46
7.3.1 Zijn sommige personen behulpzamer dan anderen?...........................................................46
7.3.2 Kenmerken van de altruïstische persoonlijkheid.................................................................46
7.3.3 De invloed van ouders en familie.........................................................................................46
7.3.4 Rolmodellen en sociale normen..........................................................................................46
7.4 Interpersoonlijke factoren: wie helpt wie?.................................................................................47
7.4.1 Waargenomen eigenschappen van de persoon in nood......................................................47
7.4.2 De gepaste combinatie van helper en ontvanger................................................................47
7.4.3 Geslacht en hulpvaardigheid...............................................................................................47
4
, 7.4.4 Anderen om hulp vragen.....................................................................................................47
8. Diverse samenleving.........................................................................................................................48
8.1 Diversiteit...................................................................................................................................48
8.1.1 Probleem?............................................................................................................................48
8.1.2 Hypersegregatie...................................................................................................................48
8.2 Interetnisch contact vermindert problemen..............................................................................48
8.2.1 De contacthypothese...........................................................................................................48
8.2.2 Schooldesegregatie in de VS: grootschalig contactexp........................................................48
8.2.3 Langdurig contact en interetnische vriendschappen...........................................................48
8.2.4 Cognitieve en affectieve gevolgen van contact....................................................................49
8.2.5 Diversiteit en contact: 2 zijden van het verhaal...................................................................49
8.3 Problemen met interetnisch contact..........................................................................................50
8.3.1 Zoeken we elkaar spontaan op?..........................................................................................50
8.3.2 Contactervaringen...............................................................................................................50
8.3.3 De sollicitatiesetting.............................................................................................................50
8.3.4 Na het contact.....................................................................................................................50
8.3.5 Multiculturalisme: de goede benadering?...........................................................................50
8.4 Samenleven in de school en op het werk: contact en pos actie als actiemiddelen.....................51
8.4.1 De ideale school...................................................................................................................51
8.4.2 Pos actie: zachte en harde maatregelen..............................................................................51
8.4.3 Aanvaarding van pos actie door meerderheidsleden..........................................................52
8.4.4 Tegenstanders van pos actie................................................................................................52
8.4.5 De psychische dimensie van voorkeursbehandeling door quota’s......................................52
8.5 Effecten van allerlei goedbedoelde maatregelen, media en wetten en regels...........................52
8.5.1 Educatie...............................................................................................................................52
8.5.2 Media...................................................................................................................................52
8.5.3 Wetten en regels..................................................................................................................53
8.5.4 Invloed van mensen om ons heen en sociale normen.........................................................53
9. Duurzaamheid..................................................................................................................................54
9.1 Eigenbelang of rekening houden met anderen?.........................................................................54
9.1.1 Het gevangenendilemma.....................................................................................................54
9.1.2 Middelendilemma’s.............................................................................................................54
9.1.3 Gereduceerde dilemma’s.....................................................................................................55
9.1.4 Individuele verschillen in prosociale oriëntatie en vertrouwen...........................................55
9.1.5 Sociale dilemma’s oplossen.................................................................................................55
9.2 Ecologisch handelen...................................................................................................................56
5
, 9.2.1 Psychische barrières............................................................................................................56
9.2.2 Gedrag aanpassen...............................................................................................................56
9.3 Conflicten oplossen....................................................................................................................57
9.3.1 Niet-inzetten van dreigmiddelen en coöperatie..................................................................57
9.3.2 Onderhandelen....................................................................................................................57
9.4 Hebben of zijn?...........................................................................................................................58
9.4.1 Geld en materieel bezit........................................................................................................58
9.4.2 Betekenisvolle relaties.........................................................................................................58
9.5 Slot..............................................................................................................................................59
6
, 1. Inleiding
1.1 De mens is een sociaal dier
- Mens = fundamenteel sociaal wezen
o Verzot op nadenken over onszelf en anderen en hoe we best reageren in bepaalde
situaties
o Observeren anderen, analyseren gedrag en proberen te voorspellen hoe iemand zich
zal gedragen
- Invloed media
1.2 Sociale psychologie: definitie en verwante disciplines
1.2.1 Definitie sociale psychologie
- Wetenschappelijke studie naar
o De wijze waarop gedachten, gevoelens, motivaties en gedragingen van mensen
beïnvloed worden
o Door de aanwezigheid van anderen en
o Hoe wij zelf een invloed uitoefenen op hoe andere personen denken, voelen en zich
gedragen
1.2.2 De kracht van de situatie: een vb van een sociaalpsychologische
studie
- Wij laten ons continu beïnvloeden door onze sociale omgeving
- Onderzoek P. Zimbardo: Stanford Prison Experiment
o Aantonen dat slechte omgeving mensen aanzet tot stellen van slecht gedrag
o Ook voor mensen die onder normale omstandigheden het goede zouden doen
o Situatie neemt over van persoon ‘slecht’ mens
o Illustratie dat sociale context grote invloed heeft op ons gedrag
1.2.3 Sociale psychologie en verwante disciplines
- Sociologie
o Klasseert personen volgens nationaliteit, ras, SES…
o BV. Impact SES op stemgedrag voor bepaalde partijen
o Groepsvariabelen
- Sociale psychologie
o Individuele niveau
o BV: welke attitudes bepalen dat iemand voor bepaalde partij stemt?
- Multilevel analyses: effecten van variabelen op groepsniveau en op individueel niveau
nagaan in analyse
- Persoonlijkheidspsychologie
o Modellen die op basis van gedachten, affect en motivaties gedrag voorspellen (=
sociale psychologie)
o Verschil: gerichtheid op individuele verschillen (= disposities) en situaties
o Studie cross-situationele stabiliteit tussen individuen
- Relatie tot andere disciplines
o Groepen (M/V), personen (persoonlijkheid) en condities (les, feestje,..)
o Effect groep = sociologie
o Effect personen = persoonlijkheidspsychologie
7
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper fienx3. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,39. Je zit daarna nergens aan vast.
